Toυ Γ. Λακόπουλου
Θέλει ο Βαγγέλης Βενιζέλος ‘να επιστρέψει’, όπως υποψιάζονται πολλοί και το δηλώνουν δημοσίως; Απάντηση: αλίμονο, αν δεν ήθελε. Στην πολιτική το χούι φεύγει τελευταίο. Αλλά να επιστρέψει που; Στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ή στην κυβέρνηση; Ή μήπως να επιστρέψει με ένα νέο κόμμα ευρωπαϊκής κοπής , όπως ψιθυρίζουν κάποιοι;
Όποιος ισχυρίζεται ότι έχει απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα θα δει τη μύτη του να μεγαλώνει. Ο ενδιαφερόμενος δήλωσε απλώς ότι παραμένει στην πολιτική όταν διέκοψε την ατυχήσασα σχέση με την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και τίποτε άλλο. Συνεπώς όλα είναι εικασίες.
Δίνουν ωστόσο μια καλή αφορμή για να αποτιμήσει κάποιος την -εικοσαετή περίπου- περιπλάνησή του στα πατώματα της εξουσίας, χωρίς να φτάσει ως την κορυφή, όπως κάποτε προεξοφλούσαν όλοι. Του ιδίου συμπεριλαμβανομένου που μάλλον θεωρούσε ότι θα προκύψει ως φυσικό φαινόμενο.
Ως ένα βαθμό είχε δίκιο. Κανείς άλλος πολιτικός της γενιάς του δεν είχε τα δικά του φυσικά χαρίσματα για σταδιοδρομία στο δημόσιο βίο. Προβεβλημένος πανεπιστημιακός πριν καν φτάσει στα 30, ρήτορας -σε επίπεδο γλωσσοπλάστη ενίοτε και διαμορφωτή νοημάτων, αναλυτικό μυαλό και σφουγγάρι στην απορρόφηση γνώσεων, ιδεών και δεδομένων. Γιατί δεν δούλεψε η συνταγή και μπαίνοντας στα εξήντα του θα είναι απλώς βουλευτής ενός μικρού κόμματος, που μίκρυνε μάλιστα επί των ημερών του; Τι εξηγεί τη σημερινή αναντιστοιχία: η Φώφη αρχηγός και ο Βαγγέλης απλό μέλος;
Όσοι γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα στο ΠΑΣΟΚ και το δημόσιο βίο εν γένει καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο Βενιζέλος έχασε αυτό που είχε σίγουρο όχι όταν έγινε αρχηγός, αλλά πολύ προτού πάρει το τιμόνι. Έχασε τα πάντα επί των ημερών του Γ. Παπανδρέου.
Πρώτα,γιατί δέχτηκε το 2004 τον ανορθόδοξο και καταφανώς αντικαταστατικό τρόπο με τον οποίο ο Κ. Σημίτης πέρασε το κόμμα στην οικογένεια Παπανδρέου -σαν να το είχε δανειστεί για ένα διάστημα και το επέστρεφε.
Δεύτερον, γιατί έβλεπε ως τόσο ασήμαντο μέγεθος μπροστά του τον ‘Γιωργάκη’ ώστε θεωρούσε ότι θα ασκήσει απλώς για ένα διάστημα το κληρονομικό του δικαίωμα και θα του αδειάσει τη γωνία.
Έτσι κατάργησε ένα παλαιό καθεστώς που διαμορφώθηκε στο ΠΑΣΟΚ από τον καιρό του Ανδρέα Παπανδρέου, διατηρήθηκε επί Σημίτη και το κρατούσε ζωντανό στα δύσκολα: τον διπολισμό του. Όποιος ήταν απέναντι στην ηγεσία έμεινε στο κόμμα ακολουθώντας τον άλλο εσωτερικό πόλο.
Ο Βενιζέλος δεν καταδέχθηκε να μπει στον κόπο για να αντιμετωπίσει κάποιον σαν αυτό που νόμιζε ότι είναι ο Παπανδρέου. Καθώς δεν είχαν συνεργαστεί ποτέ δεν ήξερε τι ήταν ικανός να κάνει πίσω από την κουρτίνα.
Το έμαθε για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 2008, όταν ο Παπανδρέου, αφού τον είχε νικήσει στην κάλπη, τον υποχρέωσε να εγκαταλείψει το ‘ρεύμα ιδεών’ που σχεδίαζε ως –νόμιμη- εσωκομματική τάση. Από εκεί και πέρα ήταν αργά για δάκρυα. Το καλοκαίρι του 2012 ο Παπανδρέου τον … υποχρέωσε να γίνει αντιπρόεδρος του, όταν απέτυχε να γίνει ο ίδιος αντιπρόεδρος του Σαμαρά και τον Νοέμβριο προσπάθησε να τον χρησιμοποιήσει για να αναβιώσει έναν σκηνικό τύπου 1965 με αποστάτες και αλλά παραμύθια – μέχρι να του παραδώσει ένα ΠΑΣΟΚ που δεν είχε καμία τύχη.
