Της Μαριλένας Κοππά
Μια Επιτροπή χαμηλών πτήσεων και χαμηλών προσδοκιών στην πιο δύσκολη στιγμή για την Ένωση.
Σε λίγες μέρες πρόκειται να ξεκινήσουν οι ακροάσεις των υποψήφιων Επιτρόπων ενώπιον των αρμόδιων επιτροπών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η διαδικασία δεν είναι μια απλή τυπικότητα, δεδομένου ότι επανειλημμένως έχουν απορριφθεί υποψήφιοι μετά την ακρόαση. Στην περίπτωση του Έλληνα Επιτρόπου, Απόστολου Τζιτζικώστα για παράδειγμα, είναι απίθανο να μην εγερθεί το ζήτημα των Τεμπών. Η απάντηση του φυσικά θα έχει σημασία. Πρόβλημα αναμένεται να έχει και ο επαναπροταθείς Όλιβερ Βάρελι της Ουγγαρίας, λόγω της απόλυτης ταύτισης του με τις πιο αυταρχικές πρακτικές του Βίκτορ Όρμπαν αλλά και κάποιοι άλλοι εκ των υποψηφίων, στη βάση του ασυμβίβαστου λόγω σχέσεων με επιχειρηματικά συμφέροντα.
Τι σηματοδοτεί όμως η νέα Επιτροπή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν; Αρχικά εκφράζει με καθαρό τρόπο την απόλυτη κυριαρχία της Προέδρου, η οποία ήδη από την προηγούμενη θητεία είχε κατηγορηθεί για μονομερείς αποφάσεις και για την λογική του «διαίρει και βασίλευε».. Αν στην προηγούμενη Επιτροπή υπήρχαν κάποιοι που αντιστέκονταν σε πολλές επιλογές της, όπως ο Γάλλος Τιερί Μπρετόν ή ο Ολλανδός Φ. Τίμερμανς αυτοί πλέον απουσιάζουν. Μετά από πιέσεις της Φον Ντερ Λάιεν η Γαλλία απέσυρε τον Μπρετόν, ελπίζοντας σε ένα πιο ισχυρό χαρτοφυλάκιο. Η αδύναμη υποψηφιότητα του Σεζουρνέ δεν συνοδεύτηκε πάντως από την αναμενόμενη αναβάθμιση. Κατά βάση η Πρόεδρος διαίρεσε τα ιδιαίτερα ισχυρά χαρτοφυλάκια ώστε να μην υπάρχουν Επίτροποι με υπερ-αρμοδιότητες, ενώ η νέα δομή που προτείνει αυξάνει τον δικό της έλεγχο σε όλους τους θεματικούς τομείς.
Δεν μπορεί παρά να κάνει εντύπωση η διανομή των ρόλων στην εξωτερική πολιτική και άμυνα. Η νέα Ύπατη Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική και Άμυνα, ουσιαστικά η Υπουργός Εξωτερικών της ΕΕ, είναι η Κάγια Κάλας από την Εσθονία ενώ το νέο πολυδιαφημισμένο χαρτοφυλάκιο για την άμυνα και την ασφάλεια πηγαίνει στην Λιθουανία και στον Άντριους Κουμπίλιους, δείχνοντας με πεντακάθαρο τρόπο ποια είναι η εστίαση της Εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης. Γνωρίζοντας τις ιστορικά κάκιστες σχέσεις των Βαλτικών χωρών με τη Ρωσία, καθίσταται σαφές ότι όλη η προσοχή της ΕΕ θα είναι στραμμένη στη Μόσχα και στον πόλεμο στην Ουκρανία. Αν σε αυτό προσθέσει κανείς ότι ο Λετονός Βλάντις Ντομπρόβσκις αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο της Οικονομίας και Παραγωγικότητας, είναι προφανές ότι οι τρείς αυτές χώρες είναι εξαιρετικά ευνοημένες.
Ως θετικό εκτιμάται ότι το πολύπαθο χαρτοφυλάκιο της διεύρυνσης ανατίθεται στην Σλοβένα Μάρτα Κος. Μια και η κατάσταση στα Βαλκάνια δυσκολεύει χρόνο με τον χρόνο, η ανάθεση του χαρτοφυλακίου σε κάποιον από την περιοχή (ακόμη κι αν η Σλοβενία αποποιείται τον προσδιορισμό της ως βαλκανικής χώρας) σίγουρα θα κάνει τη διαφορά. κυρίως μετά την καταστροφική προηγούμενη θητεία του Ούγγρου Βάρελι στο χαρτοφυλάκιο αυτό.
Ο “πιστός” στην Πρόεδρο Maros Sefkovic αναλαμβάνει το σημαντικό χαρτοφυλάκιο του Εμπορίου και της Οικονομικής Ασφάλειας έχοντας την αρμοδιότητα των εμπορικών σχέσεων με τρίτες χώρες , όπως το Ηνωμένο Βασίλειο ή οι ΗΠΑ αλλά και την εμπορική πολιτική με την Κίνα.
Μελανό σημείο, σε κάθε περίπτωση, η υποψηφιότητα του Ραφαέλε Φίτο, από το ακροδεξιό κόμμα της Μελόνι για την θέση ενός εκ των εκτελεστικών Αντιπροέδρων της Επιτροπής στο κρίσιμο αντικείμενο της Συνοχής και των Μεταρρυθμίσεων.
Το ερώτημα όμως τελικά είναι αν η Επιτροπή αυτή μπορεί να αντιμετωπίσει τις μεγάλες προκλήσεις που έχει μπροστά της η ΕΕ: κλιματική κρίση, δυο πολέμους στη γειτονιά της με την επακόλουθη ‘στρατικοποίηση’ της Ευρώπης, την αβεβαιότητα που προκαλεί η αμφίρροπη κατάσταση στις ΗΠΑ ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου. Αλλά και αν μπορεί να προστατεύσει τη δημοκρατία , χωρίς εκπτώσεις, χωρίς συμβιβασμούς και αν μπορεί να φράξει τον δρόμο στην ακροδεξιά.
Σε αυτά τα τελευταία η κα Φον Ντερ Λάιεν ήδη έχει δείξει ότι ούτε θέλει, ούτε μπορεί. Η αδυναμία ελέγχου και κύρωσης των σοβαρότατων παραβιάσεων του κράτους δικαίου στην Ουγγαρία αλλά κυρίως η συναλλαγή με την Τζόρτζια Μελόνι, η άποψη της ότι υπάρχει «καλή» και «κακή» ακροδεξιά ,( για να διαχωρίσει τη συνομιλήτρια της Μελόνι από το AfD) δείχνει ότι η μάχη αυτή έχει μάλλον χαθεί.
Μια Επιτροπή χαμηλών πτήσεων και χαμηλών προσδοκιών λοιπόν στην πιο δύσκολη στιγμή για την Ένωση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν πάντα ένα πεδίο πάλης. Εναπόκειται πλέον στις ευρωπαϊκές κοινωνίες να βγουν από την απάθεια και να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους.
(Η Μαριλένα Κοππά είναι Καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής, Κοσμήτορας της Σχολής Διεθνών Σπουδών, Επικοινωνίας και Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο)
ΑΠΟ ΤΟ DNEWS