Του Νίκου Λακόπουλου
Η διαμάχη του Αρχιεπισκόπου με τον υπουργό Παιδείας για το μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία έχει κάτι κοινό με τις δηλώσεις του Ερντογάν για τη Συνθήκη της Λωζάνης. Μας γυρίζουν εκατό χρόνια πίσω. Και τις δυο υποθέσεις ανέλαβε ο υπουργός Άμυνας Πάνος Καμμένος με την επίσκεψή του στην Αρχιεπισκοπή- ως εγγυητής της Ορθοδοξίας- και την δήλωσή του προς τις δύο πλευρές του Αιγαίου:
Αν ο Ερντογάν ακούει φωνές είναι οι φωνές των Ιώνων- που σφαγιάστηκαν, αλλά όχι από τους Τούρκους, τουλάχιστον στην καταστροφή της Μιλήτου. Οι δηλώσεις του Αυστριακού επιτρόπου για τους Τσάμηδες και το …”τσάμικο” επιβεβαιώνουν ή ότι η Ιστορία κινείται προς τα πίσω ή έχουμε πέσει σε τρύπα του χρόνου- αν δεν ζούμε μια προπολεμική εποχή.
Μερικοί στο διαδίκτυο παίζουν το βίντεο με τις δηλώσεις του Ανδρέα Παπανδρέου για την κρίση του 1987- με τη σημείωση “Αλέξη, να γιατί δεν θα γίνεις ποτέ Ανδρέας”. Κι άλλοι τις δηλώσεις Καμμένου εναντίον- μάλλον- των Περσών. Ένας μητροπολίτης κατακεραύνωσε τον Νίκο Φίλη, επειδή έχει παχείαν κοιλίαν, άρα βλαξ- και επειδή -όταν ήταν ….νεωκόρος θρεφόταν από την Εκκλησία, την οποία τώρα καθυβρίζει. Α, χα!
Σα να μη φτάνουν όλα αυτά έρχονται και οι καταγγελίες ότι οι τηλεοπτικές άδειες δόθηκαν στις τουαλέτες, άρα άκυρος ο διαγωνισμός, αφού -κιόλας- ο ένας από τους αναθεματισμένους υπερθεματιστές όχι μόνο έκανε μηδενικές προσφορές, αλλά- άκου!- δεν ήταν επιλαχών- αλλά είχε ήδη συμφωνήσει με τον Καλογρίτσα να αποσυρθεί εκείνος από το παιχνίδι. Δεν φταίγανε σε τίποτα τα …βοσκοτόπια. Άλλωστε τι θα άλλαζε αν ήταν νεραντζοτόπια;
Η άποψη πως τα κανάλια ανήκουν σε όποιον δώσει τα πολλά είναι φρικιαστική- κι όχι τόσο “αριστερή”. Στο μεταξύ τα σκάνδαλα, οι εξεταστικές, οι καταγγελίες και -το χειρότερο- οι …υποψίες είναι περισσότερα από όσα μπορεί να καταναλώσει ο μέσος τηλεθεατής. Ο πολίτης έχει αποχωρήσει από καιρό και έτσι ο επόμενος πρωθυπουργός- θα εκλεγεί δια της αποχής. Δύσκολα θα είναι ο Κυριάκος, αν και όπως είπε ο ίδιος “είναι ο καλύτερος”. Ο επόμενος πρωθυπουργός, όπως κι ο σημερινός, θα κριθεί όχι με βάση το πόσοι θα ψηφίσουν, αλλά το πόσοι δεν θα πάνε να ψηφίσουν.
Ο αναχρονισμός μιας συζήτησης για τις σχέσεις Κράτους- Εκκλησίας στο πολιτικό ριγκ- που περιλαμβάνει και …μπλουζ, Ριάνα, ροκ και Νταλάρα- είναι απολύτως σουρρελαστικός. Το κράτος που χτυπά το τραπέζι στην Εκκλησία είναι το ίδιο που υποδέχεται με τιμές αρχηγού κράτους το …Άγιο Φως ή περιφέρει τα λείψανα της -μάλλον ανύπαρκτης Αγίας Βαρβάρας- στις εκκλησίες παρουσία υπουργών.
Ο Βίσμαρκ το ζήτημα αυτό το έλυσε το 1862- όταν αφαίρεσε από την Εκκλησία τα θέματα παιδείας. Τόσο παλιά και τόσο απλά. Η γκαφώδης δήλωση του υπουργού Παιδείας για τον ρόλο της Εκκλησίας στην Χούντα και την Κατοχή έδωσε την ευκαιρία στον Αρχιεπίσκοπο να επιτεθεί από τα αριστερά. Ο υπουργός αντιμετωπίζει τα θέματα αυτά λες και πρόκειται για τον …τροτσκισμό. Κι άλλωστε αφού οι μουσουλμάνοι -και άλλες θρησκείες- δικαιούνται να διδάσκονται όπως θέλουν την θρησκεία τους γιατί πρέπει το ελληνικό κράτος να στερεί αυτό το δικαίωμα από τους Ορθόδοξους- που είναι και περισσότεροι; Ε;
Eπί της ουσίας, αυτό που πρέπει να κρατήσουμε από αυτό τον διάλογο είναι αν οι στίχοι του Bob Dylan ισούνται με τους Ψαλμούς του Δαβίδ, όπως παρατηρεί ο Αρχιεπίσκοπος στην περίφημη πλέον επιστολή του- που βρίθει από στοιχεία …μουσικοκριτικής. Φυσικά -κι όσο η συζήτηση για τη σχέση μουσικής και θρησκείας μόλις έχει αρχίσει- το θέμα δεν είναι πόσοι θεοί και πόσοι Χριστοί υπάρχουν και τι πρέπει να διδάσκονται τα παιδιά που φοιτούν στα ελληνικά σχολεία- που κατά μία άποψη πρέπει να είναι ελληνόπουλα. Με βούλα- και την βούλα της Εκκλησίας μάλιστα.
