Πειθαρχικά κι Ελευθερίες: Πού είναι η χαρά της δημοκρατίας και η ομορφιά της δημοσιογραφίας;

Ο ρόλος της ΕΣΗΕΑ δεν είναι ούτε να εξετάζει, ούτε να δικάζει τα μέλη της ως κηδεμόνας τους.

 

Toυ Νίκου Λακόπουλου

ΝΙΚΟΣ ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣΟι πρόσφατες διώξεις δημοσιογράφων από το Πειθαρχικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ ανοίγουν ένα θέμα για τον τρόπο που λειτουργεί η ελληνική δημοκρατία και η ελληνική δημοσιογραφία, αλλά και τον ρόλο της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών. Του συνδικάτου δηλαδή των δημοσιογράφων των εφημερίδων Αθηνών -που εν προκειμένω ασκεί ένα ρόλο -πανελλαδικού υπερσυνδικάτου δίπλα σε θεσμούς όπως τα δικαστήρια, το Ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο. Aυτό ήδη είναι μια ανωμαλία.

Το δίκαιο του συνδικάτου πηγάζει από το καταστατικό του. Ούτε από κάποιο νόμο, ούτε από το Σύνταγμα. Αν και η ενημέρωση πλέον δεν γίνεται από εφημερίδες, όσο από την τηλεόραση, sites, ηλεκτρονικές εφημερίδες- οι νέοι δημοσιογράφοι δεν έχουν συνδικαλιστική εκπροσώπηση. Αυτό είναι μία δεύτερη ανωμαλία.

Το ότι σε μια χώρα που οι νέοι ψηφίζουν στα δεκαοχτώ, αλλά μέλη του συνδικάτου μπορούν να γίνουν μετά τα 21 συν όσα χρόνια χρειάζονται να γίνουν …δόκιμοι απηχεί το αναχρονιστικό πνεύμα της Ένωσης, αλλά και την προδιάθεση για μια ιεραρχία. Το ότι το καταστατικό δεν επιτρέπει την εγγραφή αναπήρων ή είναι μόνο για Έλληνες είναι κάτι που θάπρεπε απασχολήσει όσους αποδέχονται τον υπερθεσμικό του ρόλο, την εξουσία να δικάζει και να διαγράφει -να παρεμβαίνει σε θέματα ελευθερίας του τύπου χωρίς να έχει τέτοιες εξουσίες που αντλεί μόνο από το απαρχαιωμένο, σκοταδιστικό και ρατσιστικό πνεύμα του καταστατικού του.

Συντεχνίες και Δημοκρατία

Η δημοκρατία δεν αφορά τόσο κόμματα και εκλογές -αυτό μπορεί να  συμβαίνει και σε υπανάπτυκτες κοινωνίες-, όσο την ελευθερία του ατόμου, την ελεύθερη κίνηση ιδεών με αποτέλεσμα ένα νομικό σύστημα να φέρει την ευημερία. Δεν είναι τυχαίο, ότι το σύστημα του Σόλωνα οδήγησε στην οικονομική ανάπτυξη, ούτε πως η άνθιση των τεχνών και της φιλοσοφίας,  αυτά τα ωραία αγάλματα που φωτογραφίζουν εκστασιασμένοι οι Γιαπωνέζοι, αλλά εμείς τα …έχουμε στο φτύσιμο ή να κρεμάμε τα πανό μας είχε ως προϋπόθεση την δημοκρατία. Αν αθροίσουμε τα συνδικάτα δεν έχουμε δημοκρατία, αλλά ένα συντεχνιακό σύστημα με υπερ-κόμματα ή κλειστές στοές-εκκλησίες που αν ταυτιστούν με το κράτος -όπως έχει συμβεί με στρατιωτικές οργανώσεις ή την Εκκλησία, δεν μιλάμε για δημοκρατία, αλλά για τέλος της δημοκρατίας.

