Του Λευτέρη Κουσούλη
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ
Ξεκινάμε την αναζήτηση της αλήθειας από τον αντίποδα των λεγομένων. Αυτό είναι ένα βασικό αξίωμα της πολιτικής ανάλυσης. Δεν μας παρασύρει η φλυαρία της εξουσίας, δε συσκοτίζει τη σκέψη μας κανένα προσχηματικό επιχείρημα.
Το φαινόμενο επαναλαμβάνεται μηχανικά στην ιστορία. Κάθε αδύναμη εξουσία ή κυβέρνηση είναι υπερφίαλη. Υπερφίαλη και αυθάδης.
Από την εποχή της αντιπολίτευσης και τώρα στην κυβέρνηση, κορυφαίοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, μεταφέροντας το πνεύμα της αλαζονείας του ΣΥΡΙΖΑ, με αυθάδεια και προσχηματικότητα επιχειρούν να «τακτοποιήσουν» το τηλεοπτικό τοπίο. Η συζήτηση αυτή για την εκκρεμότητα των τηλεοπτικών σταθμών διαρκεί χρόνια. Η νέα εξουσία διακηρύσσει ότι επιθυμεί –δήθεν- μια άρση της εκκρεμότητας. Άλλα όμως επιθυμεί και άλλα επιδιώκει. Το μεγαλύτερο δυνατό έλεγχο στο λόγο. Μια ΕΡΤ θα ευχόταν παντού.
Η πολιτική σύγκρουση, από καταβολής κόσμου, γίνεται με το λόγο και δια του λόγου. Η διαμάχη για την εξουσία ήταν, είναι και θα είναι μια διαμάχη για τα «πρωτεία του λόγου». Το ποιος έχει το δικαίωμα να «ομιλεί», ποιος έχει τα πρωτεία του λόγου, θα απασχολεί πάντα την εξουσία. Όπως θα την απασχολεί πάντα ο τρόπος και οι μέθοδοι του δικαιώματος στο δημοσίως «ομιλείν» και το δημοσίως «λέγειν». Η ουσία κάθε δημοκρατικής διάστασης συνδέεται με το βαθμό ελευθερίας στο δημοσίως ομιλείν και το δημοσίως λέγειν.
Την ώρα που στη αρχαία Αθήνα ο πολίτης σήκωνε το χέρι και έλεγε «ζητώ το λόγο», την ίδια ώρα αλλού έπαιρναν το κεφάλι σε όποιον τολμούσε να υψώσει το βλέμμα στη μορφή του Βασιλέως. Αιώνια η διαμάχη λοιπόν για το λόγο. Αιώνια η διαμάχη και η σύγκρουση για τα πρωτεία του λόγου.
Η εξέλιξη των τεχνικών μέσων δίνει νέα διάσταση και νέα τροπή σε αυτή τη διαμάχη. Η τεχνική εξέλιξη, πχ. τυπογραφία, εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση θα διαμορφώσει τις προυποθέσεις του κατακερματισμού και συνεπώς θα αμφισβητήσει οριστικά και αμετάκλητα το μονοπώλιο στο λόγο. Έτσι εκ των πραγμάτων, στο ερώτημα «ποιος έχει τα πρωτεία του λόγου;», η απάντηση είναι ΟΛΟΙ. Και με την έννοια αυτή κανείς δεν έχει τα πρωτεία του λόγου, αφού κανείς πλέον δεν μπορεί, όσο και αν προσπαθεί, όσο και αν εύχεται, να τον μονοπωλήσει.
Ένα κόμμα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, που ο αρχηγός του σε ανύποπτο χρόνο έχει διακηρύξει «ή εμείς ή αυτοί», δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από αυτόν τον πειρασμό. Επειδή κανείς δεν μπορεί να γλιτώσει από την πολιτική του συνείδηση, έτσι και η στάση του συγκεκριμένου κόμματος απέναντι στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και στο λεγόμενο επικοινωνιακό σύστημα γενικότερα, αποκαλύπτει την αντίληψή του για την κοινωνία, τη διακυβέρνηση και την εξουσία. Κάθε πολιτική συνείδηση που αυτοπροβάλλεται ως εκφραστής της αλήθειας, διεκδικεί αυτόματα τη καθολική εξουσία και ως εκ τούτου το καθολικό δικαίωμα στο λόγο. Μάταιη κάθε προσπάθεια ελέγχου. Χιλιάδες χέρια θα υψώνονται καθημερινά και με κάθε τρόπο θα λένε: «ζητώ το λόγο». Και σε σύγκρουση με την εξουσία, θα κατακτούν το δικαίωμα και στο «ομιλείν» και στο «λέγειν» κα στο «πράττειν».
Υ.Γ. Συμμετείχα το 1985 στο κίνημα για την ελεύθερη ραδιοφωνία, «Κανάλι 15». Για τη δραστηριότητά μας εναντίον του κρατικού μονοπωλίου της ΕΡΤ, είχαμε καταδικαστεί σε δεκαεφτά μήνες φυλακή. Αθωωθήκαμε στο εφετείο. Ο γραφικός τότε Υπουργός επί του Τύπου, δε μπόρεσε να ρίξει τελικά τους δορυφόρους και ακολούθησε το τέλος του μονοπωλίου. Με πρώτο βήμα την ελεύθερη ραδιοφωνία. Και το σταθμό του Δήμου Αθηναίων 9,84 fm, στη δημιουργία του οποίου είχα την τιμή να συμπράξω.
* Ο Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας
