Του Μιχάλη Ψύλου
Για έβδομη συνεχόμενη ημέρα, η τουρκική λίρα υποχωρεί στο, καταγράφοντας νέο αρνητικό ρεκόρ σχεδόν 10,65 ανά δολάριο. «Οι ανησυχίες για μια άλλη νομισματική κρίση μετά το 2018 συνεχίζουν να γίνονται όλο και πιο έντονες», προειδοποιεί ο Τζέισον Τάβεϊ, ανώτερος οικονομολόγος για τις αναδυόμενες αγορές στην CapitalEconomics«Υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος ότι η συνεχιζόμενη υπακοή της Κεντρικής Τράπεζας στην πίεση του Προέδρου Ερντογάν για μειώσεις επιτοκίων, να οδηγήσει σε απότομες και άτακτες πτώσεις του νομίσματος τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες», τονίζει ο οικονομολόγος της CapitalEconomics.
Εδώ βρίσκεται και η ουσία του προβλήματος: Την νομισματική πολιτική της Τουρκίας δεν την χαράζει η Κεντρική Τράπεζα ή ο υπουργός Οικονομικών, αλλά ο ίδιος προσωπικά ο Τούρκος Πρόεδρος. Ο οποίος- ειρήσθω εν παρόδω –ούτε πτυχίο Οικονομικών διαθέτει, αλλά ούτε καν πανεπιστημιακό πτυχίο, όπως καταγγέλλει η αντιπολίτευση, ζητώντας να δοθεί στη δημοσιότητα, γιατί αλλιώς-με βάση το σύνταγμα-ο Ερντογάν δεν έχει το δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα για να επανεκλεγεί στην προεδρία.
Ψιλά γράμματα θα πείτε, για έναν Πρόεδρο που από το καλοκαίρι του 2019 έχει απολύσει τρεις διοικητές της Κεντρικής Τράπεζας γιατί δεν του έκαναν τα χατήρια να ακολουθήσουν τα Erdonomics και να μειώνουν συνεχώς τα επιτόκια.
«Η μάστιγα των επιτοκίων»
Η ελεγχόμενη πλήρως από τον Ερντογάν, Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της Κεντρικής Τράπεζας, συνεδριάζει πάντως σήμερα και σε πείσμα όλων των οικονομολόγων του κόσμου, αναμένεται να προχωρήσει σε νέα μείωση των επιτοκίων κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Ο ίδιος ο Ερντογάν μιλώντας χθες στην ΚΟ του κόμματός του έστειλε το μήνυμα στην Κεντρική Τράπεζα, επαναλαμβάνοντας ότι «το επιτόκιο είναι η αιτία, ο πληθωρισμός είναι το αποτέλεσμα… Θα αφαιρέσουμε τη μάστιγα του επιτοκίου από αυτό το έθνος. Σίγουρα δεν μπορούμε να καταπιέζουμε το έθνος μας για τα επιτόκια Δεν μπορεί να υπάρξει άλλη διέξοδος από αυτό». Μετά τις δηλώσεις Ερντογάν πάντως, η υποτίμηση της τουρκικής λίρας επιταχύνθηκε. Το δολάριο ως προς την λίρα έσπασε το ρεκόρ ξεπερνώντας το 10,55, ενώ η ισοτιμία του ευρώ έφτασε σε νέα επίπεδα ρεκόρ με 11,95.