Το θέμα είναι αν το κράτος και σε ποιο βαθμό πρέπει να ελέγχει την παιδεία, να διατάσσει πιο κεφάλαιο Αντιγόνης- ποια σελίδα και πώς- θα διδάσκονται τα ανυπεράσπιστα παιδιά- απέναντι στους κατηχητές τους. Γιατί- αν διαβάσετε την Επιστολή Ιερώνυμου- ο προφανώς σοφότερος από τον Νίκο Φίλη Αρχιεπίσκοπος- θα δείτε ότι τον κατηγορεί ότι εκείνος και όχι η Εκκλησία θέλει να κάνει κατήχηση. Και δεν πήρε και το πτυχίο του, όπως επισημαίνουν άπαντες πλέον – με αποτέλεσμα το θέμα αυτό να παίρνει διαστάσεις “μπούλιγκ”.
Βέβαια το μάθημα της Θρησκειολογίας μπορεί να υπάρχει και δεν μπορεί να αντικαταστήσει το Μάθημα των Θρησκευτικών. Η Εκκλησία δεν έχει ανάγκη το κράτος, όπως λένε σε πολλούς βυζαντινούς τόνους, οι Ιεράρχες. Το κράτος έχει ανάγκη την Εκκλησία- κι όποιος τάβαλε μαζί της χάθηκε.
Αυτό δεν είναι ψέμα. Το τι έκανε η Εκκλησία στη Χούντα και την Κατοχή δεν αφορά το τι πρέπει να διδάσκει το σχολείο. Άλλωστε γιατί πρέπει να υπάρχει ένα είδος- και μάλιστα κρατικού- σχολείου; Η βλάβη που προκάλεσε η Εκκλησία στο έθνος δεν είναι επειδή έκανε κατήχηση, αλλά επειδή έκαιγε βιβλία ή απαγόρευε να διδάσκονται π.χ. Φυσική, Μαθηματικά και Ιατρική.
H παλαιοκομμουνιστική αντίληψη του Νίκου Φίλη δεν αντιλαμβάνεται πως τα σχολεία- και τα πανεπιστήμια- μπορεί να είναι “ιδιωτικά”, αλλά αυτό που δεν πρέπει να είναι εμπορικά και κρατικά, όσο και θεοκρατικά. Αυτή είναι μια άλλη συζήτηση -για τον μύθο της δωρεάν παιδείας- για το τι σχολεία θέλουμε -ή τι κανάλια θέλουμε, που είναι το καυτό θέμα των ημερών.
Η Εκκλησία σ΄αυτή την συζήτηση πάντως εμφανίζεται συγκροτημένη να κατηγορεί το Υπουργείο Παιδείας- με πιο φιλελεύθερες θέσεις. Το υπουργείο πρέπει να διασφαλίζει την ελευθερία -και την δωρεάν παιδεία, όπως και την ελεύθερη ενημέρωση. Αλλά δεν μπορεί να επιβάλλει το τι είναι ελεύθερη παιδεία, ελεύθερη ενημέρωση, ελεύθερη σκέψη.
Ο ρόλος της Εκκλησίας από όταν ο Ιουστιανιανός επέβαλε -αν και μονοφυσίτης- το βάπτισμα με την ποινή του θανάτου, ή όταν ο Θεοδόσιος έκαιγε ζωντανούς φιλόσοφους ή ομοφυλόφιλους, ήταν σκοταδιστικός. Η υπό κατοχή Ελλάδα έχασε το παιχνίδι της Αναγέννησης χάρη σε ένα θεοκρατικό καθεστώς που απαγόρευσε την γνώση -και την γνώμη- και δεν μπόρεσε να λύσει στο πολιτικό πρόβλημα μιας αυτοκρατορίας- που δεν μπορεί να θεωρηθεί ελληνική.
Ο ρόλος της Αριστεράς δεν είναι να επιβάλλει τι παιδεία θα έχουμε, τι ενημέρωση ή τι θρησκεία. Ούτε ο Μαρξ δεν θα συμφωνούσε, ούτε ο Άρης Βελουχιώτης! Κι αν η κυβέρνηση πέρυσι κατάλαβε πως πρέπει να υπάρχουν αγορά και τράπεζες, ίσως φέτος ή του χρόνου να καταλάβει πως η κρατική επέμβαση στην ενημέρωση -και την παιδεία- είναι πιο καταστροφική από τον ρόλο της Εκκλησίας- που δεν ήταν άλλωστε ενιαίος.
Στο τέλος αυτού του “διαλόγου” μπορεί να ανακαλύψουμε ότι ο καθένας μπορεί να έχει ή να μην έχει την θρησκεία του, το σχολείο του, την ενημέρωση που επιθυμεί- την σκέψη του. Μπορεί να ανακαλύψουμε πως μια κοινωνία είναι πιο πλούσια αν έχει πολλά και διαφορετικά σχολεία- και σχολές σκέψης.
Θα μένει, τότε, να απαντήσουμε αν οι στίχοι του Μπομπ Ντύλαν μπορούν να συγκριθούν με τους Ψαλμούς του Δαβίδ. Μια σύγκριση άδικη, αφού ο τελευταίος έχει αιώνες να βγάλει …δίσκο.
