Η εξωτερική μας πολιτική πρέπει να σχεδιάζεται όχι μόνο από μέσα προς τα έξω, αλλά και το αντίστροφο: Με στρατηγική που να διαβάζει νηφάλια το περιβάλλον και να υπηρετεί μακροπρόθεσμα τα ελληνικά συμφέροντα σε μια ρευστή Μεσόγειο.
Η συζήτηση για το τουρκολιβυκό σύμφωνο και την αποσταθεροποίηση στη Βόρεια Αφρική μας γυρίζει πίσω στο 2012, όταν, ως υπουργός Εξωτερικών, έθεσα με έμφαση στον τότε πρωθυπουργό της Λιβύης την ανάγκη να προχωρήσουμε σε οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας–Λιβύης, σε συνέχεια πρωτοβουλίας που είχε ξεκινήσει νωρίτερα η τότε υπουργός Εξωτερικών, Ντόρα Μπακογιάννη. Οι Λίβυοι είχαν συμφωνήσει, αλλά η διάλυση της χώρας σε δυτική και ανατολική ζώνη ανέτρεψε τα δεδομένα.
Η ανάδυση του Χαφτάρ ως στρατιωτικού ηγέτη της Ανατολικής Λιβύης άλλαξε τη δυναμική: Αν και αρχικά παρουσιάστηκε ως «φυσικός σύμμαχος» της Ελλάδας λόγω της σύγκρουσής του με την Τουρκία, στην πράξη αποδείχθηκε ασταθής και αμφιλεγόμενος συνομιλητής.
Μετά την προσωρινή του στήριξη, η Ελλάδα επέλεξε να τον αναγνωρίσει ως κύριο εταίρο — μια επιλογή που αποδείχθηκε εσφαλμένη, καθώς ο Χαφτάρ συνέχισε να κινείται με δικά του κριτήρια και σήμερα συντάσσεται ξανά με τη Δυτική Λιβύη για να προχωρήσει το τουρκολιβυκό σύμφωνο, υπό την καθοδήγηση της Άγκυρας.
Η συμφωνία αυτή θέτει υπό αμφισβήτηση ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο, την ίδια ώρα που η Λιβύη, και ιδίως το ανατολικό της τμήμα υπό τον Χαφτάρ, έχει μετατραπεί σε βασική πύλη παράτυπης μετανάστευσης. Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώνονται στα λιμάνια του Τομπρούκ και της Βεγγάζης και περνούν στην Κρήτη, που πλέον βρίσκεται στην πρώτη γραμμή.
Η Ευρώπη δοκίμασε να αντιμετωπίσει την κρίση με κοινές ναυτικές επιχειρήσεις.
Τον Ιούνιο του 2015, με πρότασή μου ως αρμόδιου Επιτρόπου και με τη στήριξη Γαλλίας, Ιταλίας και Μάλτας, εγκαινιάστηκε η SOPHIA για την καταπολέμηση των διακινητών και την εκπαίδευση της Λιβυκής Ακτοφυλακής.
Λίγους μήνες αργότερα, Φεβρουάριο του 2016, συναντήθηκα με τον τότε Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, και ζήτησα την ανάπτυξη ναυτικών δυνάμεων στο Αιγαίο. Έτσι ξεκίνησε η αποστολή SNMG2, με στόχο την επιτήρηση και την υποστήριξη των λιμενικών σωμάτων.
Ωστόσο, τόσο η SOPHIA όσο και η νατοϊκή αποστολή περιορίστηκαν σε ρόλο παρατηρητή και τελικά ατόνησαν -δείγμα της αδυναμίας της Ευρώπης να συνδυάσει πολιτική βούληση με ουσιαστική αποτρεπτική δράση.
Η FRONTEX λειτουργεί ως το «μάτι» της Ευρώπης στη Μεσόγειο, αλλά το διεθνές δίκαιο περιορίζει κάθε απόπειρα αποτροπής ή επαναπροωθήσεων. Οι δε επιστροφές σκοντάφτουν στις αρνήσεις των χωρών προέλευσης να δεχτούν πίσω υπηκόους τους. Αποτέλεσμα: Η Ευρώπη παραμένει διχασμένη και ανοχύρωτη απέναντι σε οργανωμένα δίκτυα που εκμεταλλεύονται περιοχές όπως η Ανατολική Λιβύη.
Η Ελλάδα καλείται να δει ρεαλιστικά το γεωπολιτικό της αποτύπωμα: Το μεταναστευτικό δεν είναι τοπικό πρόβλημα της Κρήτης ή του Αιγαίου, αλλά μέρος μιας ευρύτερης αλυσίδας που ξεκινά από το Τομπρούκ και φτάνει μέχρι την Άγκυρα. Όσο η Ευρώπη αδυνατεί να συντονιστεί και οι διεθνείς οργανισμοί παραμένουν αδύναμοι, η κρίση θα επανέρχεται σε κύματα. Η εξωτερική μας πολιτική πρέπει να σχεδιάζεται όχι μόνο από μέσα προς τα έξω, αλλά και το αντίστροφο: Με στρατηγική που να διαβάζει νηφάλια το περιβάλλον και να υπηρετεί μακροπρόθεσμα τα ελληνικά συμφέροντα σε μια ρευστή Μεσόγειο.
Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος είναι πρώην Επίτροπος, πρώην υπουργός και πρώην δήμαρχος Αθηναίων, βουλευτής της ΝΔ-
Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το Κ-Report