Του Μελέτη Ρεντούμη
Τα γεγονότα που ζούμε το τελευταίο διάστημα σε διεθνές επίπεδο είναι σίγουρα κομβικά αν όχι καθοριστικά για την παρουσία της χώρας μας στο διεθνές γίγνεσθαι.
Μπορεί σαφώς με το μικρό της μέγεθος η Ελλάδα να μην μπορεί να επηρεάσει στρατηγικές αποφάσεις των μεγάλων δυνάμεων, οφείλει όμως να έχει μια συγκεκριμένη πολιτική, ταυτότητα, στόχους και πολιτική ατζέντα.
Δεν είμαι καθόλου βέβαιος πόσο αποτελεσματικά έχει χειριστεί η κυβέρνηση Τσίπρα την εξωτερική μας πολιτική από την πρώτη κιόλας περίοδο διακυβέρνησής της.
Να θυμίσω στο σημείο αυτό, ότι αμέσως μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου, υπήρξε ένταση στις σχέσεις μας με την ΕΕ, επειδή η Ελλάδα δεν ενημερώθηκε υποτίθεται επαρκώς για τις κυρώσεις προς την Ρωσία όσον αφορά την Κριμαία, την στιγμή μάλιστα που η χώρα μας είχε ήδη υπογράψει και συμφωνήσει ως κράτος μέλος της ΕΕ.
Στη συνέχεια, η ίδια η Ρωσία, ενώ αρχικά έβλεπε την Αθήνα ως το νέο ενεργειακό εταίρο, έσπευσε να υπενθυμίσει στην Ελλάδα, υπό την πίεση της ΕΕ, ότι είναι μέλος της ευρωζώνης και είναι λογικό να συντάσσεται στις όποιες αποφάσεις, που σημαίνει ότι είχαμε πλήρη υπαναχώρηση της Ρωσίας σε οποιαδήποτε μορφή διμερούς συνεργασίας, είτε χρηματοδότησης, είτε επένδυσης.
Η κυβέρνηση λοιπόν, ενώ δημιούργησε τεχνητή ένταση με τους εταίρους, ξαναβρέθηκε στην κοινή γραμμή με την ΕΕ, χωρίς να πάρει τίποτα απολύτως από την Ρωσία.
Τα μεγάλα πολιτικά λάθη όμως της κυβέρνησης δεν σταματούν εδώ αλλά συνεχίζονται κυρίως στο μείζον θέμα του προσφυγικού το οποίο πρακτικά επανακαθορίζει τις σχέσεις κρατών στην ευρύτερη περιοχή.
Χωρίς λοιπόν η κυβέρνηση να λάβει σοβαρές πρωτοβουλίες για τις μεταναστευτικές ροές προς την χώρα μας, απλά διατυμπάνιζε ότι το πρόβλημα είναι Ευρωπαϊκό. Όταν μάλιστα η ΕΕ έδωσε τα σχετικά κονδύλια για να ενισχυθούν οι έλεγχοι στα νησιά του Αιγαίου, η κυβέρνηση δεν μπορούσε να εκταμιεύσει τα χρήματα γιατί δεν φρόντισε να συστήσει έγκαιρα την υπηρεσία ταυτοποίησης και ασύλου, το οποίο τελικά έπραξε η υπηρεσιακή κυβέρνηση πριν τις πρόσφατες εκλογές!
Οι παλινωδίες συνεχίστηκαν με τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού περί μη ύπαρξης θαλασσίων συνόρων στο Αιγαίο την ίδια στιγμή που η Τουρκία πίεζε τόσο την Ελλάδα όσο και την ΕΕ για έναρξη κοινών περιπολιών. Παρά την άρνηση βέβαια της Αθήνας για το θέμα των περιπολιών, τελικά αποδέχθηκε την λεγόμενη τεχνική συνεργασία, χωρίς να έχει γίνει κατανοητό τί ακριβώς περιέχει και με ποιες εγγυήσεις.
