Του Νίκου Λακόπουλου
Οι εκλογές αυτές δεν είχαν καμία μεγάλη έκπληξη. Ούτε βέβαια, οι δημοσκόποι έπεσαν έξω, αφού κατέγραψαν πάνω- κάτω τις τάσεις που υπήρχαν εκείνη τη στιγμή: ένα μεγάλο ποσοστό αναποφάσιστων που είτε απείχαν,είτε πήραν απόφαση μπροστά στην κάλπη. Οι ψηφοφόροι απομακρύνθηκαν προς στιγμήν από τον Αλέξη Τσίπρα, μερικοί οριστικά, αλλά επέστρεψαν όταν είδαν το πρόσωπο των άλλων αρχηγών. Ο Αλέξης “τσίμπησε” ψήφους από παντού- ώστε να αναπληρώσει την μικρή διαρροή προς το κόμμα που ήταν το θέμα των εκλογών: το κόμμα της Δραχμής, την Λαϊκή Ενότητα.
Ο γραφικός Μεϊμαράκης με την αργκό του δεν μπόρεσε να πείσει πως ήταν πιο …ψηλός. Ο κόσμος- γυναίκες, νέοι κι άνεργοι- επέλεξαν τον λαμπερό Αλέξη- που σε πολλές συγκεντρώσεις ανέβαινε σε ένα ….σκαμνάκι. Μερικοί αναλυτές βλέπουν τα πράγματα με κριτήρια που δεν έχουν οι ψηφοφόροι. Μια ανάγνωση των αναλύσεων μας λέει πως τον Τσίπρα τον έβγαλαν οι νέοι και οι …ξανθιές! Τα κριτήρια τους δεν ήταν καν το μνημόνιο, ούτε πολιτικά κριτήρια, ούτε μέτρησε πως ήταν πιο κοντός -ή τελείως κοντός!
Εδώ και δέκα χρόνια ο Αλέξης Τσίπρας δεν εκφράζει την άνοδο της Αριστεράς, ούτε τη συντριβή της Δεξιάς- που άλλωστε δεν συνετρίβη. Εκφράζει την ανάγκη για ανανέωση του πολιτικού συστήματος και την επιθυμίας μιας γενιάς να μπει στο προσκήνιο και να πάρει- όπως τουλάχιστο νομίζει- την εξουσία ή έστω να βρει μια δουλειά. Οι άνεργοι δεν ψηφίζουν ούτε ΠΑΣΟΚ, ούτε «Νέα Δημοκρατία». Η στροφή της κοινωνίας προς τα δεξιά συμβαδίζει με το φαινόμενο το 45% των ψηφοφόρων να ψηφίζει “Αριστερά”, αλλά τι σημαίνει σήμερα ‘Αριστερά”;
Το ξεκαθάρισμα με το “παλιό”
Λογικά η Λαϊκή Ενότητα –για την οποία έγιναν οι εκλογές- θάπρεπε να πάρει ένα μεγαλύτερο ποσοστό. Το κόμμα ήταν στην κυβέρνηση με υπουργούς- είχε το 30% ενός κόμματος που πήρε 36%. Που πήγε η δυναμική του «Όχι» που προσπάθησαν να εκφράσουν ο Λαφαζάνης και η Τρελή- και αναρχο-δυναμική- Ζωή; Xάθηκε στο δρόμο για το Νομισματοκοπείο. Η υπερέκθεση στην τηλεόραση απομυθοποιεί, αποκαλύπτει, “τελειώνει”. Η τηλεόραση απαιτεί κίνηση, αλλαγή, νέο έργο. Ο Λαφαζάνης και ο Θεοδωράκης μπορούν να δοκιμάσουν την τύχη τους στο …σινεμά, αλλά η τηλεόραση μισεί το στατικό, το ίδιο πλάνο. Ο Θεοδωράκης δεν έμαθε ποτέ πως ο προεκλογικός αγώνας δεν είναι εκπομπή. Η τελευταία του εμφάνιση ήταν κακή, κάκιστη και κάτι χειρότερο: κουραστική.
