Του καθηγητή Θεόδωρου Καρυώτη*
Αξιότιμε και αγαπητέ Κύριε Μητσοτάκη,
Πρόσφατα επισκεφτήκατε την Κύπρο, όπως είθισται να κάνουν όλοι οι Πρωθυπουργοί και οι αρχηγοί κομμάτων, αλλά προς τιμήν σας, ανακοινώσατε ότι δεν πρόκειται για μια απλώς εθιμοτυπική επίσκεψη αλλά για μια επίσκεψη ουσίας. Όμως, από τις δημόσιες δηλώσεις σας μετά το πέρας των διαβουλεύσεών σας με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, συνάγεται ότι δεν ετέθη προς συζήτηση ένα από τα πιο σημαντικά και κρίσιμα θέματα διμερούς στρατηγηκής, ήτοι το ζήτημα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) που είναι και ο λόγος που σας απευθύνω την παρούσα επιστολή.
Ευελπιστούμε ότι όταν έρθει η ώρα να κυβερνήσετε αυτό το τόπο θα ακολουθήσετε τα βήματα της Κύπρου ως προς την ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ έστω και όψιμα, δηλαδή με δώδεκα χρόνια καθυστέρηση. Ο κορυφαίος ειδήμων της Κυπριακής Δημοκρατίας επί θεμάτων ΑΟΖ, Σόλωνας Κασίνης, σε μια διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τον Μάιο του 2014 τόνισε ότι βασικό χαρακτηριστικό της κυπριακής προσπάθειας κατά την προηγούμενη δεκαετία, όσον αφορά την χάραξη της ΑΟΖ και την στρατηγική προοπτική εξόρυξης υποθαλασσίων κοιτασμάτων και παραγωγής υδρογονανθράκων, ήταν η αποφασιστικότητα, καθώς η Λευκωσία αφενός μεν αψήφησε τις τουρκικές αντιδράσεις και απειλές, αφετέρου δε διετήρησε μια πάγια ενεργειακή πολιτική παρά την εναλλαγή των κυβερνήσεων.
Σήμερα, το Δέλτα του Νείλου, η Λεκάνη της Λεβαντίνης, η Λεκάνη του Ηρόδοτου και η περιοχή της Νότιας Κρήτης αποτελούν κομβικά σημεία ενεργειακού πλούτου καθότι κρύβουν τεράστιες ποσότητες υδρογονανθράκων. Αυτά κοιτάσματα ήταν γνωστά στους Αμερικανούς από έρευνες που έγιναν την περίοδο 1925-1927 στο τρίγωνο Μάλτας-Ελλάδας-Αιγύπτου αλλά αποφάσισαν τότε να μη δημοσιοποιήσουν τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών.
Η Ελλάδα πρέπει να ανακηρύξει άμεσα την κυριαρχία της σε μια ΑΟΖ, με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, όπως αυτό εκφράζεται στη Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας και να μην διακατέχεται από φοβικό σύνδρομο. Ο εκλιπών πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Τάσσος Παπαδόπουλος ανακήρυξε ΑΟΖ το 2004 έχοντας μόνο 4 τανκς και 2 ελικόπτερα χωρίς να πτοηθεί από την Τουρκία, η οποία περιορίστηκε σε ανακοίνωση ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή ΑΟΖ. Αντιθέτως, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαική Ένωση την αποδέχτηκαν. Εξυπακούεται ότι ο υπολογισμός του μεγέθους της ελληνικής ΑΟΖ θα λάβει υπ’ όψιν τον καθοριστικό παράγοντα των ελληνικά νησιών και επ’ ουδενί δεν δύναται να περιορισθεί με γνώμονα την ηπειρωτική χώρα. Έτσι, η Ελλάδα θα αποκτήσει μια ΑΟΖ που θα έχει έκταση 147.300 τ.χ.μ., δηλαδή μια έκταση μεγαλύτερη από αυτή της ηπειρωτικής χώρας. Χρησιμοποιώντας τις αρχές της ΑΟΖ το μεγαλύτερο ποσοστό του Αιγαίου και οι φυσικοί του πόροι θα ανήκουν στην Ελλάδα. Τοιουτοτρόπως, δεν θα υπάρξει αναμόχλευση του επίμαχου θέματος οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας των ελληνικών νήσων.
