Η παρουσία των πολιτικών και άλλων δημόσιων προσώπων μπροστά τον τηλεοπτικό φακό υπόκειται σε κανόνες. Πολλοί σπεύδουν να τους μάθουν και τους ακολουθούν, άλλοι εμπιστεύονται απλώς το ένστικτό τους.
Σε καμία περίπτωση αυτοί οι κανόνες δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ικανότητα του πολιτικού να περνάει το μήνυμά του με τον προσωπικό εξοπλισμό του: το λόγο του, τη χροιά της φωνής του, τις κινήσεις του και κυρίως το περιεχόμενο της πολιτικής που διακηρύσσει. Είτε βρίσκεται σε ένα κλειστό στούντιο είτε στον ανοιχτό χώρο.
Η ποιότητα αυτού του μηνύματος και κατά συνέπεια το βεληνεκές του εξαρτάται από το πολιτικο του περιεχόμενο. Όταν ο πολιτικός έχει καθαρή πολιτική που αποσκοπεί στην αναβάθμιση της κοινωνίας και του πολίτη το μήνυμά του φτάνει στον αποδέκτη ευκολότερα. Όταν προσπαθει να παραπλανήσει αποκαλύπτεται.
Έχω δει πώς δουλεύουν περισσότεροι από 130 τηλεοπτικοί σταθμοί σε όλο τον κόσμο, σκηνοθέτησα αμέτρητες πολιτικες εκπομπές στην τηλεόραση, φρόντισα για την απευθείας τηλεοπτική κάλυψη πολιτικών γεγονότων, τελετών και προεκλογικών συγκεντρώσεων, συνεδρίων και συνδιασκέψεων κομμάτων και κυρίως του ΠΑΣΟΚ, ενώ έχω επιμεληθεί τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά μηνύματα.
Αυτή η εμπειρία δεκαετιών που επιτρέπει να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι η επικοινωνιακή απήχηση ενός πολιτικού βασίζεται στη δύναμη της πολιτική του, αλλά και στην ιδεολογία του. Στη συνάφειά της με την κοινωνία και στις προθέσεις του υπηρετήσει τον απλό πολίτη με βαση οσα ορίζουν..
Όταν υπάρχουν αυτά τα στοιχεία η παρουσία του διαπερνά τον φακό και από εικόνα μετατρέπεται σε ζωντανή επαφή με όποιον τον παρακολουθεί. Σα να βρίσκεται δίπλα του και σαν να απευθύνεται προσωπικά στον καθένα.
Είχα την ευκαιρία να επιβεβαιώσω αμέτρητες φορές αυτή την εκτίμηση σκηνοθετώντας τον Ανδρέα Παπανδρέου στην μεταπολιτευτική πολιτική διαδρομή του. Ήταν ο κορυφαίος της εδραίωσης ισχυρών δεσμών από μακριά.
Η αύρα της παρουσίας του προϋπήρχε στο χώρο των εμφανίσεών του, αλλά έμεινε εκεί και για μεγάλο διάστημα. Σχεδόν σημάδευε τις πλατείες, τους δρόμους και τα τηλεοπτικά πλατώ στα οποία εξέθεσε την άποψή του.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν τεράστιο επικοινωνιακό μέγεθος γιατί πριν από αυτή ήταν τεράστιο πολιτικό μέγεθος.
Δεν επικοινωνούσε με τους πολίτες “για το θεαθήναι”, ούτε με υποκρισία. Πίστευε απόλυτα αυτά που έλεγε και αυτό προέκυπτε από τη φωνή, από τις κινήσεις του και από την ζωντανή σχέση με το ακροατήριο που τον αισθάνονταν ανάμεσά του.
Η σκηνοθεσία εκδηλώσεων που είχαν ως πρωταγωνιστή τον Παπανδρέου ήταν σύνθετη και δύσκολη. Γιατί δεν ήταν αρκετό να δείξει κανείς τον ίδιο και το εύρος των ακροατηρίων του. Ήταν να καταγράψει τις άπειρες εικόνες του διαμορφώνονταν κάθε στιγμή και διαμόρφωναν έναν καμβά στον οποίο η πολιτική του μετατρέπονταν σε επικοινωνία που καθήλωνε, μάγευε και τελικά έπειθε. Δεν είναι παράδοξο ότι αυτή η ισχύς της ήγειρε και σφοδρές αντιπαλότητες.
Στην πολιτική η σκηνοθεσία παίζει αποφασιστικό ρόλο. Όχι μόνο γιατί διευκολύνει τον πολιτικό να παρουσιαστεί και να αναδείξει τις απόψεις του, αλλά κυρίως γιατί διευκολύνει τον πολίτη να κατανοήσει, να αποτιμήσει και τελικά να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει.
Η σκηνοθεσία δεν έχει σκοπο να παραπλανήσει, αλλά να φωτίσει αυτό που ο πολιτικός θέλει να μεταδώσει στο κοινό του. Απλώς η σκηνοθεσία της παρουσία του λειτουργεί μέσα ένα γενικότερο περιβάλλον που όπως σημειώνεται και στο βιβλίο είναι ήδη σκηνοθετημένο από το σύνολο των ΜΜΕ.
Η μετάδοση των μηνυμάτων δεν είναι αυτόνομη και ξεκομμένη από την συγκυρία στην οποία λειτουργεί κάθε φορά ο πολιτικός, αλλά και από τον τρόπο που αντιλαμβάνεται αυτή τη συγκυρία ο επαγγελματίας της επικοινωνίας που καλείται να τον υποστηρίξει τεχνικά.
Τουλάχιστον για τον σκηνοθέτη της τηλεοπτικής παρουσίας ενός πολιτικού η δουλειά διευκολύνεται όταν αυτος ο πολιτικός έχει καθαρό λόγο, διαυγή ιδεολογία, δημοκρατική κουλτούρα και ανοικτό μυαλό.
*Επίμετρο στο βιβλίο του Γ. Λακόπουλου “Η σκηνοθεσία του δημοσίου προσώπου” – Εκδόσεις Καστανιώτη