Του Γ. Λακόπουλου.
Στο τέλος αυτής της εβδομάδας και μόλις σβήσουν τα φώτα στο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, ο Βαγγέλης Βενιζέλος θα καταγραφεί οριστικά ως ο τρίτος πολιτικός μετά τον Ευάγγελο Αβέρωφ και τον Μιλτιάδη Έβερτ που έγινε αρχηγός μεγάλου κόμματος, αλλά πρωθυπουργός δεν κατάφερε να γίνει.
Με την επιβαρυντική υποσημείωση ότι δεν κατάφερε να σταθεί ούτε ως αρχηγός μικρού κόμματος.
Λάθος εποχή, ή λάθος άνθρωπος; Πληρώνει τις αμαρτίες των άλλων, ή είναι ο πιο αμαρτωλός; Είναι κάποια από τα ερωτήματα με αλληλοσυγκρουόμενες απαντήσεις από τότε που πήρε τα ηνία του ΠΑΣΟΚ.
Είναι αλήθεια ότι ο χαρισματικός συνταγματολόγος ανέλαβε το Κίνημα σε κακή στιγμή και αφού το είχε κάνει <κεραμιδαριό> ο προκάτοχός του .
Ήταν όμως η παρτίδα ήταν χαμένη εξ αρχής; Η απλώςδεν θα μπορούσε ποτέ ένας πολιτικός με τη δική του εκκρηκτική προσωπικότητα – ως τα όρια της αλλαζονείας-να ηγηθεί ενός μεγάλου κόμματος όπως ήταν μέχρι τότε το ΠΑΣΟΚ; Ο ένας θα έπνιγε τον άλλον- και τελικά πνίγηκαν και οι δυο.
Τα πράγματα στη χώρα από τότε που ο Βενιζέλος έγινε πολιτικός αρχηγός – μόλις πριν από τρία χρόνια- κινήθηκαν με κινηματογραφική ταχύτητα. Ο πολιτικός- θαύμα από τη Θεσσαλονίκη έχασε το μύθο του νωρίτερα από όσο θα περίμεναν και οι πιο σκληροί αντίπαλοι του.
Για πολλούς ο Βενιζέλος είναι ο πιο χαρισματικός πολιτικός της γενιάς του . Αλλά ταυτόχρονα και ένας πολιτικός που ήθελε να επιβάλλεται δια του λόγου του και όχι δια των πολιτικών του θέσεων. Το έδειξε στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1970 στα αμφιθέατρα της Θεσσαλονίκης .
Παρ ότι εκπροσωπούσε ισχνές κεντρώες δυνάμεις – σε εποχή ισχύος της Αριστεράς – ξεχώριζε με το προσωπικό του εκτόπισμα ,απέναντι σε συνδικαλιστές με μαρξιστική κουλτούρα και επιθετική ρητορική
Είδε το φως την Πρωτοχρονιά του 1957 στη Θεσσαλονίκη. Γιός δικηγόρου με καταγωγή από την Εύβοια , μπήκε εύκολα στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου. Το 1974 δεν εντυπωσιάσθηκε απ’ τα μαρξιστικά εγχειρίδια που διαμόρφωναν τους συνομήλικους του και προσχώρησε, -κατ’ άλλους ίδρυσε- την < Ελληνική Σοσιαλιστική Νεολαία> (ΕΣΟΝ). Όταν οι συμμαθητές του γοητεύονταν από τον Ανδρέα Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ αυτός ακολούθησε τον Δημήτρη Τσάτσο και τον Γ. Α. Μαγκάκη στη <Συμμαχία>,
Δεν ανήκει σ αυτούς που έχουν να θυμούνται συγκρούσεις με την αστυνομία στις μεταπολιτευτικές διαδηλώσεις. Το 1978 έφυγε σπουδές του στο Παρίσι , επέστρεψε το 1980 και παντρεύτηκε τη Βασιλική Μπακατσέλου, κόρη εμπόρου της πόλης και δικηγόρο σήμερα, με την όποια ήταν μαζί από το 1975. Με μέντορα τον Δημήτρη Τσάτσο, μόλις 27 ετών θα γίνει καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου.
Θα περάσουν πολλά χρόνια από την 3η Σεπτέμβρη 1974 μέχρι να συναντηθεί με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ο ίδιος τοποθετεί την αφετηρία του στο 1989 , με την παραπομπή του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ στο Ειδικό Δικαστήριο . Πολλοί όμως τον θυμούνται από το 1987 στο δικηγορικό γραφείο που διατηρούσαν τότε ο Μιλτιάδης Παπαϊωάννου και Αντώνης Βγότζας να δουλεύει για εκλογικό νόμο που ετοίμαζε ως υπουργός Εσωτερικών ο Άκης Τσοχατζόπουλος. Αργότερα σταδιοδρόμησε στην πολιτική ανάμεσα στον Άκη και τον Χάρη Καστανίδη.
Το <βρόμικο 89> πάντως τον έβαλε στο ΠΑΣΟΚ και το 1993 ορίσθηκε πορτ-παρόλ του Ανδρέα Παπανδρέου για καταγραφεί σχεδόν αμέσως ως δελφίνος, χάρη στη ρητορική του.