Η Ελλάδα πρέπει να πείσει τις ΗΠΑ ότι πρόκειται να ανακηρύξει ΑΟΖ (όπως έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες το 1983) και να ζητήσει την αμέριστη υποστήριξη της ΕΕ. Ήρθε η ώρα όπως η ΕΕ υιοθετήσει την γεωπολιτική θέση ότι η Ελληνική και η Κυπριακή ΑΟΖ αποτελούν κατ’ επέκτασιν μέρος της Ευρωπαϊκής ΑΟΖ και ότι το Καστελόριζο δεν είναι μόνο νησί της Ελλάδας αλλά και νησί της ΕΕ. Εν τέλει, η ΕΕ οφείλει να διεκδικήσει και να προασπίσει τα «ζωτικά συμφέροντά» της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Γνωρίζω ότι ο πατέρας σας και η αδελφή σας έχουν άριστες σχέσεις, με αυτό που αποκαλούμε αμερικανικό κατεστημένο, κάτι πολύ σημαντικό στη σημερινή κρίσιμη περίοδο για τη πατρίδα μας. Θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε όλες τις διπλωματικές σας ικανότητες διότι το κύριο πρόβλημα της Ελλάδας στην ελληνοτουρκική διένεξη είναι ξεκάθαρα η στάση των ΗΠΑ που δεν έχει αλλάξει καθόλου τα τελευταία 30 χρόνια.
Η Αμερικανική εξωτερική πολιτική των τελευταίων 30 ετών, από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι σήμερα, εμμένει στην πάγια θέση ότι Ελλάδα δεν πρέπει να προβεί σε μονομερή ανακήρυξη ΑΟΖ άνευ διμερούς συμφωνίας με την Τουρκία. Βεβαίως, οι εμπειρογνώμονες του State Department γνωρίζουν ότι η ανακήρυξη ΑΟΖ αποτελεί μια μονομερή πράξη, όπως άλλωστε έκαναν οι ΗΠΑ το 1983. Σε αυτό το μήκος κύματος, προβληματισμό προκαλεί η δήλωση του Αμερικανού Υφυπουργού Εξωτερικών Φίλιπ Γκόρντον, στις 27 Ιουλίου 2011, στην Αθήνα:
«Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αποφεύγονται μονομερή βήματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των χωρών για την ανακήρυξη αποκλειστικών οικονομικών ζωνών, αλλά… δεν νομίζουμε ότι θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδος να το πράξει χωρίς πλήρη συνεργασία με τους γείτονές της, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης».
Εύχομαι η πρώτη σας επίσκεψη, υπό την ιδιότητα του μελλοντικού Πρωθυπουργού της Ελλάδας, να είναι στην Ουάσιγκτον. Ευελπιστούμε ότι θα ζητήσετε από τον Αμερικανό Πρόεδρο με την δέουσα πολιτική δεξιότητα, αξιοπρέπεια και αποφασιστικότητα, να ανακαλέσει την παραπάνω δήλωση του Φίλιπ Γκόρντον.
Έτσι, εάν έρθει η ώρα να κυβερνήσετε τη τραγική πατρίδα μας θα είναι, σίγουρα, η πιο δύσκολη περίοδος της ζωής σας και τα θέματα εξωτερικής πολιτικής δεν θα είναι, φυσικά, στις πρώτες θέσεις αλλά να σκεφτείτε ότι η ΑΟΖ δεν αποτελεί αμιγώς ένα θέμα εξωτερικής πολιτικής, αλλά εντάσσεται στα ευρύτερα πλαίσια οικονομικής ανάπτυξης στους τομείς της αλιείας, της εξερεύνησης των υδρογονανθράκων, της αιολικής ενέργειας και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Με εκτίμηση,
Θεόδωρος Καρυώτης
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Είχα την τιμή να σας γνωρίσω πριν 3 χρόνια, σε μια επίσκεψή σας στη Νέα Υόρκη, και υπεύθυνος για αυτή την σύντομη συνάντησή μας ήταν ο κοινός μας φίλος, εκδότης της ιστορικής ομογενειακής εφημερίδας «Εθνικός Κήρυξ», Αντώνης Διαματάρης.
*Από το Μignatiou.com
