Του Νίκου Λακόπουλου
« Ο ιστορικός και πνευματικός χαρακτήρας του ελληνικού έθνους δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί. Είναι βαλκανικός χωρίς να είναι σλαβικός, μεσανατολίτικος αλλά όχι μουσουλμανικός, ευρωπαϊκός αλλά όχι δυτικός. Θα μπορούσε κανείς να αποδείξει την ύπαρξη κάποιας φυλετικής και πνευματικής συνοχής ανάμεσα στην κλασσική, την βυζαντινή αυτοκρατορία και την σύγχρονη Ελλάδα. Πάντως αυτό δεν είναι βέβαιο. Αυτό που είναι αναμφισβήτητο είναι ότι η κοινωνική και οικονομική δομή της σύγχρονης Ελλάδας έχει τις ρίζες της στη μακρόχρονη περίοδο της οθωμανικής αυτοκρατορίας”.
Κώστας Τσουκαλάς/ ‘Η Ελληνική Τραγωδία”.
Η ιστορία του νεοελληνικού κράτους αρχίζει ως θρίλερ. Ο ρομαντικός και μελαγχολικός, ποιητής Μιχάλης Κυρίτζης, ο Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής, με την οργάνωση «Καλά Ξαδέλφια» κάλεσε όλους τους βαλκάνιους «εις τα όπλα δια να αναλάβουν την αρχαίαν δόξαν και ελευθερίαν». Ώσπου έπεσε με τους λίγους συντρόφους του – με τις ευλογίες του Πατριάρχη- στα χέρια της αυστριακής αστυνομίας.
Λίγα χρόνια αργότερα πεντακόσιοι « Ιερολοχίτες» φορώντας μια στολή με βραδειμβούργια σειρήτια κι ένα κράνος με γείσο κι έμβλημα το “Ελευθερία ή Θάνατος” θα σφαγιασθούν στο Δραγατσάνι. Τριανταεφτά ζωντανά εφηβικά κορμιά, φοβισμένα κι αλυσοδεμένα, θα φτάσουν με εξευτελισμούς από το Βουκουρέστι, πεζή, στην Κωνσταντινούπολη για να τα αποκεφαλίσει, ο ίδιος ο σουλτάνος. Ο σουλτάνος θα πάρει δώρο τα υπόλοιπα κεφάλια των «Ιερολοχιτών» κομμένα και ματωμένα μέσα σε μια λινάτσα.
Κάποιος πρόδωσε πάλι τους Έλληνες. Πιθανόν να ήταν ο ίδιος που διακόσια χρόνια μετά θα …πρόδιδε την εμπιστοσύνη του Έλληνα πρωθυπουργού:
«Είμαστε λαός της θάλασσας που δεν φοβάται να ανοιχτεί σε μεγάλα πελάγη, σε καινούργιες θάλασσες, προκειμένου να φτάσουμε σε νέα και πιο ασφαλή λιμάνια» θα πει ο Αλέξης Τσίπρας, αλλά η αλήθεια είναι πως το 55% των Ελλήνων –όπως κατέγραψε μια δημοσκόπηση- δεν είχε διάθεση να ανοιχτεί σε νέες θάλασσες. Ήταν Φοβισμένοι.
Η ελληνική Επανάσταση σχεδιάστηκε στην Οδησσό από τρεις εμπόρους το 1814. Ο ένας από τα μέρη του Αλέξη. Είναι λογικό κι ο Αλέξης Τσίπρας να ελπίζει πως εδώ θα έβρισκε «νέα λιμάνια”. Και έτσι –αν και αριστερός- πήγε να καταθέσει στεφάνι στον τάφο του Καποδίστρια, χωρίς μάλλον να γνωρίζει την γνώμη που είχε γι΄αυτόν ο Μακρυγιάννης. Ή ο Μαρξ για την Ελληνική Επανάσταση. Ή γιατί υπάρχει εκεί ένα άγαλμα του Καποδίστρια, που όμοιό του δεν θα βρούμε στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα συγχέουμε τα πρόσωπα και τις ιδέες, τους ήρωες με τους τυχοδιώκτες, τους πατριώτες με τους εθνικόφρονες, τους ρομαντικούς με τους ηλίθιους και την αθωότητα με την ηλιθιότητα. Η ιστορία αυτού του κράτους αρχίζει με ένα δάνειο και συμπίπτει με την εξόντωση του Οδυσσέα Ανδρούτσου, ίσως του μεγαλύτερου ηγέτη της Επανάστασης στον οποίο η Αριστερά πρέπει να αναζητήσει έναν από τους προγόνους της. Πολλά χρόνια μετά ένας τρομοκράτης ποζάρει μπροστά σε μια εικόνα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ίσως γιατί δεν έχει διδαχθεί ποτέ τι πραγματικά έγινε στην Ελληνική Επανάσταση, ποιος ήταν ο Καραϊσκάκης, ο Ανδρούτσος, ο Υψηλάντης, ο Κολοκοτρώνης και ο Καποδίστριας. Όλοι, χύμα, σε ένα τσουβάλι.