Το ίδιο συμβαίνει και με την κυριαρχία ενός κόμματος ή της μηντιοκρατίας όπου η δημοκρατία είναι “οικογενειακή” υπόθεση  καναλαρχών- φεουδαρχών, κομματικών και συντεχνιακών ελίτ. Παλιότερα ένας πολιτικός χρησιμοποίησε τον όρο “νταβατζήδες” – ο Ανδρέας Παπανδρέου ως πρωθυπουργός ένα όρο που αρχίζει από α και τελειώνει σε α-, αλλά το θέμα δεν είναι ποιος χειραγωγεί, αλλά η ίδια η χειραγώγηση. Η αντικατάσταση των “αστικών” μέσων με άλλα κρατικά ή κομματικά δεν οδηγεί στην ελευθερία αλλά στον Μεσαίωνα. Οι μεσαιωνικού τύπου ενώσεις/ εταιρείες/ οργανώσεις με ιεραρχικές σχέσεις είτε πρόκειται για συνδικάτα, κόμματα ή στοές- όπως η “Χρυσή Αυγή”- με δικό τους “δίκαιο” είναι αδιανόητες σε μια σύγχρονη δημοκρατία.

Τον προπερασμένο αιώνα η στρατιωτικού/εκκλησιαστικού τύπου δομή των οργανώσεων/ στοών έδινε εξουσία στην ιεραρχία ακόμα και πάνω στη ζωή των μελών τους. Π.χ. στη Φιλική Εταιρεία το μέλος αποδεχόταν τον …θάνατό του, αν παραβίαζε τις αρχές της.  Σήμερα όλα αυτά δεν είναι μόνο παρωχημένα, αλλά και παράνομα ως αντίθετα με τις ατομικές ελευθερίες που το νεοελληνικό κράτος διεκδικεί εδώ και διακόσια χρόνια. Ωστόσο τα  ελληνικά κόμματα -που αναφέρονται στο παρελθόν και όχι στο μέλλον- διατηρούν τέτοιες ιεραρχίες με στόχο την ρεβάνς, την τιμωρία των αντιπάλων με  την κατάληψη της εξουσίας. Αλλά δεν υπάρχει δημοκρατία με αναχρονιστικά κόμματα και συνδικάτα χωρίς δημοκρατία. Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα μια οικονομικής, πολιτικής και ιδεολογικής  υπανάπτυξης σε μια χώρα που δεν έγινε καμιά επανάσταση. Η Δεξιά ορίστηκε ως αντικομμουνιστική, η Αριστερά- με καθυστερημένο πολιτικό λόγο και ιδεολογικούς αναχρονισμούς-  ως αντιδεξιά με την κατάληψη του κράτους ως αυτοσκοπό και τον συνδικαλισμό ως εργαλείο.

Κόμματα και ελευθερίες 

Ο πολιτικός συνωμοτισμός κατάλοιπο μιας άλλης εποχής όπου οι ήρωες ήταν παράνομοι- και οι παράνομοι ήρωες- οδηγεί τα αριστερά κόμματα σε κλειστές ιεραρχικές ενώσεις που μερικές φορές παίρνουν την μορφή εκκλησιών που επιχειρούν να ελέγξουν την κοινωνία, να την χειραγωγήσουν και να την …διαφωτίσουν. Τα κηδεμονευόμενα συνδικάτα αποχτούν ένα ρόλο που δεν τους ανήκει και ο αγώνας για ισονομία περνάει πάνω από τα πτώματα των συντεχνιών. Μετά την ξενόφερτη μοναρχία και την πατροπαράδοτη τάση των στρατιωτικών να ασχολούνται με την κυβερνώσα πολιτική και να κηδεμονεύουν την προσφιλή πατρίδα μας  οι συντεχνές είναι η βασική τροχοπέδη για την απελευθέρωση της χώρας που υπέφερε πολύ από αυτούς που την αγαπάνε τόσο πολύ, ώστε να την θεωρούν δική τους. Αυτό συνέβη και με την δημοσιογραφία: Ο κτητικός εναγκαλισμός της ΕΣΗΕΑ με την δεοντολογία έπνιξε την ελευθερία του τύπου.

