Του Νίκου Λακόπουλου
Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος ιδρύθηκε στα γραφεία του συνδικάτου μηχανικών ατμοπλοίων στον Πειραιά το 1918 εν μέσω πανηγυρισμών. Οι τριάντα σύνεδροι χαμογελούν και φοράνε φλωτάν γραβάτες. Ο Πλάτων Δρακούλης απουσιάζει. Το κόμμα θα γίνει σύντομα Κομμουνιστικό και θα παραμείνει έτσι μέχρι σήμερα. Είναι το γνωστό ΚΚΕ. «Η αίθουσα εις την οποίαν συνεδριάζομεν δεν ανήκει εις το Σοσιαλιστικόν Κόμμα και ως εκ τούτου δεν πρέπει να κάμει εντύπωσιν εις το κοινόν η διακόσμησις, η κάθε άλλο παρά σοσιαλιστική. Εύχομαι, όπως εις το ερχόμενον συνέδριον έχωμεν αίθουσαν ιδικήν μας, όπως ημείς θέλωμεν» λέει ο προεδρεύων ηλεκτροτεχνίτης Σταμάτης Κόκκινος.
Ύστερα πήρε τον λόγο ο Αβραάμ Μπεναρόγια από την Θεσσαλονίκη και ο Άντζελ Πεχνά από την Καβάλα που ζήτησαν να διακοπούν οι εργασίες ως ένδειξη συμπαράστασης στην Ρόζα Λούξεμπουργκ και την Γερμανική Επανάσταση. Ο Ισπανοεβραίος δάσκαλος και τυπογράφος Μπεναρόγια, όπως και ο πρώτος γραμματέας Νίκος Δημητράτος θα διαγραφούν πολύ νωρίς ως ρεφορμιστές, που πίστευαν σε σοσιαλδημοκρατικές απόψεις καθώς επικράτησαν φιλοσοβιετικές απόψεις. Ο Νίκος Γιαννιός αποχώρησε αμέσως καθώς υποστήριζε το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας του Βενιζέλου και ένα «σοσιαλισμό του κράτους με ανθρώπινο πρόσωπο».
Στο ιδρυτικό ψήφισμα του κόμματος αναφέρεται πως ο στόχος του είναι η «πολιτική και οικονομική οργάνωσις του προλεταριάτου σε ξεχωριστό κόμμα τάξεως για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας και δημοσιοποίησιν των μέσων παραγωγής και ανταλλαγής δηλαδή την μεταβολήν της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας εις κοινωνίαν κολλεχτιβικήν ή κομμουνιστικήν και η διεθνής συνεννόησις και δράσις των εργατών”.
Τη θέση του γραμματέα θα καταλάβει το 1922 ο φραγκοσυριανός Νίκος Σαργολόγος, που θα εξαφανισθεί στην Αμερική με την Γερμανίδα γυναίκα του και 7.500 δολάρια που έλαβε από την Διεθνή για την ενίσχυση του κόμματος. Φαίνεται πως με αυτά τα λεφτά ίδρυσε στο Σικάγο μια εκκλησία, έχοντας αρνηθεί τον κομμουνισμό. Ο διάδοχος του Θωμάς Αποστολίδης θα διαγραφεί ως αρχειομαρξιστής, όπως και ο διάδοχος τους Παντελής Πουλιόπουλος.
Η θέση του κόμματος για ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία» θα οδηγήσει στην διαγραφή τον προκάτοχο του ωςν γραμματέα του κόμματος τον Γιάνη Κορδάτο που συμβαίνει να είναι και ιστορικός. Ο γραμματέας του κόμματος που θα διαδεχθεί τον Πουλιόπουλο, όταν εκείνος συλλαμβάνεται, θα είναι ο Λευτέρης Σταυρίδης – βουλευτής του κόμματος-που το 1928 διαγράφεται για «αστική παρέκκλιση». Θα γίνει σφοδρός αντικομμουνιστής, θα συνεργασθεί με την φασιστική οργάνωση «ΕΕΕ» και αναλάβει την εφημερίδα «Ακρόπολη» στη δικτατορία Μεταξά και θα εκδώσει το αντικομμουνιστικό βιβλίο ‘Τα Παρασκήνια του ΚΚΕ». Αργότερα προσλαμβάνεται ως σύμβουλος σε θέματα κομμουνισμού από τις δεξιές κυβερνήσεις –μετά το 1952- μαζί με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και τον Γεώργιο Γεωργαλά.