Όπως λέει ο Τιμ Ας, ανώτερος αναλυτής στην BlueBayAssetManagement στο Λονδίνο ,«ο Ερντογάν μπορεί να επιδιώκει με κάθε κόστος μειώσεις επιτοκίων, πιστεύοντας ότι η οικονομική ανάπτυξη και οι θέσεις εργασίας αντί για την τιθάσευση του πληθωρισμού θα του δώσουν την αναγκαία ώθηση για να κερδίσει τις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για το 2023».Σύμφωνα με τον Τιμ Ας, «η γραμμή Ερντογάν φαίνεται να είναι ότι ένα φθηνότερο νόμισμα θα δημιουργήσει τελικά ένα κατώτατο όριο και όταν η λίρα είναι τόσο φθηνή, η δυναμική θα αλλάξει», τονίζει ο Τίμοθι Ας. «Απλώς αναρωτιέμαι ποιο είναι το ανάχωμα για τη λίρα; 11; 12 ή 15 λίρες στο δολάριο;»
“Τουρκική” η Κύπρος και η Δυτική Θράκη
«Η μοίρα του Ερντογάν κρέμεται από τον πληθωρισμό», γράφει η Ιταλική επιθεώρηση Domani, σημειώνοντας όμως ότι «η αύξηση των τιμών μειώνει δραματικά την αγοραστική δύναμη των χαμηλότερων εισοδηματικά τάξεων, αλλά και την λαϊκή απήχηση του κυβερνώντος κόμματος AKP». Ανεξάρτητοι οικονομολόγοι εκτιμούν μάλιστα ότι ο ετήσιος ρυθμός του πληθωρισμού είναι πιο κοντά στο 30%, παρά στο επίσημο 20%. «Τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα, η μεγαλύτερη βάση ψηφοφόρων του Ερντογάν, έχουν επηρεαστεί από την οικονομική κρίση και ο Ερντογάν προσπαθεί να εφαρμόσει την τακτική του Πούτιν» , εκτιμά το εβδομαδιαίο αμερικανικό περιοδικό Bloomberg Businessweek Bloomberg Businessweek σε ανάλυση με τίτλο :«Οι αυταρχικοί ηγέτες είναι πιο εύθραυστοι από όσο φαίνονται , λόγω του Covid». «Τα τελευταία χρόνια, ο Ερντογάν ακολουθεί το παιχνίδι του Πούτιν: Κάνει σαν να πήρε μια σελίδα από το βιβλίο του Ρώσου προέδρου.Για να αυξήσει το ποσοστό υποστήριξης, πυροδοτεί την εθνικιστική υπερηφάνεια πραγματοποιώντας επιχειρήσεις στο Αζερμπαϊτζάν, τη Λιβύη και τη Συρία. Μόνο που είναι πλέον απίθανο να ωφεληθεί ξανά από αυτή την τακτική», σημειώνει το αμερικανικό περιοδικό. Χθες, ο Ερντογάν, προχώρησε σε νέα πρόκληση, εμφανιζόμενος να ποζάρει μαζί με τον ακροδεξιό εταίρο του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, κρατώντας έναν χάρτη με τον «Τουρκικό κόσμο», στον οποίο φαίνεται να περιλαμβάνονται η Κύπρος και η Δυτική Θράκη. Στη φωτογραφία, που μετέδωσε η τουρκική εφημερίδα Yeni Safak , εμφανίζονται ολόκληρη η Κύπρος και η Δυτική Θράκη στα χρώματα των υπολοίπων «τουρκικών κρατών». Η φωτογράφιση έγινε στη διάρκεια επίσημης συνάντησης του Ερντογάν με τον Μπαχτσελί που κράτησε 45 λεπτά,στο Προεδρικό Μέγαρο στην Αγκυρα. Όπως γράφει η Yeni Safak, τον προκλητικό χάρτη δώρισε ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Πληρώνουν το «μάρμαρο» οι εργαζόμενοι
Ολα αυτά τα κάνει βέβαια ο Ερντογάν, γιατί «διαβρώνεται η εξουσία του”, όπως γράφει γαλλική Le Figaro και προσθέτει: «Ο κάποτε πανίσχυρος ισλαμοσυντηρητικός πρόεδρος βλέπει την εξουσία του να υπονομεύεται από την οικονομική κρίση, την αναζωπύρωση της αντιπολίτευσης, αλλά και της πανδημίας». Ο Ερντογάν προσπαθεί με διάφορες κινήσεις εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης, όπως τα εγκαίνια του υπερσύγχρονου κτιρίου της Οπερας, στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης. Απέναντι από το τεράστιο τζαμί που εγκαινίασε επίσης πριν έξι μήνες. «Τα χαμόγελα που μοίρασε ο Τούρκος πρόεδρος δεν αρκούν όμως για να κρύψει την κούραση και τα εμφανή πλέον προβλήματα υγείας του», γράφει η Γαλλική εφημερίδα.
Ο δρ Φατίχ Εζατάι, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο TOBB της Κωνσταντινούπολης, σε συνέντευξη του στην ιστοσελίδα Yetkinreport ,προειδοποιεί ότι αν η Κεντρική Τράπεζα μειώσει σήμερα περαιτέρω τα επιτόκια ,η τουρκική λίρα ενδέχεται να υποτιμηθεί κι άλλο».
Οι μισοί εργαζόμενοι στην Τουρκία λαμβάνουν απλά τον κατώτατο μισθό. Κάθε αύξηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας μετατρέπεται σε απώλεια της αγοραστικής τους δύναμης αφού ο πληθωρισμός αυξάνεται. «Όσοι δεν μπορούν να προστατεύσουν τα εισοδήματά τους από τον πληθωρισμό χάνουν. Ποιοι είναι αυτοί? Η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων», λέει ο Τούρκος καθηγητής. «Πως φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση;» ερωτάται ο καθηγητής Εζατάι; «Είναι ξεκάθαρο», απαντά: «Γιατί υπάρχει μια χαοτική νομισματική πολιτική».