Η ΛΑΕ θα είχε μεγαλύτερο ποσοστό, αν δεν εμφανίζονταν οι εκπρόσωποί της με τις προτάσεις τους: δραχμή, «σοσιαλισμός», «εθνικοποιήσεις» -το γραφικό πρόσωπο ενός παρωχημένου «κομμουνισμού» με το απεχθές πρόσωπο του Ενβέρ Χότζα, του Μπρέζνιεφ- που ο αφελής Λαφαζάνης περηφανευόταν πως τον ήξερε προσωπικά- μιας «Αριστεράς» από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας, όπως θάλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου- ένας ηγέτης που ήξερε καλά πως η πολιτική είναι ένα σόου: το “όραμα” πρέπει να είναι μακριά, απρόσιτο και άφθαρτο -από την κριτική. Το φτωχό “όραμα” του Λαφαζάνη ή του Θεοδωράκη- κατέρρεε μπροστά στην οθόνη και τους εμφάνιζε σαν κακοντυμένους πλασιέ μαϊμού απορρυπαντικών ή άλλων αμφιβόλων προϊόντων λαϊκής κατανάλωσης.
Ο λαός όμως δεν θέλει αλήθειες, ούτε ψέμματα. Θέλει ωραία ψέματα κι ωραίες “αλήθειες”. Ο ψηφοφόρος όχι μόνο γνωρίζει πως πρόκειται να εξαπατηθεί, αλλά θέλει αυτή η “αποπλάνηση” να είναι γοητευτική. Δεν είναι ότι δεν ξέρει, ο “πολίτης”. Γνωρίζει πιο πολλά, από όσα αφήνει να φανεί ότι ξέρει. Το τελευταίο στην επικράτεια δημοτικό συμβούλιο, έχει συμβούλους πιο ικανούς, πιο έξυπνους, πιο “διαβασμένους” από “ηγέτες’ σαν τον Σταύρο, την Φώφη, τον ίδιο τον Αλέξη -που το ξέρει και δεν παύει να λέει με όσα κάνει “εγώ, είμαι ένας από σας”.
Θεωρητικά έχουμε τρία- τέσσερα αριστερά κόμματα, αν υπολογίσουμε και τον ΣΥΡΙΖΑ μέσα σ΄αυτά. Μερικοί πιστέψαν πως η κατάρρευση του δικομματισμού και η συντριβή του ΠΑΣΟΚ- υπό την ηγεσία του Γιώργου Παπανδρέου- ήταν μια στροφή της κοινωνίας προς τα αριστερά. Η παρουσία των βουλευτών που ψήφισαν «Όχι» στη βουλή ήταν αποτέλεσμα της πλαστογραφίας που πετυχαίνει ο εκλογικός νόμος. Κανένας δεν έστειλε τόσους βουλευτές –με ανύπαρκτη απήχηση στο λαό- στο κοινοβούλιο πέρα από το μπόνους των 50 – άντε 35- εδρών και την εμμονή του Αλέξη Τσίπρα να καταρτίζει ψηφοδέλτια με βάση της κομματικές επετηρίδες των συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά η πάντα άδικη Ιστορία, είναι με τους νικητές. Δεν υπάρχει δικαίωση, ούτε δικαιοσύνη. Η Ιστορία – που είχε κλείσει ραντεβού με τον Ανδρέα και τώρα με τον Αλέξη- δεν έχει δώσει καμιά υπόσχεση σε κανένα. Και δεν περίμενε τον Λαφαζάνη. Άλλωστε από σπου κι σπου, που θάλεγε κι ο Σταύρος.
