Πέθανε σαν σήμερα 29 Σεπτεμβρίου του 1902
Γράφει η Καλυψώ
“Η τέχνη δεν μπορεί
ν’ αναπαραστήσει την πραγματικότητα”
Ο Εμίλ Ζολά υπήρξε ο κυριότερος εκπρόσωπος του νατουραλισμού, ασκώντας τεράστια κοινωνική επιρροή με το έργο και τις παρεμβάσεις του.
Μία από τις πρώτες παιδικές αναμνήσεις του Εμίλ Ζολά ήταν η θύμηση μίας μεγάλης γιορτής που έκανε ο πατέρας του, στην Αιξ-αν-Προβάνς της Γαλλίας το 1844, επ’ ευκαιρία των εγκαινίων ενός υδραγωγείου που είχε αναλάβει. Όμως οι αναμνήσεις των παιδικών του χρόνων δεν ήταν πάντα χαρούμενες. Όταν ο πατέρας σου πέθανε δύο χρόνια αργότερα, άφησε σχεδόν απένταρους τη γυναίκα του και τον εξάχρονο γιο του.
Τα παιδικά χρόνια του Εμίλ πέρασαν μέσα στη δυστυχία και τη μιζέρια. Το σχολείο που πήγαινε ήταν τόσο φτωχό και είχε τόσους λίγους δασκάλους, που χωρίς να διαβάζει πολύ ο μικρός Ζολά έβγαλε μ’ ευκολία τις πρώτες τάξεις. Η μοναδική χαρά και η πραγματική μόρφωση που πήρε από το σχολείο, ήταν η στενή του φιλία με δύο συμμαθητές του. Ο ένας από αυτούς ήταν ο Πωλ Σεζάν, ο μετέπειτα διάσημος ζωγράφος. Μην χάσετε την εξαιρετική ταινία Cézanne et moi που γυρίστηκε φέτος από τον Danièle Thompson, με θέμα τη φιλία αυτών των δύο ” μεγάλων”.
Ο Εμίλ λοιπόν, αρχικά δούλεψε στον εκδοτικό οίκο Hachette τον οποίο εγκατέλειψε γρήγορα, για να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία. Άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα σε εφημερίδες και περιοδικά. Παράλληλα είχε ενεργό συμμετοχή στα κοινωνικά και πολιτικά πράγματα της Γαλλίας. Χαρακτηριστικές υπήρξαν οι θέσεις του κατά του Ναπολέοντα και του ιερατείου.
Ύστερα από την πρώτη του επιτυχία, το μυθιστόρημα «Τερέζ Ρακέν» (1867), συλλαμβάνει την ιδέα ενός μεγάλου «ρεαλιστικού κι επιστημονικού» μυθιστορήματος σε πολλούς τόμους, την ιστορία μιας οικογένειας, των Ρουγκόν Μακάρ, την περίοδο της δεύτερης αυτοκρατορίας, έργο που θα ολοκληρωθεί σε μια περίοδο 22 χρόνων. Το 1877 το μυθιστόρημά του με τίτλο «Η ταβέρνα» θα του χαρίσει ευρύτατη αναγνώριση, ένα αριστούργημα το οποίο εμβαθύνει στο φαινόμενο του αλκοολισμού και της φτώχειας στην εργατική τάξη.
Η έκδοση του μυθιστορήματος «Νανά» (1880) θα ξεσηκώσει σκάνδαλο, που με τη συμβολική μορφή μιας πόρνης η οποία διαφθείρει την παριζιάνικη ελίτ, δηλώνεται η κατάπτωση της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας.
Με το «Ζερμινάλ» (1885) —το καλύτερο ίσως έργο του— έστρεψε τον προβολέα στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των ανθρακωρύχων. Η «Πτώση» είναι το προτελευταίο μυθιστόρημα αυτής της σειράς, η οποία ολοκληρώθηκε το 1893.
Στη συνέχεια, δημιούργησε δύο τριλογίες, Οι τρεις πόλεις και Τα τέσσερα Ευαγγέλια, με τη δεύτερη να μένει ανολοκλήρωτη. Ωστόσο, τα έργα αυτά τον καθιέρωσαν στο ευρύ κοινό.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του έμελλε να συνταράξει συθέμελα τη γαλλική κοινωνία με την ανοιχτή επιστολή του προς τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, η οποία δημοσιεύτηκε στο εξώφυλλο της εφημερίδας L‘Aurore υπό τον τίτλο «Κατηγορώ!» (1898), που αφορούσε στην γνωστή υπόθεση Ντρέιφους.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, από το 1898 και μετά, ασχολήθηκε με πάθος με την πολύκροτη δικαστική υπόθεση Ντρέυφους, η οποία είχε συνταράξει τότε την κοινωνία της Γαλλίας. Στην υπόθεση εκείνη με ένα μανιφέστο που δημοσίευσε στην εφημερίδα “Αυγή” του Παρισιού, με τίτλο “Κατηγορώ”, υπερασπίστηκε με υποδειγματικό θάρρος τον αθώο λοχαγό Ντρέυφους και αγωνίστηκε με όλες του τις δυνάμεις για την απόδοση της δικαιοσύνης. Με το δημοσίευμά του και όλη την ανάμειξή του στην υπόθεση προκλήθηκε στη Γαλλία μεγάλος σάλος, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί και να καταδικαστεί με μεγάλο χρηματικό πρόστιμο και με ένα χρόνο φυλάκιση. Γλίτωσε τη φυλακή δραπετεύοντας στην Αγγλία. Μετά από αρκετά χρόνια η δίκη “Ντρέυφους” αναθεωρήθηκε, ο κατηγορούμενος αθωώθηκε και ο Ζολά ξαναγύρισε στη Γαλλία.
– Κατηγορώ τον αντισυνταγματάρχη Πατύ ντε Κλαμ, γιατί υπήρξε ο σατανικός δράστης της δικαστικής πλάνης…
– Κατηγορώ τον στρατηγό Μερσιέ γιατί, το λιγότερο από πνευματική ανεπάρκεια, έγινε συνένοχος του μεγαλύτερου ανομήματος του αιώνα…
– Κατηγορώ τον στρατηγό Μπιγιό, γιατί είχε στα χέρια του αναμφισβήτητες αποδείξεις της αθωότητας του Ντρέιφους και τις έπνιξε…
– Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Μπουαντέφρ και τον στρατηγό Γκονζ, γιατί υπήρξαν συνένοχοι του ίδιου εγκλήματος…
– Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Πελλιέ και τον ταγματάρχη Ραβαρί, γιατί έκαμαν μια εγκληματική προανάκριση, με την πιο τερατώδη μεροληψία…
– Κατηγορώ τους τρεις γραφολόγους Μπελόμ, Βαρινιάρ και Γουάρ, γιατί συντάξανε ψεύτικες εκθέσεις απατεώνων…
– Κατηγορώ το υπουργείο Στρατιωτικών και το Επιτελείο, γιατί έκαμαν στις εφημερίδες ιδιαίτερα στην «Αστραπή» και στην «Ηχώ των Παρισίων», μια βδελυρή και απαράδεκτη εκστρατεία για να παραπλανήσουν τη κοινή γνώμη…
– Κατηγορώ, τέλος, το πρώτο Στρατοδικείο γιατί παραβίασε το δίκαιο…