Ο διάδοχος του Παστιάς Γιατσόπουλος διαγράφεται ως «λιγκβινταριστής» το 1927 και ιδρύει με τον Παντελή Πουλιόπουλο την τροτσκιστική ομάδα «Σπάρτακος». 
Ο επόμενος, ο Ανδρόνικος Χαϊτάς θα πάει αργότερα στη Πατρίδα των Λαών αλλά δεν θα ξαναγυρίσει. Θα εκτελεσθεί ως “εχθρός του λαού” στις εκκαθαρίσεις του 1936. Μπορεί να μην συμφωνούσε με τον Τρότσκι, αλλά συμφωνούσε- λένε- με άλλον “εχθρό του λαού”, τον Νικολάι Μπουχάριν, τον άνθρωπο που έγραψε “Το αλφαβητάρι ενός κομμουνιστή” και βοήθησε τον Στάλιν να παραμερίσει τον Τρότσκι.
Ο Χαϊτάς δεν φανταζόταν πως όταν διέγραφε τον Παντελή Πουλιόπουλο, ως τροτσκιστή, άνοιγε την πόρτα για την δική του εκτέλεση και μάλιστα σε μια ξένη χώρα. Ο Νίκος Ζαχαριάδης που σπουδάζει εδώ στην Κομματική Σχολή, την “Κουτβ”, – στην κηδεία του Λένιν τοποθετήθηκε τιμητικά δίπλα στο φέρετρο μαζί με τον Ναζίμ Χικμέτ. Ο Χαϊτάς τον είχε στείλει στο δρόμο για την Σιβηρία με την υποψία ότι είναι πράκτορας της Ασφάλειας. Ο Ζαχαριάδης γύρισε πίσω για να γίνει ο «Ήρωας Αρχηγός” του ΚΚΕ.
Αυτή την εποχή, στα στέκια των λίγων χιλιάδων κομμουνιστών ακούγεται ένα τραγούδι που μιλάει για τους «αστούς που τρομάξανε και κάστρα φτιάξανε, να κλείσουν τα παιδιά των εργατών».
Μ’ αυτοί με μια γροθιά σπάζουνε τα δεσμά, τα κάστρα καταργούνε των αστών»
Στ’ άχυρα ψάχνουνε ψύλλους για να ’βρουνε, ζητούν τον ένατο και τους οχτώ
μ’ αυτοί είναι μακριά, εβίβα βρε παιδιά! Ζήτω το κόμμα μας το εργατικό!
Ο Μανιάτης Μιχάλης Μπεζαντάκος, που ζούσε στα Ταμπούρια, ήταν στις Φυλακές Συγγρού για φόνο αστυνομικού, όταν άνοιξε μια τρύπα στον τοίχο και δραπέτευσε. Πίσω του άφησε στη θέση του ένα κούτσουρο. Μαζί του ήταν κι ο Χαϊτάς, ο Παπαρρήγας κι άλλοι έξι. Μαζί τους έφυγε και ο φρουρός τους, ο «Κόκκινος Δεκανέας».
Ο Μπεζαντάκος κατέφυγε στη Σοβιετική Ένωση, φοιτούσε στη Σχολή Αξιωματικών του Νοβοροσίκ, όταν εκτελέστηκε στις εκκαθαρίσεις του 1936. Κατηγορήθηκε ως “Εχθρός του Λαού”. Ήταν, δεν ήταν, θεωρήθηκε πάντως τροτσκιστής.
