Του Μελέτη Ρεντούμη
Η Άγκυρα έκλεισε τις τελευταίες ημέρες μια συμφωνία ορόσημο με το Λονδίνο για την αγορά Eurofighter Typhoon, εντάσσοντας επίσημα 20 μαχητικά σε πακέτο περίπου 11 δισ. δολαρίων που υπεγράφη στην Άγκυρα στις 27 Οκτωβρίου 2025, κατά την επίσκεψη του Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ.
Η κίνηση αυτή ακολουθεί το προκαταρκτικό μνημόνιο του Ιουλίου και την προηγούμενη άρση γερμανικών επιφυλάξεων για τις εξαγωγές κοινοπρακτικού τύπου, επιβεβαιώνοντας μια σαφή αναβάθμιση των τουρκικών αεροπορικών επιδιώξεων. Παράλληλα, τουρκικές πηγές επιδιώκουν ενδιάμεσες παραδόσεις μεταχειρισμένων Typhoon από κράτη του Κόλπου, ώστε να γεφυρωθεί το κενό ισχύος μέχρι την ωρίμανση του εγχώριου προγράμματος KAAN.
Η αγορά των Typhoon έρχεται να στηρίξει μια ευρύτερη στρατηγική ανανέωσης, όπου η Τουρκία έχει ήδη κλειδώσει 40 νέα F-16 Block 70 και πακέτο αναβάθμισης για 79 παλαιότερα αεροσκάφη στις ΗΠΑ. Σε συνδυασμό με τα Eurofighter, η Άγκυρα ανακτά δυνατότητες εναέριας μαχητικότητας μετά την αποβολή της από το πρόγραμμα F-35 λόγω των S-400, επιδιώκοντας επιχειρησιακή μετάβαση, έως ότου το KAAN εισέλθει σε υπηρεσία αργότερα σε βάθος δεκαετίας.
Στην ελληνική πλευρά, η πολεμική αεροπορία έχει ήδη ολοκληρώσει την παραλαβή 24 Rafale F3R και βρίσκεται σε τροχιά ένταξης των F-35A. Αν προστεθούν τα εκσυγχρονισμένα F-16V, η Ελλάδα διατηρεί ποιοτικό προβάδισμα σε αισθητήρες, δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις και όπλα ακριβείας σήμερα, όμως η είσοδος των Typhoon μειώνει τα περιθώρια ισχυρής υπεροχής στο Αιγαίο, για το μεταβατικό διάστημα μέχρι την επιχειρησιακή ωρίμανση των ελληνικών F-35 και την πλήρη αξιοποίηση των Rafale.
Ως προς την ευρωπαϊκή άμυνα, το πρόγραμμα SAFE της ΕΕ ως το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο για κοινές αμυντικές προμήθειες, βρίσκεται σε εξέλιξη, με την Τουρκία να προσπαθεί διακαώς να ενταχθεί. Παρόλα αυτά δεν έχει επιτευχθεί η επίσημη ένταξη της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και άμυνα. Η Κομισιόν έχει επιβεβαιώσει ότι έλαβε επίσημο αίτημα της Τουρκίας για συμμετοχή και το εξετάζει, ενώ το ρυθμιστικό πλαίσιο επιτρέπει κατά περίπτωση συμμετοχή τρίτων χωρών υπό πολιτικούς και νομικούς όρους
Για το συγκεκριμένο θέμα, η Αθήνα και η Λευκωσία έχουν αντιταχθεί ανοικτά, θέτοντας ως ελάχιστη προϋπόθεση την άρση του τουρκικού casus belli του 1995 για την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων, αντικρούωντας κάθε επιχείρημα συγκεκριμένων κρατών μελών που είναι πιο ανεκτικά στην ένταξη της Τουρκίας στο εν λόγω πρόγραμμα.
Εάν τελικά επιτραπεί η συμμετοχή της Τουρκίας στο SAFE υπό όρους, οι συνέπειες θα είναι πολλαπλές, καθώς στο επιχειρησιακό επίπεδο, τουρκικές εταιρείες θα μπορούσαν να βρουν διόδους σε ευρωπαϊκές εφοδιαστικές αλυσίδες, επιταχύνοντας χρονοδιαγράμματα και μειώνοντας κόστη για ορισμένες κατηγορίες συστημάτων, γεγονός που θα ανησυχήσει την Ελλάδα, αν δεν υπάρχουν σαφείς ασφαλιστικές δικλίδες για ευαίσθητες τεχνολογίες και ιχνηλασιμότητα ανταλλακτικών.
Εν κατακλείδι, η τουρκική προμήθεια Eurofighter Typhoon συμπιέζει τον χρόνο αντίδρασης στο Αιγαίο και περιορίζει το περιθώριο ελληνικής υπεροπλίας μέχρι να ωριμάσει ο ελληνικός στόλος F-35 και να κεφαλαιοποιηθούν πλήρως τα Rafale. Στο ευρωπαϊκό επίπεδο, η πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE δεν έχει ακόμη εγκριθεί, ενώ συζητείται υπό αυστηρούς όρους και με βάση τις ισχυρές ελληνικές και κυπριακές αντιρρήσεις.
Αυτό θα αποτελέσει πεδίο τριβής για την αμυντική οικονομία και βιομηχανία, ώστε η ανάγκη για ενίσχυση και αυτονομία της Ευρώπης αμυντικά, να μην δώσει στρατηγικό και στρατιωτικό πλεονέκτημα της Τουρκίας, απέναντι στα εθνικά συμφέροντα.
Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός