Της Μαργαρίτας Γερούκη*
Μια από τις πρώτες αποφάσεις του νέου υπουργού παιδείας ήταν η κατάργηση των τριών υπό σύσταση αγγλόφωνων τμημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και Κρήτης με κύκλο τουριστικών σπουδών και στο Πανεπιστήμιο Θράκης με κύκλο ελληνικών σπουδών).
Ειδικά για το τελευταίο διαβάζουμε (Καθημερινή 24/4/15) ότι προγραμματιζόταν η λειτουργία του από το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016, έχοντας ήδη δεχθεί θετικά μηνύματα από χώρες εκτός ΕΕ όπως η Ελβετία, η Κίνα, η Ρωσία, κ.α..
Δε θα ήθελα σε αυτό το κείμενο να διακινδυνεύσω μια σειρά υποθέσεων γύρω από τα επιχειρήματα του υπουργού και του επιτελείου του για τη συγκεκριμένη απόφαση, τα οποία, είμαι σίγουρη, ότι θα παρουσίαζαν εκτός από πολιτικό και ψυχαναλυτικό ενδιαφέρον
. Στις χώρες της ΕΕ παρατηρούμε την τελευταία δεκαπενταετία μια σταδιακή αύξηση των αγγλόφωνων κύκλων σπουδών τριτοβάθμιας. Συγκεκριμένα από 725 προγράμματα το 2001 είχαμε 2389 το 2007, για να φτάσουμε τα 8089 το προηγούμενο έτος[1]. Οι χώρες με την πιο δυναμική παρουσία είναι χώρες της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης (Δανία, Ολλανδία, Σουηδία, Φινλανδία).
Στο νοτιοανατολικό κομμάτι της ΕΕ ξεχωρίζει η Κύπρος, με τα μισά περίπου πανεπιστημιακά της ιδρύματα να προσφέρουν αγγλόφωνα προγράμματα, τα οποία παρακολουθούν 2000 από τους 32000 φοιτητές. Αντίστοιχα, η παρουσία της χώρας μας το 2014 ήταν ήδη αναιμική, με 400 από τους 664000 περίπου φοιτητές μας να παρακολουθούν κάποιο τέτοιο πρόγραμμα.
Φαίνεται ότι χώρες με αξιόλογες εκπαιδευτικές επιδόσεις επενδύουν στην προσφορά αγγλόφωνων προγραμμάτων.
Για παράδειγμα η Φινλανδία, με ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο, είναι ταυτόχρονα η χώρα με τα περισσότερα πανεπιστημιακά ιδρύματα όπου παρέχονται αυτού του είδους οι κύκλοι σπουδών.
Τα πανεπιστήμια της Ευρώπης δικαιολογούν την απόφασή τους να προσφέρουν όλο και περισσότερα αγγλόφωνα προγράμματα, παραθέτοντας έξι βασικούς λόγους: Την ενδυνάμωση του διεθνούς προφίλ του ακαδημαϊκού ιδρύματος με τη σύναψη διαπανεπιστημιακών συνεργασιών και δημιουργία κοινών προγραμμάτων σπουδών, την εξάλειψη των γλωσσικών περιορισμών στην προσπάθεια προσέλκυσης αλλοδαπών φοιτητών, τη δημιουργία συνθηκών διεθνούς ανταγωνισμού για τους ημεδαπούς φοιτητές, τη χρηματοδότηση των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων με την επιβολή διδάκτρων, το κέρδος σε εγκεφαλικό δυναμικό (brain gain) με την προσέλκυση ακαδημαϊκού, ερευνητικού προσωπικού και τέλος, αλτρουιστικοί λόγοι, καθώς δίνεται η δυνατότητα σε χώρες του τρίτου κόσμου να ωφεληθούν από υψηλού επιπέδου εκπαίδευση.
Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα με σημαντικά πλέον οικονομικά προβλήματα. Είναι όμως ταυτόχρονα μια χώρα που λόγω του πολιτιστικού παρελθόντος και της φυσικής της ομορφιάς ασκεί μια ιδιαίτερη έλξη στους ξένους επισκέπτες. Το υπουργείο παιδείας θα έπρεπε να είναι συμπαραστάτης των ακαδημαϊκών μας ιδρυμάτων σε οποιαδήποτε προσπάθεια εξωστρέφειας και διασύνδεσης με τον υπόλοιπο κόσμο, σχεδιάζουν.
Οι αλλοδαποί φοιτητές δε συμβάλλουν μόνο στη χρηματοδότηση του πανεπιστημίου για τα τέσσερα ή και περισσότερα χρόνια των σπουδών τους. Στηρίζουν ταυτόχρονα με την παρουσία τους τις τοπικές οικονομίες. Προσκαλούν δικούς τους ανθρώπους να επισκεφθούν τη χώρα μας και γίνονται ξεναγοί τους.
Έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν σε ένα ουσιαστικότερο βαθμό τόσο την ιστορία και τον πολιτισμό μας, όσο και τη γλώσσα μας. Δημιουργούν δεσμούς φιλίας και γίνονται πρεσβευτές της Ελλάδας στη χώρα τους. Ενώ ταυτόχρονα συντελούν στην ανάπτυξη, βελτίωση και ανανέωση της παρεχόμενης πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
Τέλος, όταν επιστρέψουν στη χώρα τους και από τις θέσεις ευθύνης που πιθανό θα καταλάβουν, θα συμβάλλουν στην ενίσχυση τόσο του δικτύου συνεργασιών μεταξύ των πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων αλλά και των ίδιων των κρατών.
Δεν είναι τυχαίο που η Φινλανδία, μια μικρή χώρα στην άκρη της Ευρώπης, είναι ταυτόχρονα μία από τις χώρες με πολύ ισχυρή παρουσία όσο αφορά ακαδημαϊκές και ερευνητικές συνεργασίες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτό δεν είναι θέμα αποκλειστικά χρηματοδότησης της εκπαίδευσης, είναι θέμα ορθολογικής αξιοποίησης της όποιας χρηματοδότησης. Είναι τέλος θέμα οράματος για τη θέση και το ρόλο της χώρας στο παγκόσμιο σκηνικό.
[1] English-Taught Programmes in European Higher Education. The State of Play in 2014/ Bernd Wächter, Friedhelm Maiworm (eds.) – Bonn: Lemmens Medien, GmbH, 2014
__________________________________________________________________
*Η Μαργαρίτα Γερούκη είναι Σχολική Σύμβουλος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι. Με δεκαετή εκπαίδευση στη Φινλανδία, έχει προσωπική εμπειρία και άποψη για όσα επιχειρηματολόγησε στο παρών άρθρο.