Ο Ντόναλντ Τραμπ πλανητάρχης. Γιατί;

EPA/JUSTIN LANE

Του Γ. Λακόπουλου

ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ-150x150 (1)Αν ο Ντόναλντ Τραμπ και η Χίλαρι Κλίντον ήταν  υποψήφιοι στην Ελλάδα,  η δεύτερη θα ήταν Πρόεδρος και ο πρώτος θα ευχόταν στους ψηφοφόρους να μην μετανιώσουν για την επιλογή τους και  ότι ο ίδιος “δεν θα της επιτρέψει” να κυβερνήσει όπως νομίζει. Ετσι δεν κάνουν οι δικοί μας οταν χάνουν;

Στην Αμερική ομως η Κλίντον κέρδισε την πλειοψηφία των ψηφοφόρων και έχασε τον Λευκό Οίκο. Δεν είναι η  πρώτη. Το 2000 ο Γκορ πήρε μισό εκατομμύριο ψήφους περισσότερες από τον υιό Μπους -τον όχι και πολύ αστροπελέκι- αλλά δεν έγινε πρόεδρος λόγω μιας  δικαστικής απόφασης για …έναν εκλέκτορα.

Εκεί δεν είναι  Βαλκάνια. Και στις δυο περιπτώσεις τίποτε δεν εμπόδισε τους ηττημένους να αναγνωρίσουν το αποτέλεσμα και να σταθούν δίπλα στον νικητή.

Το ερώτημα που αιωρείται:  Γιατί είναι πρόεδρος ο Τραμπ και όχι η Κλίντον; Γιατί αυτός που δεν ήθελε η Ευρώπη τα κατάφερε και η αντίπαλός του έχασε μια αναμέτρηση που για πολλούς είχε στο τσεπάκι, όπως προέβλεπαν άλλωστε και οι δημοσκοπήσεις;

Με τους περιορισμούς που επιβάλει η απόσταση και η έλλειψη  της οπτικής από μέσα οι απαντήσεις είναι φανερές για όσους θέλουν να τις δουν και δεν ασπάζονται τη θεωρία ότι Δημοκρατία είναι να γίνεται αυτό που θέλουμε εμείς που …ξέρουμε.

Πρώτον. Ο Τραμπ κέρδισε για αλλαγή. Μετά από οκτώ χρόνια διακυβέρνησης των Δημοκρατικών ήταν μάλλον λογικό να έλθει η σειρά των  Ρεπουμπλικάνων.  Η παράταση για τους Δημοκρατικούς θα μπορούσε να διασφαλιστεί από έναν  χαρισματικό υποψήφιο που δεν υπήρχε. Εδώ που τα λέμε η αντίπαλός του δεν ήταν και πρώτο μπόι στην πολιτική.

Δεύτερον. Ο Τραμπ ήταν περισσότερο εντυπωσιακός ως παρουσία και κέρδισε το ενδιαφέρον. Μπορεί να έλεγε με τον προκλητικό τρόπο του τα  ακραία που έλεγε. Μπορεί να έχανε τις εντυπώσεις στα ντιμπέιτ. Μπορεί να τον προέβαλαν ως απωθητικό τα ΜΜΕ και να τον σνομπάριζαν οι επώνυμοι, αλλά  προκαλούσε περισσότερο την προσοχή. Ήταν πιο έντονη προσωπικότητα, ό,τι και αν εξέπεμπε. Απέναντι σε μια 72χρονη ξινή, και επιβαρυμένη ποικιλοτρόπως από το παρελθόν, είχε εξ αρχής πιθανότητες.

Τρίτον.  Οι εκλογές δεν γίνονται με γκάλοπ, αλλά με ψήφους και οι ψήφοι συλλέγονται με συγκεκριμένο τρόπο. Ειδικά σε συστήματα στα οποία οι εκλογές γίνονται …κατά Πολιτεία, όπως άλλωστε και στην Ελλάδα γίνονται κατά νομό, ας μην ξεχνάμε, παρά το εκλογικό σύστημα της καθολικής καταμέτρησης.

Στη συλλογή ψήφων ο Τραμπ είχε το προβάδισμα γιατί διέθετε το πλεονέκτημα του λόγου από κάποιον που δεν κυβέρνησε, απέναντι στο μειονέκτημα του έργου από κάποια που εκπροσωπούσε την κυβέρνηση. Μπορούσε να υποσχεθεί, ενώ η Κλίντον έπρεπε να απολογηθεί, αν και μέσα στο βούρκο που κυλίσθηκαν και οι δυο προεκλογικά αυτά δεν  διακρίνονταν και πολύ.

