Η πνευματική αναπηρία δεν διακρίνει την σωματική αναπηρία

 

Του Γιώργου Μαρκάκη

ΜΑΡΚΑΚΗΣΣτην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη γνώσεων γύρω από τα ευαίσθητα θέματα της ψυχικής υγείας και των αναπηριών. Θυμάμαι στα τέλη της δεκαετίας του ’70 συμφοιτητή στο Πανεπιστήμιο της Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας να με ρωτάει ότι “ θέλω να μου λύσεις μια απορία. Έχω ταξιδέψει αρκετές φορές στην χώρα σου αλλά σε σύγκριση με άλλες δεν είδα άτομα με ειδικές ανάγκες. Υπάρχουν; Και αν ναι γιατί δεν βγαίνουν γιατί δεν κυκλοφορούν ανάμεσα στην υπόλοιπη σας κοινωνία; Που τους έχετε; ”

Ομολογώ πως το θέμα αναφοράς του όχι απλά με εξέπληξε αλλά με μεγάλη μου λύπη διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε καν στον ορίζοντα μου. Ένοιωσα τόσο σαστισμένος που μάλλον ζαλισμένος κυριολεκτικά ήμουνα. Ξαφνικά από το πουθενά με μια ερώτηση διαπίστωνα πως τι να σου κάνουν οι  όποιες προχωρημένες σπουδές και η όποια πανεπιστημιακή τριβή  αν χάνεις τα βασικά δίπλα σου,  στην ίδια την γειτονιά σου. Πρώτη φορά ένοιωσα αυτό που λέγανε “να χάνω το έδαφος κάτω από τα πόδια μου”. Εγώ ο μελετητής ερευνητής της ανθρώπινης ψυχής που έπρεπε να παρατήσει τα κιάλια τα τηλεσκόπια και την μικροφωτογράφηση, των νευρώσεων και των ψυχώσεων που με απασχολούσαν και να δω δυο μόλις βήματα γύρω μου.

Που στο καλό είναι οι ανάπηροι μας; Τους κρύβουμε;

Την επόμενη μέρα έκανα ένα από τα πλέον διδακτικά ταξίδια που γνώρισα ποτέ ! Δεν κατευθύνθηκα στο αεροδρόμιο αλλά πήρα το λεωφορείο και κατέβηκα στο Κέντρο της Αθήνας. ήμουν σίγουρος πως ακόμα και με δέκα γνωστούς μου να είχα διασταυρωθεί εκείνη την μέρα, θα τους είχα αγνοήσει,  άθελα μου. Ξαμολήθηκα και περπατούσα για 12 ώρες σε όλο το μήκος και πλάτος της Αθήνας. Από γειτονιά σε γειτονιά από λεωφορείο σε τρόλεϊ …και  τελικά ; Έναν τυφλό βρήκα αλλά έπαιζε το ακορντεόν του στον ηλεκτρικό στην Ομόνοια.

Καλά, πανάθεμα με, τόσα χρόνια γιατί να μην έχω διαπιστώσει αυτό που με πλάγιο τρόπο εννοούσε ο συμφοιτητής μου! Ο Eric με είχε βγάλει νοκ άουτ άθελα του με ένα απλό ερώτημα. Που είναι τα άτομα με ειδικές ανάγκες στην Ελλάδα;

Τα κρύβουμε. Η πιο τίμια  ειλικρινής και ταυτόχρονα πικρή απάντηση που μου έρχονταν στο νου ήταν δυστυχώς αυτή. Είχα μάθει πως στην Ελλάδα υπάρχει το προπό και το λαχείο για τους εξαιρετικά λίγους τυχερούς και το αρνητικό αντίστοιχο που κληρώνει και αυτό και δυστυχαίνει μερικές οικογένειες. Το τελευταίο είναι κάτι σαν στίγμα. Απλά δεν το αναφέρουμε. Δεν μιλάμε για αυτό, το αποφεύγουμε όπως ακριβώς  δεν αναφέρουμε τον καρκίνο. Απλά μνημονεύουμε τον “έξω από εδώ” με τον ίδιο τρόπο που κάνανε στον μεσαίωνα για τις μάγισσες και τους επιληπτικούς ή μία ανίατη ασθένεια όπως γράφουμε ακόμα και σήμερα στις εφημερίδες σαν αιτία..