Η “εθνική ενότητα” στην Ελλάδα δεν νοείται ως συνεργασία Αριστεράς – Δεξιάς, αλλά ως κυριαρχία των Ουδέτερων ή των Άχρωμων. Των -ελληνικής κατασκευής- Κεντρώων. Ο εχθρός, όμως, ποτέ δεν ήταν- όπως έδειξε η συνεργασία Βελουχιώτη-Ζέρβα στον Γοργοπόταμο, ο πολιτικός αντίπαλος. Ούτε η Αριστερά είναι εξ αρχής αντιδεξιά, ούτε η Δεξιά ορίζεται εξ αρχής ως αντικομμουνιστική. Η ελληνική είχε ως ιδρυτή τον Γούναρη που ως νέος είχε …μαρξιστικές επιρροές. Οι περισσότεροι ηγέτες της Ακροδεξιάς ήταν πρώην κομμουνιστές. Σε μια δημοκρατία επιβάλλεται να κυκλοφορούν πολλές ιδέες κι όλες οι απόψεις.
– «Βρε Μαυροκορδάτο! Είσαι σαν ξένο παραμύθι ανάμεσό μας! Ο πρίντζιπας τουλάχιστον,- ο Δημ. Υψηλάντης-, φοράει στολή!» θα πει ο Κολοκοτρώνης. «-” Mην καθίσεις πρόεδρος, ότι έρχομαι και σε διώχνω με τα λεμόνια, με τη βελάδα όπου ήρθες”.
Ο φιλέλληνας ποιητής Λόρδος Μπάιρον θα γράψει τότε – «Η κατάρα της Αθηνάς»: «Εδώ στην πέτρα τη βαριά λίγο ας καθίσω μόνος. Ωραία Ελλάδα! θλιβερό λείψανο ενός χαμένου μεγαλείου!
Το Πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830 μιλά με τοπογραφική ακρίβεια για ένα οικόπεδο γύρω από την Πελοπόννησο. Αυτή η υποτιθεμένη πράξη ανεξαρτησίας – την οποία δεν υπογράφει η Ελλάδα, αλλά μόνοι οι προστάτες της- είναι η εγγύηση ότι δεν θα ξαναγίνει επανάσταση στην χώρα.
– «Μια εντελώς ανεξάρτητη χώρα θα ήταν μια τρέλα» λέει ο άγγλος πρεσβευτής Σερ Έντμουντ Λάιονς. «Η Ελλάδα μπορεί να γίνει είτε Ρωσική είτε Αγγλική. Και αφού δεν πρέπει να γίνει ρωσική είναι ανάγκη να γίνει Αγγλική».
Οι περισσότεροι ηγέτες της «Παλιγγενεσίας» – Ανδρούτσος, ο Καραϊσκάκης, ο Μπότσαρης, ο Παπαφλέσσας κ.α.- είναι νεκροί. Οι «Φιλικοί» έχουν παραμεριστεί κι ο Υψηλάντης βρίσκεται σε αυστριακή φυλακή. Οι πρώτοι που πήραν συντάξεις στο νεοελληνικό κράτος ήταν αγωνιστές του ’21, που δεν καρατομήθηκαν το 1834. Η εξέγερση των ατάκτων τέλειωσε με δυο καρμανιόλες που έστησε ο ο Όθωνας στον Ναύπλιο και το Μεσολόγγι.
Από τους –πέντε χιλιάδες- ατάκτους πολλοί ξαναπήραν τα βουνά ως ληστές. Κι άλλοι πήραν συντάξεις ή έστω μια …άδεια επαιτείας όπως ο περίφημος Νικηταράς, ο Τουρκοφάγος. Τα παιδιά του Κολοκοτρώνη –στρατηγού πλέον και βασιλόφρονος- και του Μιαούλη έγιναν πρωθυπουργοί.