Τέταρτον. Από την παράδοση των αμερικανικών εκλογών ξέρουμε ότι κερδίζει αυτός που σηκώνει από τον καναπέ τους ψηφοφόρους -που δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την ψήφο τους και απέχουν.  Ήταν ο …νομάρχης Γρεβενών – tι ήταν για την Αμερική ο κυβερνήτης του Άρκανσο-το 1992; – με την έξυπνη καμπάνια του. Ήταν ο  Ομπάμα το 2008  αξιοποιώντας τα σόσιαλ μίντια και το… χρώμα του ..

Τώρα ήταν η σειρά του Τραμπ που απευθύνθηκε -ακόμη και ως … κλόουν-σε αυτούς που ως στοιχείο της περιθωριοποίησης τους  είχαν  ως τώρα και την αποχή από τις εκλογές. Τους έπεισε να ψηφίσουν. Όταν  αποφασίσεις να πας  στην κάλπη δεν πας γι’ αυτόν που κυβερνάει, αλλά για αυτόν που έρχεται, όποιος και αν είναι. Διαμαρτύρεσαι δεν επενδύεις.

Πέμπτον. Όπως όλοι οι λαϊκιστές έτσι και ο Τραμπ απευθύνθηκε στο συναίσθημα των ψηφοφόρων . Για την ακρίβεια στην αιχμή τους συναισθηματισμού τους  -που είναι ένα μείγμα  ανώτερων και κατώτερων αισθημάτων: η φιλοπατρία από τη μια και το μίσος από την άλλη.

Αντέγραψε, σκόπιμα ή όχι, την καμπάνια υπέρ της εξόδου της Μεγ. Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εστίαζε σε αυτά που έκαιγαν τους Βρετανούς: τους μετανάστες και την εθνική κυριαρχία. Οι άλλοι χάθηκαν σε  οικονομικές αναλύσεις και θεωρίες για την κοινοτική Ευρώπη.

dtrumpgettyΈκτο. Δεν χρειάζεται έκτο, ούτε έβδομο κλπ. Τα  προηγούμενα αρκούν για να εξηγήσουν μια εξέλιξη που ήταν προφανής, για όσους κάνουν πολιτικές αναλύσεις και δεν  μελετούν πίτες και κολώνες δημοσκοπήσεων.

Ο Τραμπ θα κέρδιζε πολιτικά  ακόμη και αν δεν γινόταν πρόεδρος-  λόγω του εκλογικού συστήματος,  όπως δεν έγινε η Κλίντον. Θα κέρδιζε διότι κάλυψε την απόσταση που λογικά θα έπρεπε να τον χωρίζει από την κορυφή με τους κανόνες της πολιτικής ορθότητας. Δίνοντας απλώς παράσταση για ένα ρόλο.

Τι σημαίνει  η επικράτηση Τραμπ;

Και οι συνέπειες;  Τι σημαίνει η εγκατάσταση ενός τύπου σαν τον Τραμπ στην κορυφή  της παγκόσμιας πολιτικής πυραμίδας;  Από πλευράς ύφους, αισθητικής, μεθοδολογίας  αρκετά πράγματα,διόλου ευχάριστα. Από πλευράς συμβολισμών επίσης. Αλλά  παντως λιγότερα από όσα θέλουν να αναδείξουν όσοι έσπευσαν στις χώρες τους να επωφεληθούν πολιτικά: από τη Λεπέν ως τον Πούτιν και από τον ημέτερο Καμμένο ως τον… Μιχαλολιάκο. Δεν θα έλθει το τέλος του  κόσμου.

Στην ουσία δεν σημαίνει  κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί.  Ένα κάπως “τρελό” παράδειγμα. Όπως δεν σήμαινε τίποτε το ιδιαίτερο για την ευρωπαϊκή μουσική παραγωγή η επικράτηση των “Τεράτων” πριν από μερικά χρόνια στο διαγωνισμό της Γιουροβίζιον. Ότι οι ψηφοφόροι κάνουν σε μια χρονική στιγμή μια επιλογή δεν σημαίνει ότι ταυτίζονται απολύτως και σε όλα με τον εκλεκτό τους.

Για να το σοβαρέψουμε,στην Αμερική η πολιτική ούτε αποφασίζεται ούτε ασκείται από τον πρόεδρο και με βάση τις απόψεις και τον χαρακτήρα, του. Είναι συνολικότερη υπόθεση και αυτό φάνηκε από τις αντιδράσεις του Ομπάμα και της Κλίντον  …υπέρ του Τραμπ μετά τις εκλογές.  Αυτή η υπόθεση διαμορφώνεται από το αμερικανικό κατεστημένο, στο οποίο με τον ένα ή τον  άλλο  τρόπο ο Τραμπ ανήκει.