Το 1996 κινήθηκε με προσοχή και για την ανάδειξη πρωθυπουργού τον Ιανουάριο ψήφισε μάλλον τον Άκη και πάντως τοποθετήθηκε υπέρ του στο συνέδριο της ίδιας χρονιάς , μαζί με τα περισσότερα ιστορικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Ίσως γι αυτό επί Σημίτη <δεν αξιοποιήθηκαν τα προσόντα του>, όπως λέει. Πράγματι τα χαρτοφυλάκια που ανέλαβε μέχρι το …. 2011 δεν είχαν πολιτικό βάρος
Το 2004 έχασε την ευκαιρία να γίνει πραγματικός ηγέτης καθώς – εκτός από μια δήλωση για την αντικαταστατική διαδικασία διαδοχής – απεδέχθη τα τετελεσμένα. Πίστευε ότι ο Γ. Παπανδρέου απλώς <ασκεί κληρονομικό δικαίωμα> και ανέμενε να χάσει και τις εκλογές του 2007 για τον διαδεχτεί ως φυσικό φαινόμενο.
Αυτή η αυτοπεποίθηση τον έβλαψε: όσο πιο αφ υψηλού επικριτικός ήταν στην εσωκομματική αναμέτρηση του 2007 με τον γιο του Ανδρέα Παπανδρέου, τόσο τον ενίσχυε.
Η ήττα υπήρξε σοκ που μεγάλωσε όταν ο Παπανδρέου αποδοκίμασε την προσπάθειά του να ιδρύσει ένα ς <Ρεύμα ιδεών>- κάτι σαν τον ΟΠΕΚ του Κ. Σημίτη. Ήταν η δεύτερη ήττα.
Στη συνέχεια λειτούργησε συμπληρωματικά και πάντως ποτέ ως εσωκομματική αντιπολίτευση πέρα από κάτι σπόντες για τον Παπανδρέου, ο οποίος το 2009 τον έστειλε στη Λεωφόρο Μεσογείων ως υπουργό Άμυνας, χωρίς τίποτε περισσότερο .
Η αρχή της κατάρρευσης του συστήματος Παπανδρέου και οι αποτυχίες στο Μνημόνιο τον έφεραν στο τιμόνι της Οικονομίας με το αξίωμα του αντιπροέδρου ως πρόσθετο κύρος. Με τον Πρωθυπουργό συνεργάστηκε στενά και Παπανδρέου τον διευκόλυνε τον Μάρτιο του 2012 να εκλεγεί πρόεδρος χωρίς αντίπαλο. Πολύ αργότερα οι Παπανδρεικοί τον κατηγόρησαν ότι συνωμότησε στις Κάννες και την Αθήνα εναντίον του.
Πάντως τον Μάιο του 2012 με τη συντριπτική ήττα του ΠΑΣΟΚ δεν ήταν σαφές αν ο Βενιζέλος αυτοθυσιάστηκε -<αντί να βάλει στον τόκο τα προσόντα του> κατά την αγαπημένη του έκφραση-, η αν ο Παπανδρέου απλώς βρήκε κάποιον <να χάσει στη θέση του>.
Έκτοτέ εντάθηκαν οι σχέσεις τους, κυρίως λόγω του ελέγχου στα οικονομικά του ΠΑΣΟΚ που διενέργησε ο Βενιζέλος για την περίοδο Παπανδρέου . Παρ ότι πότε δεν δημοσιοποίησε τα αποτελέσματα, αφήνοντας μετέωρο αν τον κρατάει όμηρο, η δημιουργεί σκιές σε βάρος του.
Ο Βενιζέλος υπερηφανεύεται για το <κούρεμα > χρέους από την κυβέρνηση Παπαδήμου στην οποία ήταν αντιπρόεδρος, χωρίς να μνημονεύει τον Πρωθυπουργό- μια υπόθεση για την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ απειλεί να τον στείλει στο Ειδικό Δικαστήριο.
Στη συνέχεια έγινε αντιπρόεδρος του Σαμαρά – και για πολλούς ταυτίσθηκε μαζί του , απομακρυνόμενος απο τη βάση του ΠΑΣΟΚ- και πηρε και το υπουργείο Εξωτερικών που πάντα ήθελε.
Αλλά τα πολιτικά του εγχειρήματα απέτυχαν : ούτε η <Ελιά < καρποφόρησε, ούτε τη <Δημοκρατική Παράταξη> ίδρυσε -αν και λέγεται ότι δεν έχει εγκαταλείψει την προσπάθεια. Ο Παπανδρέου τελικά του έφυγε χωρίς να τολμήσει να τον διαγράψει και το ΠΑΣΟΚ κατρακύλησε έβδομο κόμμα . Ετσι ο άνθρωπος που θα γινόταν βασιλιάς, απέρχεται πριν καν συμπληρώσει την πρώτη θητεία του ως πρόεδρος.
Η προφητεία του ότι < το ΠΑΣΟΚ έπεσε μαζί με τη χώρα και θα σηκωθεί μαζί με τη χώρα>, δεν εκπληρώθηκε . Είναι το χρονικό ενός προαναγγελθέντος τέλους, ή το άδικο της ιστορίας απέναντι σ έναν πολιτικό με προσόντα;
Πολλοί λένε ότι από τότε που διαφάνηκε το τέλος του ως αρχηγού του ΠΑΣΟΚ κάνει τις καλύτερες εμφανίσεις του στη Βουλή. Από αυτή την άποψη θυμίζει αυτό που έλεγαν στην Αμερική για τον Κάρτερ: <Είναι φοβερός στο ρόλο του πρώην προέδρου- τι κρίμα που δεν ήταν πρώην εξ αρχής>.