Ο Βενιζέλος έκανε εκεί το τρίτο εσωκομματικό λάθος, αποτρέποντας μια δεύτερη υποψηφιότητα δίπλα του, που θα είχε ανασυστήσει το διπολικό – όχι με την ψυχιατρική έννοια- ΠΑΣΟΚ. Το αποτέλεσμα ήταν να φάει ο ίδιος στις εκλογές τη σούπα που μαγείρεψε ο Παπανδρέου.
Από εκεί και κάτω χάθηκε το μέτρημα στα λάθη. Π.χ. έγκυροι ελεγκτές βρήκαν τέρατα και σημεία στο κομματικό ταμείο, αλλά τα πορίσματα έμειναν στα συρτάρια. Ο Παπανδρέου απειλούσε να διασπάσει το ΠΑΣΟΚ και ο Βενιζέλος δεν το διέγραφε. Μέχρι που έφυγε και δεν μπορούσε να τον διαγράψει.
Το συμπέρασμα είναι ότι αν ο Βενιζέλος ήταν πράγματι ένα μεγάλο πολιτικό μέγεθος και κεφάλαιο για τη χώρα -όπως πίστευε ο μέντορας του Δημήτρης Τσάτσος, λέγοντας ότι ΄’ θα είναι τυχερή η Ελλάδα αν την κυβερνήσει ο Βενιζέλος’.- αυτό το κεφάλαιο το κατέστρεψε ο Παπανδρέου.
Άρα, λοιπόν, ο Βενιζέλος που είδαμε ως αρχηγό κόμματος και με αυτή την ιδιότητα ως συγκυβερνήτη με τον Σαμαρά είναι ένας άλλος Βενιζέλος από αυτόν που ξεκίνησε. Ο νεοπαπανδρεϊσμός είχε ευνουχίσει την πολιτική του υπόσταση εντός του ΠΑΣΟΚ κυρίως. Από αυτή την άποψη η εγκατάλειψη της ηγεσίας ήταν πράξη απελευθέρωσης. Λυτρωτική εξέλιξη που του επιτρέπει να αναζητήσει τον παλιό εαυτό του.
Οι διορατικοί προβλέπουν ότι πολύ σύντομα θα το καταφέρει. Προκύπτει αυτό κυρίως στη Βουλή όπου είναι ο φόβος και ο τρόμος των υπουργών του Τσίπρα. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός δεν θέλει και πολύ να βρίσκεται απέναντί του και αναλαμβάνει τη δουλειά ο εταίρος του. Αλλά ο Καμμένος είναι βούτυρο στο ψωμί του Βενιζέλου.
Αυτή τη στιγμή ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είναι ίσως το πρώτο κοινοβουλευτικό όνομα από πλευρά συγκρότησης και παρουσίας, αλλά και το τόξο που ρίχνει τα πιο φαρμακερά βέλη στο κυβερνητικό στρατόπεδο. Είναι άλλωστε ο μόνος βουλευτής που αδειάζει το καφενείο τα Βουλής, όταν πρόκειται να μιλήσει, καθώς στο βήμα είναι ασυναγώνιστος και ενίοτε υποδειγματικός.
Η επιστροφή στο παρελθόν του μπορεί να είναι η αρχή του μέλλοντός του. Αργά ή γρήγορα ο Βενιζέλος θα αναγνωριστεί ως τόσο απαραίτητος στις δυνάμεις που αντιπολιτεύονται τον ΣΥΡΙΖΑ όσο ήταν και το 1989 όταν ανέλαβε να υπερασπιστεί τον Ανδρέα Παπανδρέου στη ζοφερή ατμόσφαιρα της εποχής, απέναντι στην τότε συγκυβέρνηση. Απλώς τώρα δεν είναι τα σκάνδαλα που θα ανατοκίσουν την παρουσία του, αλλά η ανάγκη να αναχαιτιστεί η ανεμπόδιστη πορεία της κυβέρνησης προς την αβεβαιότητα.
Πως ακριβώς, με ποιο ρόλο και με ποιο σχήμα θα κεφαλαιοποιηθεί η δύναμη πυρός που διαθέτει δεν είναι κάτι που μπορεί να φανεί αυτή τη στιγμή. Όλο και πιο καθαρά, όμως,προκύπτει ότι βρίσκεται μπροστά σε μια δεύτερη αρχή- προφανώς πιο ώριμος αυτή τη φορά.