Οι εκλογές αποκατέστησαν αυτό το θαύμα να εμφανίζονται ως πρωτοπορία τα ιδεολογικά και πολιτικά απολιθώματα της Ιστορίας. Στις επόμενες εκλογές – όταν γίνουν αυτές- το πολιτικό τοπίο θα ξεκαθαρίσει κι άλλο, αφού όλα τα κόμματα που κατεβαίναν στις εκλογές είναι ληγμένα από καιρό- συμπεριλαμβανομένου και αυτού του ΣΥΡΙΖΑ. Η αλήθεια είναι διαφορετική από τις πολιτικές φαντασιώσεις που κυριάρχησαν με πάθος στην πολιτική ανακατάταξη που άρχισε τον Δεκέμβρη του 2008 με εντυπωσιακό τρόπο. Η εξέγερση, το κίνημα των Αγανακτισμένων, η αποδοκιμασία των μεγάλων κομμάτων δεν δομούν ένα νέο πολιτικό λόγο, αλλά μόνο αποδόμησαν τον παλιό. Υπήρξε ρήξη, αλλά όχι ανατροπή. Καθώς ο Αλέξης Τσίπρας μιμείται τη φωνή του Ανδρέα- και καταριέται τα σαράντα χρόνια που κυβέρνησαν τα «παλιά» κόμματα- αναζητά τον «κοινωνικό ΣΥΡΙΖΑ», ένα νέο κόμμα που προέρχεται κατά βάση από τον χώρο του παλιού ΠΑΣΟΚ. Ακόμα και αν τα κόμματα πεθάνουν, οι δυνάμεις που τα υποστήριξαν δεν παύουν να υπάρχουν -γιατί δεν είναι τα κόμματα που φτιάχνουν την κοινωνία -όπως θάθελαν, αλλά η κοινωνία τα κόμματα που της ταιριάζουν.
Ο “κοινωνικός ΣΥΡΙΖΑ”
Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ – που διαμορφώνει σχέσεις συναισθηματικές πλέον με τον «λαό» με έμβλημα το πρόσωπο, αλλά και την ψυχοσύνθεση του νεαρού Αλέξη που μεγάλωσε πια –και πήρε και μερικά ..κιλά- δεν κυριάρχησε ακόμα. Αυτή η ψυχοσύνθεση- γεμάτη αντιφάσεις, αυταπάτες και λίγα ψέματα, το υποσυνείδητο του μέσου Έλληνα, που είναι και λίγο Τσε Γκεβάρα, αλλά δεν το …εννοεί- εξηγεί πως φτάσαμε από το Όχι στο Ναι.
Είμαστε ήρωες κι επαναστάτες, αλλά δεν θα πεθάνουμε κιόλας γι΄αυτό. Μπράβο στον Βαγγέλα που το κατάλαβε, αλλά ο Αλέξης δεν είναι περισσότερο ή λιγότερο “ψευτράκος” από μας. Γιατί είναι “ένας από μας”. Ο ηγέτης που δεν βγήκε από πολιτικά τζάκια, αλλά από ένα σχολείο των Αμπελοκήπων με καταγωγή από το Αθαμάνιο Άρτας και την Καβάλα. Ο Αλέξης- που δεν έχει ένσημα- σε αντίθεση με τον σούπερ ήρωα από την Αγία Βαρβάρα, που υπερέβη τα ταξικά σύνορα!- είναι ένας από μας. Ο Θεοδωράκης- ως ένας άλλος Αλέξης- δεν κατάλαβε πως οι ψηφοφόροι του δεν μπορούσαν να τον ακολουθήσουν στο ταξίδι του: δεν είχαν ένσημα κι αυτοί, όπως και ο Αλέξης.
Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ, – που να το τονίσουμε αυτό- δεν είναι …σοσιαλδημοκράτης, αλλά …αριστερός -θα κυριαρχήσει –με ποσοστά περισσότερο από 36%- ως κόμμα εξουσίας ή θα διαλυθεί. Για την ακρίβεια, σίγουρα κάποτε θα διαλυθεί, αλλά ποιος θα τον αντικαταστήσει; Zούμε εδώ και επτά χρόνια –όταν το ΠΑΣΟΚ έπαιρνε 38% που στην κάλπη γινόταν 44%- την προσπάθεια ενός λαού να αποχτήσει έναν ηγέτη. Δεν πειράζει που δεν ξέρει, έκανε λάθη, αρκεί που τα ομολογεί, είναι ειλικρινής, άφθαρτος και πάνω από όλα –ακόμα- νέος.
Το μέλλον των κομμάτων
Αν και κανένα από τα σημερινά κόμματα δεν έχει μέλλον, οι ιδεολογικές παρατάξεις Δεξιά κι Αριστερά -με μια αναλογία 35- 65% όπως πάντα- παραμένουν ανέπαφες στο χρόνο. Η πολιτική κρίση είναι κομματική κρίση. Φυσικά σ’ αυτή την παράσταση- πρόσωπα και κόμματα- σαν αυτά του Σταύρου Θεοδωράκη ή του «καλτ» Λεβέντη- είναι μικροί ρόλοι για λίγα επεισόδια. Σ΄αυτό το έργο δεν έχει σημασία πια ποιος είναι ο Αλέξης Τσίπρας, αλλά ποιο ρόλο του ανέθεσαν να παίξει.
Ιστορικά όλες οι αντιπαραθέσεις ανάμεσα σε μια ομάδα που υπόσχεται την εξουσία και την αντιπολίτευσή της καταλήγει σε βάρος της δεύτερης. Νέα κινήματα, νέες ομάδες, νέα πρόσωπα θα υπάρξουν και μάλιστα πολύ γρήγορα. Δεν ανήκουν σ΄ αυτές ούτε ο Λαφαζάνης, ούτε ο Θεοδωράκης, ούτε όσοι έχουν παίξει τον «ρολάκο» τους. Ο λαός θέλει ηγέτες πρωταγωνιστές και όχι ηγετίσκους.
Ανάμεσα στο Ναι και το Όχι
Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε όχι επειδή ήταν ένα ριζοσπαστικό κόμμα, αλλά επειδή δεν ήταν. Από την εποχή που ο Αλέξης συναντούσε τον Πάπα ή έπαιρνε από τα χέρια του Αρχιεπισκόπου το περιστέρι στη Γιορτή των Θεοφανίων και τάφηνε να πετάξει οι λέξεις όπως «σοσιαλισμός»- ή διαχωρισμός Εκκλησίας ή Κράτους- έπαψαν να ακούγονται από τα χείλη του. Η Ελλάδα, η πατρίδα με τις …ωραίες θάλασσες, η περηφάνια, η αξιοπρέπεια, ο σεβασμός στην Εκκλησία ή την Δεξιά- όπως εκφράζεται με την φιλία με τον Πάνο Καμμένο- είναι το ιδεολογικό πλαίσιο για ένα νέο προσωποπαγές κόμμα με στόχο την εξουσία.
Η νίκη δεν ήλθε επειδή, ο Αλέξης είναι- όπως λέει συχνά- «αριστερός», αλλά επειδή ο ψηφοφόρος βεβαιώθηκε ότι δεν είναι αριστερός. Αυτός είναι ο λόγος που το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ αν και διασπάστηκε δεν συρρικνώθηκε όταν από αντιμνημονιακό υπέγραψε ένα μνημόνιο. Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ θάσκιζε τα μνημόνια έπαιρνε 17%, όταν άρχισε να μιλά για διαπραγμάτευση έφτασε στο 27% και τώρα που το υπέγραψε το 36% δυο φορές. Μόνο που τη δεύτερη ο ψηφοφόρος γνωρίζει πως ο Αλέξης δεν θα σκίσει το μνημόνιο. Ο Τσίπρας με το δημοψήφισμα και τις εκλογές κατάφερε να καταστήσει το 36% όσων ψήφισαν συνενόχους -χωρίς αισθήματα όμως ενοχής. Οι ένοχοι, είναι, λέει, αλλού.