Πλανητάρχης είναι και ενδεχομένως αν κρυολογήσει μπορεί να ακολουθήσουν τίποτε βηχάκια ανά την υφήλιο. Αλλά οι αποφάσεις θα ληφθούν  υπέρ των συμφερόντων της Αμερικής με τα ίδια κριτήρια που θα λαμβάνονταν με οποιονδήποτε άλλον πρόεδρο. Άντε με κάποιες  παραλλαγές -ικανές να επηρεάζουν κάποιες καταστάσεις διεθνώς, αλλά όχι δραματικά.

Η στρατηγική των ΗΠΑ δεν διαμορφώνεται από ένα πρόσωπο. Υπάρχουν ράγες, που διαμορφώνει ένα σύμπλεγμα συμφερόντων.  Μπορεί ο Ομπάμα να είναι δημοφιλής με την Μισέλ, τις κόρες και τους χορούς, αλλά πίσω από αυτά υπήρχε ένας σκληρός Αμερικανός.

Φυσικά υπάρχει και ο … διεθνής παράγοντας, γιατί υπάρχει και τέτοιος και για τις ΗΠΑ. Είναι υπερδύναμη, αλλά δεν είναι μόνη δύναμη. Έχει σημασία πώς θα λειτουργήσουν και οι υπόλοιποι.

Στην εσωτερική πολιτική ο Τράμπ θα κριθεί από το αποτέλεσμα όσων θα κάνει και όχι όσων είπε προεκλογικά.  Μην ξεχνάμε ότι για τον  Ρήγκαν υπήρχαν οι χειρότερες προβλέψεις – παγκοσμίως όχι μόνο  από τους Αμερικανούς- αλλά για την αμερικανική κοινωνία ήταν  από τους καλύτερους προέδρους. Αντίθετα άλλοι, όπως ο Κάρτερ  των Δημοκρατικών, αποδείχθηκαν μηδενικά. Σε κάθε περίπτωση καλός πρόεδρος  για τους  αμερικανούς δεν σημαίνει και καλός για τον υπολοιπο κόσμο.

Και η ακροδεξιά;

Για μέρες τώρα διακινείται η θεωρία ότι η  επικράτηση  του έξαλλου Τραμπ θα ενισχύσει τις ξενοφοβικές δυνάμεις, τους εθνικιστές και την ακροδεξιά εν γένει όπου Γης και ιδιαίτερα στην ΕΥρώπη.  Σαπουνόουσκες.  Σε καμιά κοινωνία δεν λαμβάνονται αποφάσεις που αφορούν το συλλογικό υποσυνείδητο από  τον … αέρα που έρχεται από τη μια ή την άλλη  πλευρά.

Αυτά έχουν κάποια σημασία, αλλά η πολιτική επιλογή δεν είναι μόδα, όπως προβάλλουν συχνά πολιτικοί , δημοσιογράφοι και …επικοινωνιολόγοι.  Ορίζεται  από άλλα κριτήρια  που αφορούν τη χώρα του ψηφοφόρου και είναι κριτήρια πολιτικά, ιστορικά, αισθητικά, συμφερόντων  κ.λ.π.   Ας βρουν έναν καλό υποψήφιο οι Γάλλοι απέναντι στη Λεπέν και  θα τρέχει να βρει την ψήφο της. Η πολιτική είναι  ανταγωνιστική υπόθεση.

Αν θα ενισχυθεί η ακροδεξιά στην Ευρώπη δεν θα είναι γιατί  οι Ευρωπαίοι πολίτες θα εμπνευστούν από την τερατώδη φάτσα του Τραμπ. Θα είναι γιατί θα συνεχίσουν να τους απογοητεύουν οι ηγεσίες τους  -τις οποίες, εν τω μεταξύ, οι  ίδιοι έχουν αναδείξει.

 

Ο Τραμπ σαν αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα με βάση την ευρωπαϊκή κουλτούρα- ούτε γι αυτους που  αισθάνονται έξω απο το σύστημα. Το αντίθετο- αν η ευρωπαική ακροδεξιά ταυτιστεί μαζί του θα βγει χαμένη. Όπως και αν πολιτευτεί ο πλανητάρχης, ως πολιτικό μοντέλο θα είναι για την Ευρώπη παράδειγμα προς αποφυγή.