Το μυστήριο που τυλίγει τον Νίκο Ζαχαριάδη για το πως κατάφερε να επιζήσει στην δικτατορία Μεταξά και να επιστρέψει ζωντανός από το Νταχάου είχε αρχίσει ήδη να τυλίγεται. Ο «κούτβης» κατάφερνε να ξεγλιστράει από τα χέρια της Ασφαλείας, πράγμα που έβαλε σε υποψίες τον Χαϊτά. Είχε συλληφθεί πέντε φορές και είχε δραπετεύσει πέντε φορές! Το 1929, ο «Τρελός», όπως τον φωνάζανε, ήταν ο πλέον καταζητούμενος κομμουνιστής.
Ο Κούτβης ήταν παλιός πρόσκοπος και μάλιστα αρχηγός. Είχε βγει πρώτος στους αγώνες στίβου. Ήταν- όπως έχει πει ο ίδιος-, ένας μικροαστός, αλλά στα 16 του- βρίσκεται λιμενεργάτης στα ρυμουλκά, να διαβάζει το “Κεφάλαιο” του Μαρξ σε ένα βράδυ κάτω από μια γέφυρα του Γαλατά. Πιθανόν κάποια πολύ περιληπτική έκδοση.
Από την Αδριανούπολη όπου γεννήθηκε θα βρεθεί στα Σκόπια και την Νικομήδεια όπου μεγάλωσε. Τα πλοία της Μαύρης Θάλασσας, όπου δουλεύει πια, θα τον φέρουν στη Ρωσία, ως μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας. Θα γυρίσει εντεταλμένος του ΚΚ Σοβιετικής Ένωσης για να μείνει στην ηγεσία του κόμματος ακόμα και όταν είναι φυλακισμένος ή βρίσκεται στο Νταχάου.
Μια περίοδο τον αντικαθιστά ο Σιάντος. Μια άλλη ο μυστηριώδης βούλγαρος ή σλαβομακεδόνας Ανδρέας Τσίπας από το Πάτελε της Φλώρινας. Ο «σλαβομακεδόνας» περιέργως αποφυλακίζεται από την Ακροναυπλία, όταν ήρθε η Γκεστάπο με επέμβαση της φιλοναζιστικής βουλγαρικής κυβέρνησης. Δεν ήταν ο μόνος. Πολλά στελέχη του ΚΚΕ αποφυλακίστηκαν τότε, αν και ο κατοχικός πρωθυπουργός Τσολάκογλου ζητάει από τους ναζί να τους ξανασυλλάβουν.
Ο Τσίπας απομακρύνθηκε από τη θέση του ως «λούμπεν» καθώς «παραβίαζε τους συνωμοτικούς κανόνες» και ήταν εθισμένος στο αλκοόλ. Το 1946 αποφυλακίζεται και πάλι με επέμβαση των Βουλγάρων και συμμετέχει στην σλαβομακεδονική οργάνωση «ΝΟΦ», η οποία σφάζει και στελέχη του ΚΚΕ που πουλάνε «Ριζοσπάστη». Από τη Σόφια θα χαθεί στην Γιουγκοσλαβία, όπου θα πεθάνει –κατά σύμπτωση- το 1956.
Ο μαρξισμός έχει αντικαταστήσει την Βασιλεία των Ουρανών με την Αταξική Κοινωνία. Η ιδεολογία των βγαλμένων από τη Γαλλική Επανάσταση ριζοσπαστών γίνεται μια νέα θρησκεία -ερήμην του πεθαμένου από καιρό Μαρξ. Το “Κόμμα-Θεός” απαιτεί πίστη, υποταγή, θυσία. Το ιερατείο του κόμματος ενοχοποιεί τους «πιστούς», τους διαβαθμίζει σε «καλούς» και «κακούς» και τους προσφέρει εξαγνισμό και κάθαρση από τις αμαρτίες που στα κομμουνιστικά κόμματα ονομάζονται «λάθη». Η τιμωρία είναι η επίπληξη, ο εκτοπισμός, ο θάνατος.
