Ανοικτές πόρτες και ανοικτές πληγές

Της Μένης Μαλλιώρη

ΜΑΛΛΙΩΡΗ

Με την ευκαιρία του ανασχηματισμού και της δεύτερης αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος ακούσαμε πολλά σχόλια και αναλύσεις. Οι επιλογές των προσώπων του υπουργικού συμβουλίου φαίνεται να εστιάζουν σε μια ομάδα ατόμων που πρέπει να φέρει σε πέρας τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές.

Ο ανασχηματισμός όμως σηματοδότησε και μια άλλη προτεραιότητα, που σχετίζεται με τις αρμοδιότητες που θα έχει ο Υπουργός της Επικρατείας κ. Αλέκος Φλαμπουράρης και αναφέρομαι, στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινότητας. Οι πολίτες λοιπόν θα μπορούν να καταφεύγουν, σύμφωνα με τις σχετικές δηλώσεις, στο νέο αυτό υπουργείο “προκειμένου να βρίσκουν λύση σε όσα εμπόδια συναντούν με τις δημόσιες υπηρεσίες! Όλα τα υπουργεία θα έχουν ανοιχτές τις πόρτες μιας και είναι αδιανόητο, για μια κυβέρνηση σαν την σημερινή, να υπάρχει το φαινόμενο των κλειστών θυρών”.

Ας δούμε όμως μερικά από τα προβλήματα των πολιτών και πως αυτά διαμορφώθηκαν στο διάστημα των τελευταίων ετών.

Ανοικτές πόρτες, με μεγάλη επισκεψιμότητα φαίνεται να έχουν όλα τα Δημόσια Ψυχιατρεία στην Ελλάδα. Στο ιλιγγιώδες 74,5%, έφτασε το 2014, το ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών ψυχικά πασχόντων, την ώρα που η τάση είναι η εντελώς αντίστροφη σε ολόκληρη την Ε.Ε., όπου ο αντίστοιχος μέσος όρος ανέρχεται σε μόλις 13,6%. Τα στοιχεία της χώρας μας για τα έτη 2011, 2012 και 2013 ήταν 57,4%, 56,6% και 63,5% αντίστοιχα (έρευνα Παντείου Πανεπιστημίου και της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ).

Ανοικτές πόρτες, με επίσης μεγάλη επισκεψιμότητα, έχουν και τα Κέντρα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας σε όλη τη χώρα. Μελέτη έδειξε, αύξηση της ψυχιατρικής νοσηρότητας και κυρίως των διαταραχών της διάθεσης, του άγχους, των σωματόμορφων  διαταραχών και της κατάχρησης αλκοόλ. Ειδικότερα για την κατάθλιψη, η ανεργία δεν αποτελεί τον μοναδικό παράγοντα που εξηγεί την αύξηση στα ποσοστά της αλλά η αύξηση αυτή φαίνεται να εξηγείται από την συνύπαρξη της ανεργία του ίδιου του εξυπηρετουμένου, με την ανεργία κάποιου μέλους της οικογένειας καθώς και με τις δυσκολίες αποπληρωμής στεγαστικών δανείων (έρευνα Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής-ΕΠΙΨΥ).

Ανοικτές «πληγές» και από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, για τις αυτοκτονίες όπου κατέδειξαν απότομη, σημαντική και σταθερή άνοδο, κατά 35.7% ύστερα από την διαχρονική ατέρμονη εισαγωγή των «νέων» μέτρων λιτότητας. Η ίδια μελέτη στοιχειοθέτησε στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στα ποσοστά αυτοκτονίας και την ανεργία, ειδικά ανάμεσα στους άνδρες της παραγωγικής ηλικίας.

Ανοικτή «πληγή» και η διαπίστωση, από την καθημερινή ψυχιατρική πρακτική, ότι οι συμπολίτες μας ξεπερνώντας την προκατάληψη για τη ψυχική νόσο αναζητούν βοήθεια από τις δημόσιας υπηρεσίες υγείας σε ποσοστά διπλάσια ή και τριπλάσια συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια. Σίγουρα αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι ο «πάσχων» δεν διαθέτει πλέον τα χρήματα για την επιλογή, που έκανε κάποτε λόγω και του στίγματος, του ιδιωτικού ιατρείου.

Το ποιο ευαίσθητο όμως σημείο των εξαγγελιών αφορά στην δήλωση ότι «οι πολίτες θα μπορούν να καταφεύγουν στο νέο υπουργείο προκειμένου να βρίσκουν λύση». Υπάρχουν άραγε λύσεις; Ίσως και να υπάρχουν. Όμως, οφείλω να μοιραστώ την επώδυνη διαπίστωση ότι σημαντικό ποσοστό καταθλιπτικών ατόμων όταν τους προτείνεται η ενδεδειγμένη φαρμακευτική βοήθεια ρωτούν με αγωνία. «Μα γιατρέ μου, θα μου πληρώσει το φάρμακο τον λογαριασμό της ΔΕΗ….».

Ερωτήματα αναπάντητα. Που ανατρέπουν τις καθιερωμένες ιατρικές πρακτικές, που θέτουν εν αμφιβόλω την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων, που ματαιώνουν την θεραπευτική προσδοκία, που επιβάλουν νέες προσεγγίσεις.

Το φαινόμενο των «κλειστών θυρών» είναι πράγματι αδιανόητο για κάθε Κυβέρνηση. Αλλά εξίσου αδιανόητο είναι να πιστέψει κανείς ότι, οι ανοικτές πόρτες θα λύσουν τα προβλήματα.

 

Η Μένη Μαλλιώρη είναι καθηγήτρια Ψυχιατρικής – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Αιγινήτειο Νοσοκομείο