Ενώ λοιπόν οι ροές των προσφύγων συνεχίζονται με αμείωτη ένταση, δημιουργήθηκαν μετά από σχετική κοινοτική χρηματοδότηση τα λεγόμενα κέντρα καταγραφής και ταυτοποίησης hot spots, σε συνδυασμό με κέντρα φιλοξενίας τα οποία αποδείχθηκαν εξαιρετικά μικρής και ασήμαντης δυναμικότητας για το εύρος του προβλήματος. Μάλιστα μεταφέρθηκαν στο κέντρο του Ελαιώνα στην Αθήνα μόλις 600 πρόσφυγες όταν υπήρχαν χιλιάδες που περίμεναν για μεταφορά, με τον πρωθυπουργό να διαφημίζει τις εν λόγω υποδομές ως επιτυχία της κυβέρνησης.
Στον αντίποδα ακριβώς, η γείτονα χώρα Τουρκία, έχει καταφέρει ν’αντλήσει σημαντικά προνόμια από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ δεν υπάρχει καμία δεσμευτική συμφωνία σε διμερές επίπεδο με την Ελλάδα.
Παρά το πρόσφατο θερμό επεισόδιο με την Ρωσία και την κατάρριψη του μαχητικού, η Τουρκία στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής με την ΕΕ με την συμμετοχή αρκετών κρατών μελών, κέρδισε πάρα πολλά, όταν η χώρα μας δεν έθεσε κανένα δεσμευτικό προαπαιτούμενο στην Τουρκία, ούτε εμφατικά έθεσε ενστάσεις για τον τρόπο που η Τουρκία πρόκειται ν’ανασχέσει τις μεταναστευτικές ροές προς την χώρα μας.
Αντιθέτως η Τουρκία κατάφερε να δεσμεύσει 3 δις ευρώ για την προστασία των Σύρων προσφύγων στο έδαφός της, θα ελαφρυνθεί από 400.000 πρόσφυγες, θ’ανοίξουν ξανά τα κεφάλαια της ενταξιακής της πορείας προς την ΕΕ, ενώ υπάρχει και σχέδιο για την κατάργηση της visa για τους Τούρκους πολίτες που εισέρχονται στην ΕΕ από τον Οκτώβριο του 2016, με απρόβλεπτες συνέπειες για τα ελληνικά νησιά.
Θα έλεγε κανείς ότι ήταν εντυπωσιακό το αποτέλεσμα για την γείτονα, όταν η Ελλάδα δήλωσε απλά ικανοποιημένη. Για ποιο θέμα άραγε ικανοποιήθηκε, δεν έχει γίνει κατανοητό, καθώς η Τουρκία ναι μεν θα παρακολουθείται από την ΕΕ, αλλά δεν έδωσε ένα σαφές χρονοδιάγραμμα ή ένα action plan το οποίο να καλύπτει και την χώρα μας ώστε να μην επωμίζεται διαρκώς το κόστος των προσφυγικών ροών.
Την ίδια στιγμή μάλιστα που ανακοινώνονταν τ’αποτελέσματα της Συνόδου κορυφής, η Ελλάδα συνομιλούσε με το Ιράν, δια του υπουργού εξωτερικών, για συνεργασία στον τουρισμό και τη ναυτιλία, όταν μάλιστα πριν μερικές ημέρες είχαν γίνει αντίστοιχες κρούσεις προς το Ισραήλ, ορκισμένο εχθρό του Ιράν.
Οι επισκέψεις και οι εκάστοτε διμερείς επαφές σίγουρα δεν είναι κακές, αλλά το θέμα είναι ποια είναι η πολιτική ατζέντα, ιδίως σε θέματα γεωπολιτικά που καταλήγουν σε οικονομικά , ποια η εθνική μας στρατηγική και σε ποιο timing επιχειρείται.
Μήπως η πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική που διαφήμιζε προ μηνών ο Α. Τσίπρας, είναι τελικά μια χωρίς πυξίδα πολιτική με αμφίβολα αν όχι τραγικά αποτελέσματα;
Είναι σίγουρο ότι η ιστορία κρίνει τις πολιτικές που ακολουθούνται, αλλά μέχρι τότε έννοιες όπως σύνεση, σοβαρότητα και αποτελεσματικότητα ακόμα αναζητούνται για την εθνική μας εξωτερική πολιτική.
Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός μέλος της Πολιτικής Γραμματείας της Δυναμικής Ελλάδας.