Το 1919, ο Μπεν Μπελά στην Ουγγαρία το 1919 δεν περιορίζεται στο να πάρει τη γη, παρά τη διαφωνία του Λένιν, από τους χωρικούς αλλά θα απαγορεύσει και τα καφενεία και τα τηλέφωνα ως «μικροαστικό τρόπο ζωής». Το καθεστώς προσπαθεί να φτιάξει ένα «νέο άνθρωπο» χωρίς ιδιοκτησία που ανήκει στο Κόμμα, την Πατρίδα, την Εργατική Τάξη και τον Λαό.
Ο Νίκος Μπελογιάννης πολλά χρόνια μετά, είναι αρχηγός της 9ης Μεραρχίας του”‘Δημοκρατικού Στρατού”, όταν λαμβάνει την εντολή να εκτελέσει ένα σύντροφο του επειδή φίλησε μια κοπέλα. Εκείνος αρνείται, αλλά ηγεσία επιμένει. Ο Μπελογιάννης με την βοήθεια νομικών του αντάρτικου οργανώνει ένα δικαστήριο. Η κοπέλα καταθέτει ότι ο κατηγορούμενος την φίλησε με το ζόρι. Το στρατοδικείο τον δικάζει σε δέκα χρόνια φυλάκιση. Ο υπαρχηγός Βλαντάς έρχεται με ένα τζιπ και ένα περίστροφο και απαιτεί να τον εκτελέσουν. Η δικαστική ηγεσία της μεραρχίας καθαιρείται.
Το κόμμα ελέγχει και την προσωπική ζωή ή τις σκέψεις των στελεχών του. Ο Νίκος Ζαχαριάδης θα πρέπει να πάρει άδεια από το κόμμα για να χωρίσει την πρώτη του, τσέχα, γυναίκα. Η δεύτερη γυναίκα του, η Ρούλα Κουκούλου, περιγράφει στον Φρέντυ Γερμανό, ένα ρομαντικό, γενναίο άνδρα που έχει δώσει την ψυχή και την ζωή του το Κόμμα και τραγουδά το “Περνούν οι oμορφιές μια μέρα” παίζοντας σκάκι, όταν της κάνει πρόταση γάμου.
«Κείνη τη μέρα αγκαλιαστήκαμε και φιληθήκαμε για πρώτη φορά. Τίποτα παραπάνω. Θα προχωρούσαμε σε ελεύθερη σχέση, φτάνει να το ήξερε το Κόμμα» Μου είπε ο Νίκος: “Να το βάλουμε στο Κόμμα”. « Το βάλαμε. Την ίδια μέρα παντρευτήκαμε”
Πολλά χρόνια μετά η Έλλη Ιωαννίδου, θα κατηγορηθεί γιατί τη σχέση της με τον Μπελογιάννη, δεν την ήξερε το Κόμμα, αλλά και γιατί μετά τον θάνατο του φόρεσε μαύρα. Σύμφωνα με τους κομματικούς «κώδικες» ήταν εκδήλωση αδυναμίας και αποκάλυπτε πτώση του ηθικού έναντι του αντιπάλου. Ο Νίκος Πλουμπίδης της γράφει:
«Η γυναίκα του Μπελογιάννη δεν έπρεπε να βάλει μαύρα. Έσω προσεκτική. Μη δίνεις λαβές για κουτσομπολιά».