images (7)Τα κόμματα έχουν ακόμα πειθαρχικά συμβούλια για να κρίνουν την διαγωγή- τις απόψεις και την σκέψη- των μελών τους και τμήματα …διαφωτισμού, προφανώς από “φωτισμένους” που θα δώσουν το φως του στη “βάση”. Υπάρχουν και λίστες με βιβλία που πρέπει να διαβάσει κανείς ή διαγραφές επειδή ένα μέλος κόμματος δεν υπέβαλλε το βιβλίο του για έγκριση στην “Κεντρική Επιτροπή”. Την περασμένη βδομάδα η εφ. “Αυγή” λογόκρινε μια συνέντευξη του συνθέτη Παύλου Παυλίδη, στην οποία έλεγε πως “δεν πιστεύει πως βρίσκεται η Αριστερά στην κυβέρνηση”. Προφανώς η διεύθυνσή της θεωρεί τον αναγνώστη ανώριμο να κρίνει μόνος του ασκώντας μια πολιτική και ιδεολογική κηδεμονία.

Φυσικά σε μια χώρα με μοναρχία και δικτατορίες μετά από αιώνες οθωμανικής, βυζαντινής και ρωμαϊκής κατοχής είναι λογικό να υπάρχουν αναχρονισμοί, κόμματα-στρατοί, εκκλησιαστικοί θεσμοί, συνδικάτα/ ενώσεις που θεωρούν αυτοδίκαιο να ελέγχουν την συνείδηση των πιστών, με μεσαιωνικές αρχές  βοηθώντας την κοινωνία που θέλουν να σώσουν να βρει την “αλήθεια”.  Η ψήφος των γυναικών καθιερώθηκε το 1952, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων περνάνε από την έγκριση της Εκκλησίας και η λογοκρισία θεωρείται θεμιτή στο όνομα μιας υπέρτερης ηθικής για την προστασία των -υπό κηδεμονία- υπηκόων. Οι ψηφοφόροι δεν είναι χειραφετημένοι πολίτες, αλλά οπαδοί- ποίμνιο της κομματικής εκκλησίας. Το δικαίωμα αντίρρησης συνείδησης του δημοσιογράφου είναι άγνωστο και τα μέσα ενημέρωσης λειτουργούν με μοντέλα φεουδαλικού τύπου. Η πληροφορία φτάνει από τον δημοσιογράφο στον πολίτη μέσα από τα φίλτρα του κράτους, του ιδιοκτήτη ΜΜΕ του κόμματος, της Εκκλησίας και της αυτολογοκρισίας.

Λογοκρισία και ελευθεροτυπία

Πέρασαν πολλές δεκαετίες από όταν ακούστηκε η λέξη “μαλάκας” και η λέξη “γκόμενος” στον αέρα, αλλά δεν έγινε σεισμός. Το Ε-Σου-Ρού, ως ένα είδος ιμάμη και δικαστή, τιμώρησε με πρόστιμο το Mega για ένα …φιλί. Το Συμβούλιο Επικρατείας ακύρωσε το πρόστιμο, αλλά διαβίβασε την υπόθεση στο ΕΣΡ για να επιβάλλει κυρώσεις για τις βωμολοχίες. Πέντε χρόνια μετά η ΝΕΤ έκοψε το φιλί μεταξύ δύο αντρών σε τηλεοπτική σειρά. Υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι η Αριστερά είναι πιο συντηρητική, πουριτανική, από την Δεξιά και τίποτα δεν εγγυάται πως η κοινωνία εξελίσσεται με ¨προοδευτικές” διαδικασίες. Το συνδικάτο του τύπου θεωρεί πως έχει δικαίωμα να επιβάλλει την δεοντολογία του στα μέλη -και την κοινωνία- αν και σήμερα δεν νοείται σωματείο να επιβάλλει έξω από το νομικό πλαίσιο τιμωρίες για τα μέλη του, ακόμα κι αν τα ίδια έχουν υπογράψει τέτοιους όρους.

