Του Νίκου Λακόπουλου
Αυτή τη φορά τα «στρατεύματα» που μπήκαν στην Αβάνα ήταν μουσικά. Τι σημαίνει η δωρεάν συναυλία ενός γκρουπ που γεννήθηκε όταν έμπαιναν οι αντάρτες του Φιντέλ Κάστρο- με τον Τσε Γκεβάρα- στην κουβανέζικη πρωτεύουσα για να φέρουν ελευθερία; H συναυλία και σε μαζικό και σε συμβολικό επίπεδο ήταν πιο σημαντική από την επίσκεψη του Πάπα ή του προέδρου των ΗΠΑ. Γιατί;
Oι Rolling Stones –πενήντα και πάνω χρόνια μετά δεν εκφράζουν βέβαια την εξεγερσιακή διάθεση του ’60. Μάλλον μια «καθεστωτική» δύναμη είναι πια, εκπρόσωποι μιας μουσικής βιομηχανίας που καθώς επικρατούσε έχανε την δυναμική ενός μουσικού κινήματος που από τους χίππηδες και τους γίππηδες πέρασε στους γιάπηδες. Με τους ίδιους ανθρώπους σε άλλες θέσεις- με λεφτά, εξουσία και πανάκριβες λιμουζίνες.
Όταν οι Rolling Stones είχαν έρθει στην Αθήνα- το 1967- λίγο πριν την χούντα σε μια συναυλία που διακόπηκε, γιατί ο Μικ Τζάγκερ φορούσε… κόκκινο μαντήλι, δε θάταν δεκαπέντε χιλιάδες. Όταν ξανάρθαν, μισό αιώνα, μετά οι θεατές έφτασαν τους ογδόντα χιλιάδες- αλλά οι νέοι μάλλον έφτυσαν τους «γερόλυκους». Οι άνω των εξήντα θεατές δεν είχαν πάει στην πρώτη συναυλία. Έγιναν …ροκάδες στα γεράματα! (Εξαιρείται ο Νταλάρας, που όπως είπε στα νιάτα του έπαιζε…Animals).
Από το …1962 έχουν βγει κι άλλα συγκροτήματα και πάει πολύ οι Stones- σύμβολο της αφαίμαξης μια επανάστασης που χάθηκε- της “ρευστοποίησης” των ιδανικών μιας γενιάς- νάναι οι εκφραστές της. Αλλά τώρα πια όλοι ξέρουμε- και χάρη σ΄αυτούς πως κι η επανάσταση σόου είναι. Είναι σα να τιμάμε την Γενιά των Πολυτεχνείου- τους βολεμένους- συμβιβασμένους στα μάτια όχι μόνο των νέων- να κρατάνε το λάβαρο μιας επανάστασης- που δεν έκανε ποτέ και να κόβει ακόμα εισιτήρια, όπως κάνουν οι Rolling Stones. Τι απέγιναν ο “αμερικάνικος τρόπος ζωής”, το “αμερικάνικο όνειρο” και τα ‘Αμερική, Αμερική, σου τάδωσα όλα και τώρα είμαι ένα τίποτα”;
Το σύστημα τελικά είναι ο χρόνος κι ο τελικός εχθρός είναι ο θάνατος. Ακόμα κι αν καταχτήσει τον σοσιαλισμό, η εργατική τάξη- έχει πει ο Αντόνιο Νέγκρι- θα έχει να αντιμετωπίσει πάντα το πρόβλημα του θανάτου. Ο εμπνευστής των γίππηδων αλλά και των “νέων, καριεριστών, αστών”, ο Ο Τζέρι Ρούμπιν, πήρε την εξουσία που ζητούσε. Πρόσεχε με δεκάδες βιταμίνες την υγεία του, ώσπου σκοτώθηκε σε τροχαίο, χωρίς να προλάβει να δει το τέλος και των γιάπηδων. Κι αυτοί…Rolling Stones ακούγανε.
Η δεκαετία ’60
Από την εποχή που το Διεθνές Κόμμα Νέων είχε προτείνει ένα νέο έθνος με σημαία ένα κόκκινο αστέρι και οι yippies για πρόεδρο των ΗΠΑ ένα γουρούνι ή να μπει αστερόεσσα, ως σύμβολο, ο Μίκυ Μάους έχουνε περάσει πάνω από πενήντα χρόνια.
«Η επανάσταση είναι επικερδής επιχείρηση.Για αυτό οι καπιταλιστές προσπαθούν να την πουλήσουν. Οι νταβατζήδες του χρήματος παίρνουν τα καλύτερα προϊόντα της καρδιάς και του μυαλού μας, τα μετατρέπουν σε καταναλωτικά προϊόντα, ορίζουν μια τιμή και μας τα ξαναπουλάνε με την μορφή εμπορευμάτων. Παίρνουν τα σύμβολά μας, που’ ναι βουτηγμένα στο αίμα που χύσαμε στους δρόμους, και τα κάνουν της μόδας. Είναι ιδιοκτήτες της μουσικής μας -της μουσικής που γεννήθηκε από τα βάσανά μας, τον πόνο μας, το συλλογικό υποσυνείδητο της κοινότητά μας !’” έλεγε ο Τζέρι Ρούμπιν στο “Do It- Σενάρια για την Επανάσταση”.
Ο Άμπυ Χόφμαν, ένας άλλος ηγέτης των γίπηδων παίζει ξύλο με τους Who στο Φεστιβάλ του Γούνστοκ. Στις 6 Αυγούστου 1970, μέρα που ρίχτηκε η ατομική βόμβα στην Χιροσίμα, τριακόσιοι «γίπις» εισέβαλαν στην «Ντίσνεϋλαντ» φωνάζοντας συνθήματα κατά του πολέμου. Απαίτησαν «απελευθέρωση της Μίνι Μάους και την χορήγηση ναρκωτικών στον Γκούφυ!» «Sex, drugs, rock’n’roll!». Ο Χόφμαν θα αυτοκτονήσει το 1989. Ο Τζέρυ Ρούμπιν έγινε χρηματιστής, πριν τον χτυπήσει ένα φορτηγό ενώ έκανε τζόκιγκ. Το κίνημα των γιάπηδων -young urban progessinal- yuppis- θα κυριαρχήσει.
Στην Ελλάδα ένα εκατομμύριο κόσμος στην πρώτη επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Σουβλάκια, μικροπωλητές, αφίσες για την Επανάσταση, αντιστασιακοί καμαρωτοί βασανισμένοι, μπροστά στα φλας, “αντιιμπεριαλιστικές δηλώσεις”. Οι περισσότεροι πραγματικοί αγωνιστές, προτίμησαν να εξαφανιστούν, ορισμένοι κυριολεκτικά, πίνοντας Jonnie Walker και Stolisnaya. Είναι μια κάποια εξέλιξη από τα πάρτυ με βερμούτ. Οι νοικοκυρές του Γιάννη Ρίτσου σταμάτησαν «να καθαρίζουν φρέσκα φασολάκια», όταν οι νέοι αντί για το «Κράτος και Επανάσταση» προτιμούν να διαβάζουν την «Φιλοσοφία στο Μπουντουάρ» του Μαρκήσιου Ντε Σαντ και δεν Μπουκόφσκι, αλλά τώρα πια η Κομμουνιστική Νεολαία, όχι μόνο δεν καταγγέλλει το ροκ ως “αμερικάνικο τρόπο ζωής”, αλλά οργανώνει -με πενήντα χρόνια καθυστέρηση- και συναυλίες. Οι γιάπηδες έρχονται στην Ελλάδα στην ώρα τους. Οι Joy Division θα αργήσουν λίγο. Και δεν θα πάνε ποτέ στην Κούβα. Πίσω μακρυά, η Ιστορία, δραπετεύει, το νόημα χάνεται και μοιάζει ο αγώνας να μην έγινε ποτέ.
Ο Φιντέλ Κάστρο
Aπό την άλλη πλευρά υπάρχει ο Φιντέλ Κάστρο, ένα ζωντανό (;) ισχυρό σύμβολο, θρύλος της παγκόσμιας επανάστασης, που σώθηκε 700 φορές από απόπειρες δολοφονίας, ένας δικτάτορα, ενός μονοκομματικού κράτους που κατέχει την εξουσία πάνω από πενήντα χρόνια και την παρέδωσε -στο όνομα του λαού- στον αδελφό του! Που έσωσε το λαό του από την πείνα και την πορνεία και την οδήγησε -κατ’άλλους-στην πείνα και την πορνεία! Η τραγωδία είναι πως διατήρησε μια δικτατορία, ενώ θα κέρδιζε τουλάχιστον τις περισσότερες εκλογές. Φυλακίσεις, εκτελέσεις αντιφρονούντων και δίωξη των ομοφυλόφιλων- στον αγώνα που είπε μόλις πριν λίγα χρόνια θα ήταν ο ίδιος ηγέτης.
Ο Φιντέλ- έγραφα πέρυσι εδώ-Το μήνυμα του Φιντέλ– ζει σε άλλη εποχή. Του αξίζει κάθε σεβασμός και τιμή, αλλά ζει -με φαντάσματα, μνήμες, ίσως και ψυχώσεις ή μανία καταδίωξης, που θεμελιώνεται στις 700 απόπειρες δολοφονίας του – πολλές από τις οποίες ενδέχεται να έχει φανταστεί. (Την προηγούμενη φορά ας πούμε ήταν 250). Η πολιτική του Ραούλ είναι μικρά βήματα προς την ελευθερία, προσέγγισης των ΗΠΑ. Πόσο θα ζει ακόμα αυτός ο λαός πολιορκημένος και -ίσως ανεπαίσθητα φυλακισμένος- στο τελευταίο «κάστρο του σοσιαλισμού»;
Ο Κάστρο πέρυσι έστειλε ένα μήνυμα συμπαράστασης στον ελληνικό λαό. “Η Κούβα αναγνωρίζει το θάρρος και τις επιχειρησιακές ικανότητες των ….ρωσικών στρατευμάτων, που, ενωμένες με τις δυνάμεις του ισχυρού συμμάχου τους, της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας,(!!!) και με αυτές άλλων εθνών της Μέσης Ανατολής και της Ασίας, δεν επέτρεψαν η στρατιωτική επιθετικότητα να περάσει χωρίς μια απάντηση πειστική και συντριπτική».
