Του Μελέτη Ρεντούμη
Μετά από σχεδόν 14 χρόνια ενός αιματηρού εμφύλιου πολέμου στην Συρία, το καθεστώς του πρώην προέδρου πλέον Μπασάρ Αλ Άσαντ είναι παρελθόν, καθώς έπεσε βίαια και μάλιστα μετά την δική του φυγή και απόδραση από την χώρα του, αναζητώντας άσυλο στην σύμμαχό του Ρωσία, με αποδοχή από τον πρόεδρο Πούτιν.
Η επέλαση των ανταρτών και τζιχαντιστών που οι περισσότεροι καθοδηγούνται και προστατεύονται από την Τουρκία, ήταν τόσο άμεση και αιφνιδιαστική που τους έκανε να καταλάβουν χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση την μία πόλη μετά την άλλη και στο τέλος να φθάσουν στην πρωτεύουσα της χώρας την Δαμασκό, κάτι που αποτέλεσε και το τέλος του καθεστώτος Άσαντ και την απαρχή μίας νέας μεταβατικής κυβέρνησης που θα ελέγχεται από την αντιπολίτευση, με στόχο μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, να διενεργηθούν ελεύθερες εκλογές στην χώρα.
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως χιλιάδες πρόσφυγες από την Τουρκία και από άλλες χώρες, έχουν ήδη την πρόθεση να επιστρέψουν στην γενέτειρά τους στην Συρία, κάτι που ήδη έχει δώσει σήμα σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, να παγώσουν προς το παρόν την διαδικασία του ασύλου αρκετών Σύριων προσφύγων, δεδομένης της αλλαγής του status quo στην Συρία.
Πρέπει να τονιστεί πως η Συρία αποτελεί εδώ και χρόνια κεντρικό πεδίο γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων και η ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ θα προκαλέσει μια αλυσίδα εξελίξεων με άμεσες και έμμεσες συνέπειες.
Η πτώση του Άσαντ θα δημιουργήσει προς το παρόν κενό εξουσίας, το οποίο πιθανότατα θα εκμεταλλευτούν οι διάφορες ομάδες ανταρτών και τζιχαντιστών, από μετριοπαθείς αντιπολιτευόμενους έως φονταμενταλιστικές οργανώσεις. Ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να προκαλέσει έναν νέο εμφύλιο πόλεμο, με αντιμαχόμενες φατρίες να διεκδικούν τον έλεγχο, να αποσταθεροποιήσει γειτονικές χώρες, όπως ο Λίβανος, το Ιράκ και η Ιορδανία, όπου ήδη φιλοξενούνται εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες αλλά και να ενισχύσει την επιρροή της Τουρκίας και του Ιράν, κράτη τα οποία έχουν στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά τις διαφωνίες στο εσωτερικό της, διατηρεί σταθερή γραμμή υπέρ της δημοκρατικής μετάβασης στη Συρία και χαιρέτισε σε πρώτο χρόνο, την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, όπως έκανε άλλωστε και η Ελλάδα.
Έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί τα δεδομένα πολιτικά, γεωπολιτικά και στρατιωτικά, οι μεγάλοι χαμένοι από την εξέλιξη της πτώσης του Άσαντ στην Συρία είναι η Ρωσία και το Ιράν που είχαν σημαντικά συμφέροντα εντός της χώρας και υπήρξαν διαχρονικοί υποστηρικτές του καθεστώτος. Από την άλλη οι κερδισμένοι, φαίνεται να είναι το Ισραήλ που αποδυνάμωσε την Χετζμπολάχ και το Ιράν, καθώς και η Τουρκία που ενίσχυσε διάφορες ισλαμικές οργανώσεις με αφετηρία το Ιντλίμπ, ώστε να οργανώσουν την επίθεση και προέλασή τους προς την Δαμασκό.
Πλέον η Τουρκία αναδεικνύεται σε σημαντικό παράγοντα τόσο στην Συρία όσο και στην ευρύτερη περιοχή και θα επιδιώξει να έχει καθοριστικό λόγο αν όχι συμμετοχή, σε οποιαδήποτε πολιτική λύση προκριθεί για την Συρία την επόμενη μέρα.
Σε κάθε περίπτωση, η πτώση του Άσαντ δεν αποτελεί εγγύηση για την ειρήνη. Αντιθέτως, η απουσία ενός οργανωμένου σχεδίου μετάβασης θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν νέο κύκλο βίας. Ωστόσο, μια συντονισμένη προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας, με έμφαση στη συμμετοχική διακυβέρνηση, την ανοικοδόμηση και την ενίσχυση των θεσμών, θα μπορούσε να θέσει τις βάσεις για μια πιο σταθερή Συρία, με ταυτόχρονη μείωση των προσφυγικών ροών στην Ευρώπη και την ΕΕ.
Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός