Tης Μαρίας Ψαρά
Ενας απολογισμός της δράσης των κορυφαίων ευρωπαϊκών θεσμών στη διάρκεια μιας από τις πιο ταραχώδεις πενταετίες που περιέλαβε την πανδημία, δύο κρίσεις (ενεργειακή και πληθωριστική), δύο πολέμους, ένα Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και αρκετά σκάνδαλα με πρωταγωνιστές ευρωβουλευτές και αξιωματούχους.
ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ
Μία πανδημία, δύο έξτρα κρίσεις, ένα Ταμείο Ανάκαμψης και δύο πόλεμοι. Δεν το λες και περίπατο! Η πενταετία που κλείνει τον κύκλο της με τις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου έφερε πολλές αλλαγές στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, με πολλά ταμπού να καταρρίπτονται, πολλά κλισέ να επιβεβαιώνονται, αλλά και πολλές διαιρέσεις να εμφανίζονται σε κάθε κρίσιμη απόφαση.
Οι αλλαγές φυσικά επηρεάζουν και σε εθνικό επίπεδο. Πέρα από τις ευρωπαϊκές αποφάσεις, η Ελλάδα καλείται τώρα να εφαρμόσει όσα ψηφίστηκαν στις Βρυξέλλες, από το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση μέχρι τον νόμο για την ελευθερία του Τύπου.
Η «Εφ.Συν» ξεχώρισε 11+1 στιγμές που «σημάδεψαν» τη θητεία που πέρασε. Στιγμές που κάτι θα σας θυμίσουν, είμαστε σίγουροι!
1. Εκλογή της Φον ντερ Λάιεν με 7 ψήφους διαφορά
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προσγειώθηκε στο ευρωπαϊκό πολιτικό στερέωμα το 2019, από το πουθενά! Δεν ήταν υποψήφια για καμιά πολιτική ομάδα, ούτε για πρόεδρος της Κομισιόν, αλλά ούτε καν για ευρωβουλεύτρια!
Η Γερμανίδα πολιτικός επιλέχθηκε στο τιμόνι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με ένα μίνι πραξικόπημα: ενώ οι πολιτικές ομάδες είχαν θεσμοθετήσει το σύστημα που λέγεται spitzenkandidat, με την κάθε μία να προτείνει τον επικεφαλής υποψήφιο για την προεδρία της Κομισιόν, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν πρότεινε τη Φον Ντερ Λάιεν που είχε διατελέσει υπουργός Οικογένειας και Αμυνας στην κυβέρνηση Μέρκελ. Οι 26 ηγέτες συμφώνησαν με τον Μακρόν να απορρίψουν τον επικεφαλής υποψήφιο του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ, και να επιλέξουν την επίσης Γερμανίδα, συντηρητική, γυναίκα πολιτικό. Ομως το Κοινοβούλιο αντέδρασε με έντονη δυσαρέσκεια στην κραυγαλέα κατάργηση των συμφωνημένων. Η Φον Ντερ Λάιεν επιβεβαιώθηκε με μόλις 7 ψήφους διαφορά.
«Ουφ, αυτό ήταν οριακό», αναφώνησε ακόμα και η ίδια.
2. Οι Big Pharma πάνε Ευρωκοινοβούλιο
Λίγους μόλις μήνες μετά την ανάδειξη της νέας Κομισιόν, οι εικόνες από περιοχές της Κίνας προκαλούσαν σοκ στην Ευρώπη. Πόλεις-φαντάσματα, στολές ακραίας προφύλαξης, άνθρωποι κλεισμένοι στα σπίτια τους. Ενας ιός, άγνωστος τότε, που αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στη Γουχάν, είχε προκαλέσει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Τον Ιανουάριο, ο ιός έφτασε στην Ευρώπη. Στις 30 Ιανουαρίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοινώνει ότι η κατάσταση σοβαρεύει και στις 11 Μαρτίου κηρύχθηκε πανδημία. Η πανδημία του COVID-19.