Ας κάνουμε τώρα την σούμα. Από την εποχή της «Οκτωβριανής Επανάστασης»- που ίσως ήταν ένα πραξικόπημα που συγκλόνισε τον κόσμο- και την κινέζικη τα κομμουνιστικά κόμματα της Τρίτης Διεθνούς δεν έκαναν ποτέ καμιά επανάσταση. Η Σοβιετική Ένωση υποστήριζε κινήματα και αντάρτες για λόγους γεωπολιτικούς και όχι ιδεολογικούς, ως ιμπεριαλιστική –και συντηρητική- δύναμη. Ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την ελληνική χούντα- για να μη μιλήσουμε για τη στάση της απέναντι στο ΕΑΜ και τον «Δημοκρατικό Στρατό» και τον ρόλο των σοβιετικών πρακτόρων στην εξόντωση του Αρη Βελουχιώτη και του Νίκου Μπελογιάννη. Το ίδιο είχαν κάνει και με τον Τσε Γκεβάρα- τον αποκήρυξαν και τον πρόδωσαν κατηγορώντας- κι αυτόν- για τυχοδιωκτισμό.
Τι θα συνέβαινε στην Ελλάδα αν κυριαρχούσε ο Ζαχαριάδης και τι θα συνέβαινε στην Κούβα αν ο Κάστρο δεν άλλαζε την αρχικά φιλοαμερικάνικη στάση του σε φιλοσοβιετική; Σίγουρα θα έκαναν συναυλία εκεί νωρίτερα οι Rolling Stones! Θα ήταν μια ελεύθερη και πιο αναπτυγμένη χώρα με δημοκρατία- αστικού τύπου. Αλλά υπάρχει κι άλλη δημοκρατία, η λαϊκή; Aνάμεσα σε άλλες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών το μονοκομματικό- οικογενειακό καθεστώς του Κάστρο απαγόρευσε και την μουσική, φυλάκισε γκρουπ και πριν λίγα χρόνια δεν άκουσε τον Μαρκές να μην εκτελέσει- τον 21ο αιώνα- τρεις αντιφρονούντες.
Η υποδοχή του Πάπα, του Ομπάμα και των Rolling Stones είναι και η παραδοχή του Ραούλ Κάστρο πως «ναι, κάναμε λάθος». Από αυτή την πλευρά έστω και εξήντα χρόνια μετά η χώρα περνάει σταδιακά και μάλλον ειρηνικά στην ελευθερία και την δημοκρατία. Θα κάνουνε εκλογές ή θα παραδώσουν την εξουσία σε κάποιον συγγενή τους; O σοσιαλισμός βλάπτει την Οικονομία. Εκεί απέτυχε το μοντέλο. Ο Κάστρο ήξερε την Ελλάδα- από το σχολείο- για την …γλυπτική, λέει, αλλά δεν άκουσε τίποτα για την αθηναϊκή δημοκρατία. Άκουγε όμως ροκ, λένε οι ηλίθιοι που κατηγορούν τους άλλους ως ηλίθιους. Το ροκ δεν ήταν απαγορευμένο στην Κούβα. Ούτε στην Σοβιετική Ένωση που το 1980 απαγόρευσε τα μπλου-τζιν!
Ο πρώην ΕΠΟΝίτης Μάνος Χατζιδάκις έλεγε πως ο αγώνας δεν γίνεται απέναντι στην Αριστερά ή την Δεξιά, αλλά απέναντι στην βλακεία- που υπάρχει και στις δύο παρατάξεις. Με το πέρασμα του χρόνου δεν είναι η Δεξιά μόνο που ταυτίζεται με την καθυστέρηση, αλλά και η παλαιολιθική “Αριστερά” που έχει στρέψει την πλάτη στο μέλλον κι ανήκει στο παρελθόν. Τι να το κάνουμε που πήγαν οι Rolling Stones στην Αβάνα- μετά από πενήντα χρόνια; O σταλινισμός ηττήθηκε. Η βλακεία όχι. Ο αγώνας συνεχίζεται. Ή, όπως λέει ο Αρκάς, ο αγώνας με την βλακεία τελείωσε. Χάσαμε.