Από μια άποψη, μετά την στροφή στο ρεαλισμό ή την προδοσία- που μπορεί να είναι το ίδιο- σ΄αυτή τη χώρα είμαστε κατά κάποιο τρόπο όλοι ένοχοι. Είμαστε με το Όχι στις μεγάλες εθνικές εξάρσεις, τις γιορτές, τις παρελάσεις, τις Κυριακές. Κι όλοι είμαστε με το Ναι στην καθημερινή ζωή μας- όταν έρχεται η Δευτέρα. Αυτή είναι η εθνική μας διαδρομή. Το σύντομο ανοιξιάτικο ταξίδι από το Όχι στο Ναι. Από την εποχή που ο ριζοσπάστης Βενιζέλος γινόταν καθεστώς ως την εποχή που το Σχέδιο Μάρσαλ -έβαζε τέλος στον Εμφύλιο με ακόμη “Ναι”. Από τα πακέτα Ντελόρ που έκαναν ορατό το “Όραμα της Αλλαγής” ως το Σχέδιο Γιούνκερ. Το μεταξύ διάστημα είναι η νεώτερη Ελληνική Ιστορία. Από το ’21 ως την Επανάσταση του 1862- που έδιωξε τον Όθωνα και κάλεσε τον Γεώργιο!- ως την Βάρκιζα και την προδομένες ή χαμένες άνοιξες του ’60 ή του ’80, αυτός ο λαός- όπως λέει ο Τσίπρας τώρα- δεν είχε άλλη επιλογή.
Στην Ελλάδα δεν έγινε ποτέ καμιά -ολοκληρωμένη- επανάσταση, αλλά είχαμε όπως τώρα πολλούς επαναστάτες. Ήταν η Άνοιξη στο διάστημα ανάμεσα στο Όχι και το Ναι, που δεν ήταν ποτέ προδοσία. Ήταν πάντα ένας έντιμος συμβιβασμός- αν υπάρχει συμβιβασμός που νάναι έντιμος. Πιθανόν το πιο σημαντικό συμπέρασμα από αυτές τις εκλογές να είναι η αποχή εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών, που δεν είναι απαραίτητο να ανήκουν στη μία πλευρά. Οι αισιόδοξοι πάντως- από σήμερα- θα ανήκουν στην απέναντι πλευρά. Οι “μεμψίμοιροι” δεν βλέπουν την Νέα Ελλάδα που χτίζεται και μιλάνε για μια ακόμα “προδομένη γενιά”.
Το πολιτικό διάστημα ανάμεσα στο Ναι και το Όχι μπορεί να είναι αυτό ακούμε ξανά σήμερα να λέγεται Εθνικός Διχασμός. Μόνο που ο Τσίπρας με την στροφή του θα πει πως ακριβώς αυτό έκανε. Απέφυγε ένα νέο Διχασμό. Αλλά υπάρχει κάτι χειρότερο: ο εσωτερικός διχασμός. Η διχασμένη συνείδηση του Αλέξη Τσίπρα και ενός μέρους των ψηφοφόρων που ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ. Καθώς περνάνε από την πλευρά της Αντιγόνης στο μέρος του πιο τραγικού Κρέοντα.
Ναι, συμβιβαστήκαμε, αλλά το κάναμε με υπερηφάνεια. Αμέ. Σε απλά συριζέϊκα ελληνικά: Για να είσαι επαναστάτης πρέπει να κάνεις μια επανάσταση. Στην Ελλάδα μπορείς να είσαι επαναστάτης και χωρίς να κάνεις επανάσταση. Γιατί στην Αρχαία Ελλάδα ήταν τιμή να πεθάνεις μαχόμενος για την πατρίδα. Στη Νέα Ελλάδα είναι τιμή και το να μη πεθάνεις- κιόλας!- για την πατρίδα.