Αντιμέτωπη με την τεράστια αυτή κρίση, η Ε.Ε. αποφάσισε να δράσει. Η σπουδή ήταν να βρεθούν άμεσα τα αποτελεσματικά εμβόλια. Οι καθυστερήσεις για έγκριση από τον αρμόδιο οργανισμό (ΕΜΑ) έφερναν γκρίνια και απελπισία. Οταν εγκρίθηκαν τελικά, η Ε.Ε. προχώρησε στην από κοινού αγορά εμβολίων, βάζοντας πολλά χρήματα στο τραπέζι των φαρμακευτικών εταιρειών.
Οι αρχικές παραδόσεις ήταν αργές λόγω της τεράστιας παγκόσμιας ζήτησης. Παράλληλα μεγάλωνε και το αντιεμβολιαστικό κίνημα, κατηγορώντας Φον Ντερ Λάιεν και Ε.Ε. για προσπάθεια ύπουλης επιβολής και αδιαφάνεια.
Σε αυτό το κλίμα, οι διευθύνοντες σύμβουλοι των φαρμακευτικών βρέθηκαν να δίνουν εξηγήσεις στο Ευρωκοινοβούλιο. Αξέχαστη θα μείνει η ακρόαση του διευθύνοντος της AstraZeneca, Πασκάλ Σοριό. Η εταιρεία είχε δεσμευτεί να παράσχει 90 εκατ. δόσεις το πρώτο τρίμηνο του 2021, αλλά τελικά θα έδινε μόλις 30 εκατ. Πληροφορίες ανέφεραν ότι πούλησε πολύ πιο ακριβά τα εμβόλια εκτός Ε.Ε. Ο Σοριό έκανε τον ανήξερο. «Πώς είναι δυνατόν να μην έχεις ιδέα;», του είπε η Φινλανδή ευρωβουλεύτρια Σίλβια Μόντιγκ, η οποία κατηγόρησε τον Σοριό για τις μπερδεμένες δηλώσεις του. Η Επιτροπή μήνυσε αργότερα την AstraZeneca. Η δίκη κατέληξε σε συμβιβασμό.
3. Ταμείο Ανάκαμψης
Η κρίση της πανδημίας είχε επιπτώσεις και στην οικονομία. Τον Ιούλιο του 2020, ύστερα από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις με έντονες διαφωνίες μεταξύ των «τσιγκούνηδων» του Βορρά και των «σπάταλων» του Νότου, ο ιστορικός συμβιβασμός βρέθηκε. Και εγένετο Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 750 εκατ. ευρώ (1,8 δισ. ευρώ μαζί με τον πολυετή προϋπολογισμό της Ε.Ε. 2021-2027).
Το σχέδιο προέβλεπε ότι η Κομισιόν θα δανείζεται μαζικά από την αγορά και στη συνέχεια θα επιχορηγεί -αντί να δανείσει- τις χώρες που χρειάζονται οικονομική τόνωση. Οι ηγέτες της Ε.Ε. συμφώνησαν η Κομισιόν να δανειστεί φτηνά (χαμηλότοκα) 750 δισ. ευρώ χρησιμοποιώντας την ΑΑΑ αξιολόγηση. Από αυτά θα εκταμίευε 390 δισ. σε επιχορηγήσεις και 360 δισ. σε φτηνά δάνεια.
Η απόφαση έσπασε ένα ταμπού του κοινού δανεισμού από την Ε.Ε. και έδωσε ανάσα στις χώρες της Ενωσης. Η Ελλάδα είναι από τους πιο ωφελημένους στην Ε.Ε.
4. Οι ευρωβουλευτές δείχνουν την έξοδο στον Λεζερί
Ο επικεφαλής του Frontex, Φαμπρίς Λεζερί, είχε βρεθεί κι άλλες φορές ενώπιον των ευρωβουλευτών. Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 2020, τα στοιχεία σε βάρος του ήταν καταιγιστικά: εκθέσεις είχαν αποκαλύψει καταγγελίες για εμπλοκή του οργανισμού σε παράνομες πρακτικές και παραβιάσεις δικαιωμάτων.
Ευρωβουλευτές από το δημοκρατικό τόξο είπαν ότι ο Λεζερί απέτυχε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τη συμμετοχή του οργανισμού σε pushbacks στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Παρά τις προσπάθειές του να δικαιολογηθεί, οι ευρωβουλευτές τον κάλεσαν να παραιτηθεί.