Η ΕΣΗΕΑ, αθηναϊκό σωματείο συντακτών εφημερίδων, υπερβαίνει την -μάλλον …ατροφική- πανελλαδική ομοσπονδία και εκπροσωπεί- ή δεν εκπροσωπεί- τον κόσμο των νέων μέσων ενημέρωσης ως ένας ιδιόρρυθμος υπερθεσμός που δεν μεριμνά για την ελευθερία των δημοσιογράφων, αλλά για τον έλεγχο τους! Αλλά πλέον ακόμα και τα στρατιωτικά δικαστήρια αποτελούνται από  κανονικούς δικαστές και τα εκκλησιαστικά περιορίζονται σε πειθαρχικές δικαιοδοσίες που δεν υποκαθιστούν τα κανονικά δικαστήρια. Ελέω ποιου Θεού η Ένωση Συντακτών μπορεί να συγκροτεί δικαστήρια για να κρίνει τις απόψεις και τη συνείδηση των μελών της; Υπέρ του Λαού (!) γράφει το καταστατικό της και στο όνομα της “αναζήτηση της αλήθειας”.

Το καταστατικό της ΕΣΗΕΑ

Αλοίμονο αν ακόμα σήμερα ο πειθαρχικός έλεγχος την ιατρών εξαρτάται από τον Ιατρικό Σύλλογο, ο έλεγχος των κρέατος από το σωματείο κρεοπωλών και η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος από την ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ. Το καταστατικό της ΕΣΗΕΑ απαιτεί τα μέλη του να είναι “Έλληνες το γένος” -προφανώς να μην μολυνθεί το γένος από καμιά αλλοεθνή γραφή- προβλέπει εισαγωγή με …εξετάσεις και διακρίσεις μελών- σε δόκιμα, τακτικά και …αντεπιστέλλοντα ή επίτιμα- εν είδει …στοάς μεσαιωνικού τύπου. Το διοικητικό συμβούλιο απονέμει ή  στερεί το δικαίωμα εγγραφής και “ταξινομεί” τα μέλη του, παραβιάζοντας την αρχή της ισότητας, τηρεί “ειδικό κατάλογο μαθητευομένων’- αν και δεν είναι σχολή- με δόκιμα μέλη που θα γίνουν ταχτικά με απόφαση του …Μεγάλου Διδασκάλου. Το πνεύμα όσο και οι όροι- μαθητευόμενοι!- έρχονται ατόφιοι από τον μεσαίωνα, όπου ο “κάλφας” μαθήτευε δίπλα σε έναν μάστορα, αλλά ένα σωματείο δεν είναι ούτε σχολείο, ούτε κόμμα, ούτε συνωμοτική οργάνωση, ούτε συντεχνία με ιεραρχία -χωρίς δημοκρατική δομή.

664_1_0Το βασικό πρόβλημα είναι η ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης και όχι οι κοκοροδιακηρύξεις υπέρ της δημοσιογραφικής δεοντολογίας που εναλλάσσονται με σιωπές, όταν παραβιάζονται -κάθε μέρα- τα άγνωστα δικαιώματα που αφορούν την συνείδηση των δημοσιογράφων. Η αυτο-λογοκρισία δεν είναι αδίκημα, αλλά αν διαβάσουμε προσεκτικά ανάμεσα στις γραμμές αυτό ζητά η ΕΣΗΕΑ -όταν δεν ζητά να ελέγχει εκείνη τα δελτία ειδήσεων- είναι η λογοκρισία. Ο διευθυντής ειδήσεων κατηγορείται ότι δεν παρενέβη να λογοκρίνει παρουσιαστή που είχε άποψη υπέρ του Ναι στο δημοψήφισμα και δύο επιλογές. Ή να ταχθεί υπέρ του Όχι ή να σωπάσει.

