Του Deniz Zeyrek (*)
Χάρις στην ανάπτυξη της δημοκρατίας και τη βελτίωση των σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ενωση την περίοδο 2004-2009, η Τουρκία αύξησε την επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή, και ιδιαίτερα στον αραβικό κόσμο.
Οι εξαγωγές στις νέες αγορές και ο αριθμός των τουριστών στην Τουρκία αυξήθηκαν ταχύτατα. Παρά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση που έφτασε στο αποκορύφωμά της το 2008, η Τουρκία παρέμεινε μια ελκυστική χώρα για τους ξένους επενδυτές.
Τον Ιούλιο του 2008, το Υπουργείο Εξωτερικών οργάνωσε μια διάσκεψη πρεσβευτών, Η διάσκεψη εκείνη δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία. Την περασμένη εβδομάδα συνεκλήθη στην Αγκυρα η 10η διάσκεψη. Μεταξύ των ομιλητών ήταν οι Μεχμέτ Ουτσούμ και Γιαβούζ Ατάρ, σύμβουλοι του προέδρου, καθώς και οι υπουργοί Αμύνης Χουλουσί Ακάρ και Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σολού. Ολοι οι επιχειρηματίες και διπλωμάτες τους οποίους συνάντησα στο διάλειμμα για φαγητό είχαν ένα πράγμα στο μυαλό τους: την κρίση με τις ΗΠΑ και τις συνέπειές της. Ολοι παραπονιούνταν για την παράλογη πολιτική που ακολουθεί ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.
Συζητήσαμε με διάφορα παραδείγματα για το πώς ο Τραμπ προβληματίζει όχι μόνο την Τουρκία, αλλά όλο τον κόσμο, και ιδιαίτερα τις ευρωπαϊκές χώρες. Συμφωνήσαμε ότι το αντίδοτο στις ΗΠΑ είναι η ΕΕ, ήταν όμως σαφές ότι η πολιτική απόσταση ανάμεσα στην Τουρκία και την ΕΕ έχει μεγαλώσει ακόμη περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Ακόμη και η σύγκριση των φετινών συζητήσεων μ’εκείνες που κάναμε πριν από δέκα χρόνια είναι αρκετές για να γίνει κατανοητή η μεγάλη αλλαγή στην τουρκική εξωτερική πολιτική.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή την περίοδο σημειώθηκαν πολλές αρνητικές εξελίξεις, όπως η κατάρρευση της Αραβικής Ανοιξης και ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία. Το αποτέλεσμα είναι η τουρκική εξωτερική πολιτική, που παραδοσιακά στηριζόταν στην αρχή «διάλογος και λύσεις», να δώσει τη θέση της στην αρνητική ατζέντα της «σύγκρουσης».
Μερικά από τα θέματα θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών που νομίζαμε ότι είχαμε αφήσει πίσω όσο διαπραγματευόμασταν την ένταξή μας στην ΕΕ επανήλθαν τώρα μπροστά στο ξενοδοχείο όπου διεξήχθη η διάσκεψη των πρεσβευτών. Η περιοχή ήταν γεμάτη με μαύρα τζιπ, που ανήκαν στους σωματοφύλακες των ομιλητών. Το ότι τα τεράστια αυτοκίνητα κατασκευάζονται στις ΗΠΑ έφερε στο μυαλό μου τις σκηνές των ανθρώπων που αυτές τις μέρες κομματιάζουν τα iphone τους σε ένδειξη αλληλεγγύης προς την κυβέρνηση.
Θα ήθελα να τους εξηγήσει κάποιος ότι τα τηλέφωνα αυτή πληρώθηκαν με τουρκικές λίρες, ότι τώρα ανήκουν στον εθνικό πλούτο, και ότι αντί να τα σπάνε θα έπρεπε να τα χρησιμοποιούν όσο μπορούν περισσότερο χωρίς να αγοράσουν άλλα.
Συνειδητοποίησα ότι κανείς δεν συμφωνούσε με τις ενέργειες αυτές. Πρέπει να γίνουν πιο λογικά βήματα. Σε διάστημα μόλις μιας εβδομάδας αφέθηκαν ελεύθεροι δύο έλληνες στρατιωτικοί, ένας υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και φοιτητές από τη Μέση Ανατολή. Αυτό άλλαξε αμέσως το κλίμα με την Ευρώπη.
Αν ανάλογες ενέργειες γίνουν για τις περιπτώσεις του Ενίς Μπερμπέρογλου και του Οσμάν Καβάλα του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, τις οποίες ευρωπαίοι πολιτικοί και οργανώσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρακολουθούν με προσοχή, η υποστήριξη της Τουρκίας από τις χώρες της ΕΕ απέναντι στις ΗΠΑ μπορεί να αυξηθεί σε απροσδόκητο βαθμό.
(*) O Nτενίζ Ζεϊρέκ είναι αρθρογράφος της Hurriyet
(Πηγή: hurriyetdailynews.com)