Η Ιστορία δικαιώνει το ένστικτο των ευρωβουλευτών. Πλέον, ο Λεζερί είναι στον… φυσικό του χώρο ως υποψήφιος ευρωβουλευτής του ακροδεξιού κόμματος Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία.
5. Εκδοση και σύλληψη του χρυσαυγίτη Λαγού
Το Ευρωκοινοβούλιο σε σοκ διαπίστωσε τον Απρίλιο του 2021 ότι ένα εκλεγμένο μέλος του οδηγήθηκε στη φυλακή με κατηγορίες για εγκληματική οργάνωση. Επρόκειτο για τον χρυσαυγίτη ευρωβουλευτή Γιάννη Λαγό, ο οποίος συνελήφθη περίπου έξι μήνες μετά την πρωτόδικη καταδίκη του σε κάθειρξη 13 ετών για την εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής. Η άρση της ασυλίας του ψηφίστηκε με συντριπτική πλειοψηφία από τους ευρωβουλευτές που εμβρόντητοι ενημερώθηκαν για τη νεοναζιστική δράση του. Οι πληροφορίες ότι μπορεί να διέφευγε στη Νορβηγία, όπου και πιθανολογείται ότι θα ζητούσε πολιτικό άσυλο, επέσπευσαν τη διαδικασία: εκδόθηκε διεθνές ένταλμα σύλληψης, ο Λαγός συνελήφθη από τη βελγική αστυνομία και οδηγήθηκε σε φυλακή των Βρυξελλών. Τελικά, μεταφέρθηκε στην Αθήνα.
Οι ευρωβουλευτές εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να σοκάρονται όταν μαθαίνουν ότι ο Λαγός, αν και φυλακισμένος, διατηρεί την ευρωβουλευτική του ιδιότητα και πληρώνεται τον πλουσιοπάροχο μισθό του Ευρωκοινοβουλίου…
6. Predator στο κινητό του Ν. Ανδρουλάκη
Ηταν Ιούλιος του 2022 όταν σε έναν τυχαίο έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο τότε ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης διαπίστωσε στο κινητό του ίχνη από το παράνομο λογισμικό παρακολούθησης Predator.
Είχαν προηγηθεί οι καταγγελίες του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη, ο οποίος ζήτησε ενημέρωση από τις αρμόδιες αρχές, αλλά και η αποκάλυψη της «Εφ.Συν.» για την παρακολούθηση από την ΕΥΠ ακόμη ενός δημοσιογράφου, του Σταύρου Μαλιχούδη.
Μετά τις καταγγελίες Ανδρουλάκη, οι εξελίξεις έρχονται σαν χιονοστιβάδα. Αποκαλύφθηκε ότι ο νυν αρχηγός του ΠΑΣΟΚ παρακολουθήθηκε μέσω του συστήματος της ΕΥΠ, με αποτέλεσμα τις παραιτήσεις του διοικητή της ΕΥΠ, Παναγιώτη Κοντολέοντα, και του γενικού γραμματέα του πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη.
Εκτοτε πολλές ακροάσεις πραγματοποιήθηκαν στο Ευρωκοινοβούλιο για τις παρακολουθήσεις στην Ελλάδα. Οι ερωτήσεις των ευρωβουλευτών αμείλικτες, οι προσπάθειες συγκάλυψης εμφανείς. Το θέμα συνέβαλε στη σύνταξη της έκθεσης-καταπέλτη κατά της Ελλάδας για το Κράτος Δικαίου.
7. Η ομιλία της Εύας Καϊλή υπέρ του Κατάρ
Ηταν μια ομιλία στο Ευρωκοινοβούλιο που έχει μείνει αξέχαστη, εκεί γύρω στα τέλη Νοεμβρίου του 2022. Παρά το μπαράζ διαμαρτυριών και αντιδράσεων από οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα για το αιματοβαμμένο Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ, η ευρωβουλεύτρια του ΚΙΝ.ΑΛΛ. και αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου είχε χαρακτηρίσει το Κατάρ, που φιλοξενούσε το Μουντιάλ, «πρωτοπόρο» στα εργασιακά δικαιώματα.