Η ελευθεροτυπία δεν είναι θέμα της ΕΣΗΕΑ παρά μόνον ως συνδικαλιστικός αγώνας. Ούτε ο έλεγχος της διαγωγής και του ήθους των μελών της . Άλλωστε ποιος θα ελέγχει την διαγωγή των μη μελών της; Ο έλεγχος της ειδήσεων αφορά άλλες ανεξάρτητες αρχές -με  βάση τους νόμους του κράτους και το Σύνταγμα και όχι το καταστατικό ενός σωματείου. Το Κράτος διασφαλίζει τις ελευθερίες- και των συνδικάτων- κι όχι τα συνδικάτα την λειτουργία του Κράτους!

Το καταστατικό  της ΕΣΗΕΑ επικυρώθηκε από το Πρωτοδικείο το 1979- την εποχή που ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ο Ανδρέας Παπανδρέου καταγγέλλει  την κλειστή Ένωση ως …παρακράτος. Οι εξετάσεις, η ιεραρχία, οι όροι εγγραφής διασφάλιζαν ένα κλειστό -ΜΟΝΟΝ ΓΙΑ ΗΜΕΤΕΡΟΥΣ- σωματείο που προβλέπει ακόμα να έχουν βεβαίωση του γιατρού “ότι ο υποψήφιος δεν πάσχει από ανίατο νόσημα, που μπορεί, σε σύντομο χρονικό διάστημα, να εξελιχθεί σε αναπηρία και ανικανότητα για εργασία”. Οι ανάπηροι προφανώς δεν μπορούσαν να είναι μέλη της ΕΣΗΕΑ, όταν οι δημοσιογράφοι ήταν …Άρειοι, αλλά το άρθρο αυτό αυτό πρέπει επανακριθεί από την δικαιοσύνη. Την εποχή που αναθεωρήθηκε το χουντικό καταστατικό -1978- το πανίσχυρο σωματείο των τυπογράφων -μόνο των εφημερίδων!- με αμοιβές πάνω από αυτές των δημοσιογράφων- μια συντεχνία που περνά από γενιά σε γενιά κλείνει για πολλές εβδομάδες όλες τις εφημερίδες με αίτημα να μην επιτραπεί η τεχνολογία στις φωτοσύνθεσης στον Τύπο!

Η ΕΣΗΕΑ με δυο πειθαρχικά συμβούλια και τιμωρίες διαπόμπευσης- βυζαντινού δικαίου!- δεν ενδιαφέρεται για την ελευθερία του τύπου, αλλά τον περιορισμό της από μια “δεοντολογία”, αόριστες και ασαφείς αρχές ή ανεφάρμοστες όπως ‘να μη δέχεται τη σύνταξη είδησης, σχολίου ή άρθρου και την παραγωγή εκπομπής κατά τις υποδείξεις των προϊσταμένων ή του εργοδότη του”! Η δεοντολογία, η ηθική και η συνείδηση δεν διατάσσονται, οι ποινές λιθοβολισμού και ακρωτηριασμού έχουν καταργηθεί, όπως και τα …μαστιγώματα, και υπάρχουν και για τους δημοσιογράφους νόμοι και δικαστήρια. Αλλά πότε η ΕΣΗΕΑ παρέπεμψε σε δικαστήρια ή τιμώρησε μέλη της επειδή χρηματίστηκαν ή πληρώθηκαν από απόρρητα κονδύλια κρατικών υπηρεσιών όπως προβλέπει η δεοντολογία της; Πότε προστάτευσε συντάκτες που απολύθηκαν ή βρέθηκαν σε διλήμματα συνείδησης; Ποτέ δεν ασχολήθηκε με τις “μαύρες λίστες” , αλλά μόνο με παραταξιακούς ημετέρους κι “αδελφοποιητούς”- με επιδόματα ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΜΕΛΗ- λες και τ”μη μέλη”και οι νέοι δεν έχουν δικαιώματα.