Πέρασαν κάποιες δεκαετίες από τότε. Η κατάσταση σχετικά με την αντιμετώπιση των ατόμων με αναπηρία εξακολουθεί να είναι μια ανοιχτή πληγή στην πατρίδα μας. Θέλουμε να πιστεύουμε πως έχουμε αλλάξει. Δείχνουμε σίγουρα πιο ενημερωμένοι και πιο ευαισθητοποιημένοι για αυτά τα θέματα, αλλά η αλήθεια παραμένει εδώ πεταμένη από εμάς δίπλα μας στα πόδια μας.

Η μόνη ‘ειλικρινής’ ενασχόληση μας με το θέμα αναπηρία είναι όταν κάποιος στον οικογενειακό  ή φιλικό μας κύκλο σχετίζεται με ανάπηρο άτομο.

Στην αρχαία Σπάρτη είχαν τον Καιάδα για να ρίχνουν και να τελειώνουν τους ελαττωματικούς αλλά και σε άλλες σύγχρονες κοινωνίες ο κατάλογος διευρύνονταν ανάλογα με τα πιστεύω  των κυβερνώντων και ηγετών τους. Οι αλμπίνο για παράδειγμα θεωρείται ανθρώπινο είδος προς αποφυγή που φέρνει συμφορές και όχι μια απλή γενετική διαταραχή  στην Αφρική. Μίασμα! Μην πάμε όπως μακριά. Οι τσιγγάνοι οι Εβραίοι ανήκουν σε παραπλήσιες κατηγορίες ακόμα και για δημοκρατικά εκλεγμένους αντιπροσώπους του έθνους μας σήμερα.

Όταν ευχόμαστε πλέον χρόνια πολλά  με ΥΓΕΙΑ ίσως πρέπει  να θυμόμαστε ότι η πνευματική υγεία είναι  εξ ίσου εξαιρετικά σημαντική για εμάς όσο και η σωματική. Μήπως ακόμα πιο σπουδαία μια και μπορεί να μην είμαστε καλά και να μην το γνωρίζουμε;

Θα τολμούσαμε να πούμε ότι η πνευματική αναπηρία για κάποιον που νομίζει ότι είναι και συμπεριφέρεται ως υγιής είναι ακόμα μεγαλύτερη συμφορά.

Και εδώ δεν παίζει ρόλο αν είσαι γνωστός διάσημος και ευπρόβλητος για άλλα χαρίσματα σου. Τουναντίον αυτό μας δείχνει ότι όλα τα ανάπηρα άτομα παράλληλα με το handicap τους διαθέτουν πολλές ικανότητες και ιδιότητες στην συμπεριφορά τους που στερούνται οι υπόλοιποι. Ας δείξουμε κατανόηση  και ας βοηθήσουμε  αυτούς τους συνανθρώπους μας όσο περισσότερο γίνεται

Και μην ξεχνάμε πως οφείλουμε να θυμόμαστε  ότι δυστυχώς η πνευματική αναπηρία δεν διακρίνει την σωματική αναπηρία.

Και στην πατρίδα μας δυστυχώς κυκλοφορούν, ομιλούν δημόσια, αρθρογραφούν αρκετοί πνευματικά ανάπηροι. Ας μην τους απομονώσουμε.   Οφείλουμε όμως να κατανοήσουμε ότι έχουν και αυτοί το δικαίωμα να συμπλέουν μαζί με όλους αυτούς – που ενδεχομένως βάζουμε πάντα και τον εαυτό μας – αποκαλώντας τους φυσιολογικούς και normal.

Ας διακρίνουμε το ταλέντο τους  να μπορούν να κάνουν τους άλλους να γελάσουνε με την Τέχνη τους και ας λυπηθούμε δείχνοντας κατανόηση για κάποιες διαταραχές που αντιμετωπίζουν παράλληλα στην ζωή τους διακρίνοντας όμως την όποια παθογένεια δυστυχώς τους πλήττει.

Τα δάκρυα τόσο από γέλιο όσο και από λύπη και δυστυχία περιέχουν την ίδια ποσότητα άλατος που χρωματίζει την ανθρώπινη παλέτα.

 

*Παραγωγός ραδιοφώνου