Δύο εβδομάδες μετά, η Εύα Καϊλή θα περνούσε αυτόφωρο στις Βρυξέλλες. Είχε συλληφθεί γιατί στο σπίτι της βρέθηκαν βαλίτσες με χρήματα, που η ίδια φέρεται να έδωσε στον πατέρα της για να τα φυγαδεύσει.
Το ξέσπασμα του λεγόμενου QatarGate συγκλόνισε την Ευρώπη και τάραξε συθέμελα το Ευρωκοινοβούλιο. Ακολούθησαν η τετράμηνη κράτηση της Εύας Καϊλή, η φυλάκιση των υπόλοιπων φερόμενων ως μελών του κυκλώματος, μεταξύ των οποίων και ο σύντροφός της Φραντσέσκο Τζόρτζι, και η συμφωνία του φερόμενου ως εγκεφάλου του κυκλώματος, πρώην ευρωβουλευτή Παντσέρι με τις αρχές.
Πολλά λάθη των βελγικών αρχών έχουν προκαλέσει ρωγμές και αμφιβολίες για την υπόθεση, η οποία εκκρεμεί ακόμα στα βελγικά δικαστήρια. Μετά την αποφυλάκισή της, η Εύα Καϊλή επέστρεψε στα καθήκοντά της στο Ευρωκοινοβούλιο.
8. Καταγγελίες κατά Γεωργούλη
Ηταν Απρίλιος του 2023 όταν ως κεραυνός εν αιθρία έγινε γνωστή η καταγγελία σε βάρος του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Γεωργούλη. Εργαζόμενη στην Κομισιόν και στέλεχος του ΠΑΣΟΚ τον είχε καταγγείλει για βιασμό και πρόκληση σωματικής βλάβης. Σε ανάρτησή της στα κοινωνικά δίκτυα, η Ελένη Χρονοπούλου ενημέρωσε ότι η καταγγελία της είχε γίνει τρία χρόνια νωρίτερα, στις αρχές του 2020.
Μέσω των δικηγόρων του ο Αλέξης Γεωργούλης υποστήριξε ότι δεν γνώριζε τη σε βάρος του καταγγελία και «αρνήθηκε επισήμως και κατηγορηματικά τις κατηγορίες που στρέφονται εναντίον του». Ο ΣΥΡΙΖΑ τον έθεσε εκτός κοινοβουλευτικής ομάδας.
Ο ίδιος ζήτησε να επισπευσθεί η διαδικασία εξέτασής του από τις βελγικές αρχές. Ωστόσο, η υπόθεση ακόμα εκκρεμεί.
9. Ψήφισμα-καταπέλτης για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα
Ηταν ένα ψήφισμα που προσπάθησε με κάθε τρόπο να αποτρέψει η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Μέσω του ΕΛΚ στο Ευρωκοινοβούλιο, είχαν μπει σε πλήρη λειτουργία όλα τα εργαλεία προκειμένου να αλλοιωθεί, να υποβαθμιστεί και να «νερωθεί». Δεν τα κατάφεραν. Το ψήφισμα πέρασε με 330 ευρωβουλευτές να ψηφίζουν υπέρ, ενώ αρνητικά τοποθετήθηκαν 254. Ακόμη 26 απείχαν. Το ψήφισμα-κόλαφος βασίστηκε στην έκθεση της Ολλανδής ευρωβουλεύτριας Σοφί Ιντ’ Βελντ και μέσα από σκληρά λόγια μιλάει για σημαντική οπισθοδρόμηση του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα.