Δικαιοσύνη και Ελευθερία

Το 1989 όταν ιδρύεται το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο προφανώς η τότε κυβέρνηση δεν επιθυμεί μια ανεξάρτητη αρχή όσο τον έλεγχο και δημοσιογράφων. Τα εννέα μέλη του επιλέγονται από τα κόμματα της Βουλής, δηλαδή με κυβερνητική πλειοψηφία. Ο πολίτες που δεν εκπροσωπούνται στην Βουλή δεν έχουν λόγο. Τα μέλη του πρέπει να έχουν “εμπειρία, κατάρτιση και δημόσια προσφορά”. Φυσικά δεν πρόκειται για ελευθερία του τύπου ούτε για ανεξαρτησία. Αντί να είναι πρώτη είδηση το τι έκανε ο βασιλεύς ή ο πρόεδρος τώρα πια τα ΜΜΕ υποχρεούνται- ιδιαίτερα- τα κρατικά να διαβάζουν ως ειδήσεις- τις δηλώσεις όλων των αρχηγών των κομμάτων- αναλογικά. Αυτό δεν εξασφαλίζει την ανεξαρτησία του δημοσιογράφου που ορίζεται όχι μόνο απέναντι στην κυβέρνηση, αλλά σε όλα τα κόμματα.

images (7)Η δημοκρατία δεν είναι άθροισμα κομμάτων, αλλά ατομικά δικαιώματα ανεξάρτητα αν ανήκει κανείς ή δεν ανήκει σε κάποιο κόμμα. Αυτό σημαίνει πως αν “δημοκρατικά” αποφασίσουν όλα τα κόμματα ή η πλειοψηφία τους να αφαιρέσουν δικαιώματα από πολίτες ή μειοψηφίες μπορεί να έχουμε “λαοκρατία”, αλλά δεν έχουμε ατομικά δικαιώματα. Οι τζαμαχίριες και οι δικτατορίες -που μπορεί να είναι και λαοφιλείς ή εκλεγμένες- δεν είναι δημοκρατία, γιατί η δημοκρατία δεν αφορά την αρχή της πλειοψηφίας, όσο την ελευθερία του ατόμου.

Οι “διαγραφές” ήταν δημοφιλείς στα κόμματα της Αριστεράς που χάρη σ΄αυτές κατάφεραν να χάσουν το πιο δυναμικό κομμάτι των νεολαιών τους. Ήταν η εποχή που ο  Χαρίλαος Φλωράκης έλεγε “στο κόμμα μας επιτρέπονται όλες οι απόψεις αρκεί να συμφωνούν μαζί μας”. Υπήρχαν- και υπάρχουν ακόμα- “πειθαρχικά συμβούλια” με κατηγορίες με ασάφεια και αοριστία, ώστε να μην χρειάζονται αποδείξεις και τεκμήρια. Πριν από εκατό χρόνια, όταν ιδρυόταν η ΕΣΗΕΑ το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, διέγραψε τον τότε εκδότη του Ριζοσπάστη- λόγω …“αδυναμίας χαρακτήρος, ορμών ψυχικών και άκαιρων ενθουσιασμών”. Ένας άλλος διευθυντής του ‘Ριζοσπάστη” – ο Καραγιώργης- δολοφονήθηκε στις φυλακές της Ρουμανίας. Μάλλον τα κόμματα- και ειδικά αυτό- δεν μπορούν να εγγυηθούν την ελευθερία του τύπου.

Τα πειθαρχικά συμβούλια της ΕΣΗΕΑ συγκροτούνται μετά από εκλογές με παραταξιακά ψηφοδέλτια με μόνο τεκμήριο την παλαιότητα των μελών τους. Το καταστατικό  δεν απαιτεί από τα μέλη του ιδιαίτερα σπουδές- αρκεί δημοτικού ή μέσης εκπαίδευσης- και να μην έχουν …ανίατη ασθένεια. To άρθρο που επιβάλλει πειθαρχικές ποινές είναι μια ωραία ασάφεια: «Να ασκούν την δημοσιογραφία ευσυνείδητα και με καλή πίστη, να δείχνουν …καλή διαγωγή και ήθος»! Αλλά ποιος θα κρίνει τι σημαίνει «ευσυνείδητα» και το «ήθος» τους;