Μια ομάδα από παλιές συντρόφισες της με επιστολή τους στην «Αυγή», το 2009, θα υποστηρίξουν ότι και η ίδια καθαιρέθηκε ως “σταλινικιά”- το 1957- καθώς «αναζητούσε παντού φραξιονίστριες, αντιηγετικές, ύποπτες, όργανα της ασφάλειας, οργανωμένα δίκτυα που δρούσαν μέσα στη φυλακή και έξω στις οργανώσεις»
-«Στη Γλυκερία της είχε αναθέσει να ανακαλύψει κάποιες ύποπτες για χαφιεδισμό και όταν η εκείνη δήλωσε ότι δεν βρήκε πουθενά ύποπτες και θα σταματήσει να ψάχνει, της επέβαλε την ποινή της σιωπής. Έτσι, εβδομάδες ολόκληρες κυκλοφορούσε μουγγή, συνοδεία δύο “μπάτσων” της επαγρύπνησης, ώσπου κόντεψε να χάσει και τη φωνή της και το μυαλό της”.
Το κίνημα που επαγγέλλεται ένα «νέο άνθρωπο» υποτάσσει τα άτομα στο κόμμα. Η προσωπικότητα συνθλίβεται από μια κομματική ηθική που ταιριάζει σε θρησκεία. Το 1922 ένα μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, που είναι μάλιστα και ο εκδότης του «Ριζοσπάστη», ο Γιάννης Πετσόπουλος, διαγράφεται λόγω «αδυναμίας χαρακτήρος, ορμών ψυχικών και άκαιρων ενθουσιασμών». Δεν ηδυνήθη, αναφέρεται στην απόφαση «να σχηματίση ορισμένας πεποιθήσεις δια την πολιτικήν γραμμήν του κόμματος».
Η Τρίτη Διεθνής υποτάσσει τα άλλα κόμματα στο σοβιετικό. «Κάθε κόμμα που θέλει να ανήκει στην Τρίτη Διεθνή έχει υποχρέωση να καταγγέλει τον φανερό σοσιαλπατριωτισμό, όσο και τον υποκριτικό ψεύτικο φιλειρηνισμό», ορίζει η Κομιντέρν, που ίδρυσε ο Λένιν το 1919. Τα κομμουνιστικά κόμματα «πρέπει κάθε τόσο να κάνουν εκκαθαρίσεις των οργανώσεων τους για να απομακρύνουν τα συμφεροντολόγα και μικροαστικά στοιχεία. Όλες οι αποφάσεις των συνεδρίων είναι υποχρεωτικές για όλα τα κόμματα».
Το νέο κόμμα υποτάσσεται στην άρχουσα ελίτ μιας άλλης χώρας. Οι κρίσιμες αποφάσεις παίρνονται έξω από τα σύνορα της χώρας. Οι διαφορετικές απόψεις και τάσεις πνίγονται με αίμα. Το κόμμα απαγορεύει την διαφωνία και επιβάλλει την υποταγή της μειοψηφίας στις αποφάσεις της «πλειοψηφίας» που δεν είναι άλλη από το Πολιτικό Γραφείο. Η κομματική πειθαρχία και η «γραμμή» θα οδηγήσουν ακόμα και ηγέτες του κόμματος έξω από αυτό, στο διασυρμό και στο θάνατο.
Η αντίληψη του “δημοκρατικού συγκεντρωτισμού” δημιουργεί ένα κόμμα-στρατό, κάτι ανάμεσα σε μια μυστικοπαθή εκκλησία και συνωμοτική οργάνωση. Ένας αόρατος θεός, μια ανώτερη δύναμη, που εκπροσωπεί ο γραμματέας- αρχηγός και οι περί αυτόν, μάχονται έναν επίσης αόρατο εχθρό που συχνά βρίσκεται μέσα στα κόμμα. Ο εχθρός για το ΚΚΕ βρίσκεται παντού. Μπορεί να έχει και τη θέση του γενικού γραμματέα. Άλλωστε στα πρώτα χρόνια της ζωής του κόμματος, όλοι οι γραμματείς –πλην ενός- είχαν διαγραφεί και ο ένας είχε θανατωθεί.
Το κεφάλαιο “Ο Μπεζεντάκος” από το βιβλίο του Νίκου Λακόπουλου Ο Αλέξης στη Χώρα των Θαυμάτων- Εκδόσεις Καστανιώτη 2014