10. Οταν ο Ορμπαν πήγε τουαλέτα
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 έφερε για ακόμα μία φορά την Ε.Ε. αντιμέτωπη με μια τεράστια κρίση. Ενας πόλεμος στην πίσω αυλή της Ευρώπης δεν μπορούσε παρά να προκαλέσει αναστάτωση, όπως και ραγδαίες εξελίξεις. Σύντομα, η Ενωση θα ξεκινούσε να λαμβάνει αποφάσεις υποστήριξης του Κιέβου με κάθε τρόπο. Σε αυτό το πλαίσιο, ακόμα και το Ταμείο για την Ειρήνη μετατράπηκε σε Ταμείο αγοράς όπλων και πυρομαχικών για την εμπόλεμη χώρα, ενώ κατά τη διαπραγμάτευση του ευρωπαϊκού επταετούς προϋπολογισμού, η Ε.Ε. δέσμευσε 50 δισ. για τη βοήθεια στην Ουκρανία. Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργήθηκε ένα μομέντουμ διεύρυνσης της Ε.Ε., αφού οι Βρυξέλλες ήθελαν να στείλουν ένα μήνυμα υποστήριξης και αναπτέρωσης του ηθικού των Ουκρανών. Η σύνοδος κορυφής του Δεκεμβρίου του ’23 θα συζητούσε το θέμα και η μοναδική χώρα που δεν συμφωνούσε ήταν η Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν. Και τότε συνέβη το… αδιανόητο. Την ώρα της συζήτησης μεταξύ των ηγετών, ο καγκελάριος της Γερμανίας ζήτησε από τον Β. Ορμπαν να βγει από την αίθουσα. Ο Ούγγρος πήγε τουαλέτα.
Και κάπως έτσι, χωρίς να φέρει αντίρρηση, υιοθετήθηκαν τα συμπεράσματα για τη διεύρυνση, δημιουργώντας ένα κακό προηγούμενο για όσες χώρες διαφωνούν…
11. Η Καρυστιανού συγκλονίζει τις Βρυξέλλες
Ηταν Μάρτιος 2024 όταν η Μαρία Καρυστιανού, πρόεδρος του Συλλόγου «Τέμπη 2023», βρέθηκε στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου. Ορθια, η μητέρα της 20χρονης Μάρθης μίλησε για το έγκλημα στα Τέμπη και την επιχείρηση συγκάλυψης των πολιτικών ευθυνών.
Εκπροσωπώντας τον Σύλλογο Συγγενών Θυμάτων ζήτησε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να υποστηρίξει την αναφορά που κατέθεσαν για τους χειρισμούς της κυβέρνησης. Το αίτημα έγινε δεκτό. Το Ευρωκοινοβούλιο παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις στην υπόθεση.
12. Οταν ο ευρωβουλευτής το έσκασε από την υδρορροή
Ηταν μέσα στην καραντίνα, στη βαθιά κρίση του κορονοϊού. Ολη η Ευρώπη ήταν σε lockdown, αλλά πού και πού υπήρχαν φήμες για πάρτι, συγκεντρώσεις και… αταξίες που εξέθεταν όσους συμμετείχαν.
Ο Ζόζεφ Σάζερ ήταν ευρωβουλευτής από το κυβερνητικό κόμμα Fidesz της Ουγγαρίας. Μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, είχε συντάξει και υποστηρίξει σθεναρά έναν σκληρό νόμο κατά των ΛΟΑΤΚΙ στη χώρα του, υπό το πρόσχημα της «προστασίας» της ασφάλειας των παιδιών.
Δάσκαλε που δίδασκες… Γιατί ο Σάζερ συμμετείχε σε σεξουαλικό πάρτι που λέγεται ότι συγκέντρωσε 25 άνδρες στο κέντρο των Βρυξελλών τον Νοέμβριο του 2021. Το γεγονός ότι το πάρτι παραβίαζε τους περιορισμούς του COVID-19 έκανε την αστυνομία να παρέμβει, ύστερα από παράπονα των γειτόνων για τον θόρυβο.
Σύμφωνα με έκθεση της Εισαγγελίας, ο Ούγγρος πολιτικός επιχείρησε να ξεφύγει από την αστυνομία κατεβαίνοντας στην υδρορροή του διαμερίσματος. Βρέθηκε με ματωμένα χέρια και ναρκωτικά στο σακίδιό του, τα οποία αρνήθηκε ότι χρησιμοποίησε.
«Λυπάμαι που παραβίασα τους κανόνες συγκέντρωσης. Ηταν ανεύθυνο από την πλευρά μου. Θα δεχτώ τις κυρώσεις για αυτό», δήλωσε ο Σάζερ λίγες μέρες μετά την παραίτησή του…
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