Μερικά χρόνια αφότου δημιουργήθηκε αυτό εδώ το κουρμπέτι, η «Επανάσταση» του 1843 έθεσε για πρώτη φορά το αόριστο ζήτημα της δημοκρατίας, ως αίτημα για Σύνταγμα. Ο βασιλιάς παρέμεινε. Το 1862 με την έξωσή του και μια ακόμα ‘Επανάσταση» και ένα Εμφύλιο γύρω από την Ομόνοια η επαναστατική επιτροπή- με τον Κανάρη επικεφαλής- οδήγησε στον οθωνικό αγώνα στο αίτημα να ζητάνε οι ίδιοι οι διχασμένοι Έλληνες έναν βασιλιά να τους κυβερνήσει!
Θα είναι ο Δανός Γεώργιος ο Α- που θα μείνει στην εξουσία πενήντα χρόνια, ώσπου δολοφονήθηκε στην Θεσσαλονίκη. Αυτός έφερε την δεδηλωμένη, τον Τρικούπη και τον Βενιζέλο- ή τουλάχιστο τους αποδέχτηκε και τους βοήθησε- και διπλασίασε τα ελληνικά εδάφη- καθώς δήλωσε εξ αρχής πως δεν θάναι βασιλεύς της (μικρής Ελλάδας) αλλά των Ελλήνων.
Μετά τον Διχασμό, την Μικρασιατική Καταστροφή- όπου τάφηκε η Μεγάλη Ιδέα- και μια δικτατορία ο Άρης Βελουχιώτης στον Λόγο στην Λαμία θέτει μόνο δυο ζητήματα: να μη γυρίσει ο Βασιλιάς και να γίνουν δημοκρατικές εκλογές. (Θα γίνουν, αλλά μετά από σαράντα χρόνια, μετά από μια ακόμα δικτατορία και αφού το κόμμα του Άρη ξεμπέρδεψε και μ΄αυτόν και με άλλους ηγέτες της Αριστεράς, όπως ο Νίκος Μπελογιάννης).
Με ένα κομμουνιστικό κόμμα, που τον Μάη του 36 αποποιήθηκε τον επαναστατικό του ρόλο και κατάσβεσε την εξέγερση, ο Εμφύλιος Πόλεμος (αφού πρώτα παρέδωσε τα όπλα!) εκτός από τραγικός -λόγω της σφαγής- είναι και ακατανόητος. Έκτοτε τα κόμματα δεν επιχειρούν να δράσουν προς το μέλλον, αλλά με ένα τρόπο ρεβανσιστικό να “διορθώσουν” το παρελθόν ως δικαίωση για την ήττα. Ακόμα και την δεκαετία’ 90 – ο νεαρός Αλέξης Τσίπρας- με ένα όραμα “αποκατάστασης’ και όχι ριζοσπαστικής αλλαγής, λέει: “Εμείς δεν πάμε σε νέα Βάρκιζα”.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου έθεσε το θέμα της (βασιλευόμενης) δημοκρατίας, αλλά ο αντίπαλος του ο Καραμανλής, της Δεξιάς θα είναι αυτός που θα διώξει τον βασιλιά, οριστικά και θα θεμελιώσει –υπό την απειλή νέου πραξικοπήματος- μια κοινοβουλευτική δημοκρατία. Ο εκδημοκρατισμός θα έρθει με τον γιο Παπανδρέου, τον Ανδρέεα, το 1981- σε μια κληρονομική διαδοχή- που ταιριάζει σε αποικίες: από το παππού στον γιο, κι ύστερα στον εγγονό – μια παθογένεια της ελληνικής δημοκρατίας.
Το νεοελληνικό κράτος έχει παραιτηθεί από τα μεγάλα οράματα. Η Κύπρος είναι μακρυά. Δεν θέλουμε νέα Μικρασιατική Καταστροφή. Με τον Σημίτη και το ευρώ είναι πια μια ευρωπαϊκή χώρα- ή νεο-αποικία- το 2001. Αλλά το νόμισμα που απέχτησε ως δανεικό- τελικά κατηγορήθηκε πως ήταν κλεμμένο. Σα να αγόρασε ένα φόρεμα ακριβό που δεν είχε να πληρώσει.
ΑΥΡΙΟ: Τα κόμματα ως φορείς οικονομικής υπανάπτυξης
* Ο Νίκος Λακόπουλος έχει γράψει το βιβλίο “Ο Αλέξης στη Χώρα των Θαυμάτων- Ο Τσίπρας, η Ελλάδα και η “Μεγάλη Αριστερά” (2014) που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Λιβάνη.