Η καταστατικά κατοχυρωμένη αγραμματοσύνη των μελών του σωματείου εξασφαλίζει ότι αυτοί που θα κρίνουν “εγκαλούμενους” δεν έχουν την νομική παιδεία είναι -παράνομα- “δικαστές”. Αν απαιτούσε κάτι περισσότερο πολλά μέλη του σωματείου δεν θα μπορούσαν να “εξετάζουν” δημοσιογράφους με ανώτερη παιδεία και εμπειρία από τους ίδιους. Αυτός είναι ο λόγος  που αν και η ΕΣΗΕΑ ιδρύθηκε με στόχο την δημιουργία σχολής δημοσιογραφίας όχι μόνο δεν επιδίωξε κάτι τέτοιο, αλλά αντιστάθηκε κιόλας. Η δημοσιογραφία είναι θέμα ταλέντου. Και πολλές φορές ειδικού ταλέντου! Αλλά αυτή η ανωμαλία πλέον έχει σοβαρές πολιτικές και συνταγματικές προεκτάσεις. Φυσικά η έννοια της ελευθερίας είναι άγνωστη.  Το ερώτημα είναι αν έχει δικαίωμα η ΕΣΗΕΑ να στήνει δικαστήρια λίγα μέτρα από την Πλατεία Συντάγματος και μάλιστα όχι για να υπερασπιστεί την ελευθερία του τύπου, αλλά για να την ποινικοποιήσει. Δυστυχώς το επάγγελμα -με ήρωες και μάρτυρες για την ελευθερία άλλοτε- δεν απολαμβάνει της αρχαίας εκτίμησης από τον λαό.

Το Πειθαρχικό κάλεσε επιλεκτικά επώνυμους δημοσιογράφους μόνο της τηλεόρασης που εξέφρασαν απόψεις υπέρ του Ναι. Δεν έκανε τίποτε απέναντι στους εργοδότες και θεωρώντας την προπαγάνδα υπέρ του Όχι θεμιτή αποκάλυψε συναδελφική εμπάθεια και πολιτική μισαλλοδοξία. Οι διωκόμενοι έτσι έγιναν “μάρτυρες” της ελευθερίας. Οι ποινές είναι ατελέσφορες, αφού ένα σωματείο μπορεί να κρίνει τα μέλη του σε ότι αφορά μόνο αυτή την ιδιότητα και όχι την εργασία τους ή τις πολιτικές τους απόψεις. Η ανάρτηση της απόφασης στους χώρους εργασίας είναι κατάλοιπο βυζαντινής αντίληψης δικαίου, όταν η διαπόμπευση ήταν συμπληρωματική ποινή με περιφορά στους δρόμους -καθισμένοι ανάποδα σε ένα γαϊδούρι με το κόσμο να τους φτύνει. Η έννοια του φυσικού δικαστή είναι κατοχυρωμένη στην Ελλάδα στο Σύνταγμα της Τροιζήνας, αλλά και σε αυτό του 1844. “Ουδείς αφαιρείται άκων του νόµου ωρισµένου εις αυτόν ∆ικαστού όθεν δικαστικαί επιτροπαί και έκτακτα δικαστήρια υφ’ οποιονδήποτε όνοµα δεν επιτρέπεται να συστηθώσιν».

Η απόφαση δεν έχει αναρτηθεί ακόμα, ούτε υπήρξαν “απολογίες”. Φυσικά υπάρχει και το …Εφετείο, αλλά αν πρώτα ελήφθη απόφαση κι αναζητείται τώρα το …σκεπτικό, οι ¨δικαστές” μπορεί να έχουν προβλήματα όχι μόνο με ευρωπαϊκούς θεσμούς, αλλά και με την ελληνική δικαιοσύνη. Γιατί και οι κρίνοντες κρίνονται. Και κάπως έτσι χάθηκε η ομορφιά της δημοσιογραφίας και η χαρά της δημοκρατίας.