Του Γιαννάκη Λ. Ομήρου
Παρά τις επιφυλάξεις, διαφωνίες και ανησυχίες για την «άτυπη πενταμερή» είναι πλέον δεδομένη η σύγκληση της. Με ασαφή ημερήσια διάταξη, με μη καθορισμένη βάση ως προς τη μορφή λύσης. Που θα συζητηθεί, με απουσία αναφοράς στην από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας, πλην Τουρκίας, αναγνωρισμένη Κυπριακή Δημοκρατία και με απροκάλυπτη πλέον προβολή από τουρκικής πλευράς της επιδίωξης λύσης δύο κρατών, της νεοφανούς κυριαρχικής ισότητας και του διαμοιρασμού των υδρογονανθράκων.
Πέραν του άκρως θολού και ελλοχεύοντος κινδύνων σκηνικού της πενταμερούς οι «συνήθεις ύποπτοι» Βρετανοί εγγυητές μας, άρχισαν να παρεμβαίνουν ως αυτόκλητοι παροχείς «καλών υπηρεσιών». Η επίσκεψη στην Κύπρο του αναπληρωτή Διευθυντή του Foreign Office και η επίσκεψη του Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών Ντομινίκ Ράαμπ, απροκάλυπτα μεθοδεύουν την εξεύρεση «χρυσής τομής» μεταξύ λύσης δύο κρατών και ομοσπονδίας. Που είναι η συνομοσπονδία την οποία θα ονομάσουν βέβαια ομοσπονδία.
Κάτω από αυτό το δυσμενές περιβάλλον ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας οφείλει να προδιαγράψει τις κινήσεις του αμέσως με την έναρξη της πενταμερούς.
- Να δηλώσει ότι παρίσταται με τη διεθνώς αναγνωριζόμενη ιδιότητα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, πέραν της εκπροσώπησης της Ελληνικής Κυπριακής Κοινότητας. Τα αυστηρά στο λεκτικό τους σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας 186/1964,541/1983 και 550/1984 δεν αφήνουν περιθώρια στο Γ.Γ. του ΟΗΕ να προβάλει οποιαδήποτε αμφισβήτηση. Το ίδιο έπραξε ο Πρόεδρος Μακάριος το 1977 κατά την πρώτη συνάντηση υψηλού επιπέδου με τον Ντενκτάς στην παρουσία του τότε επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Κούρτ Βάλντχάϊμ.
- Να καταστήσει σαφές ότι δεν είναι διατεθειμένος να συζητήσει οποιαδήποτε άλλη μορφή λύσης πλην εκείνης που αναφέρεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Δηλαδή ομοσπονδία -δεν αναφέρω τη διζωνικότητα δεδομένου ότι δεν είναι δόκιμος όρος ούτε στην επιστήμη της πολιτειολογίας ούτε στο Συνταγματικό Δίκαιο- με μια κυριαρχία, μια διεθνή νομική προσωπικότητα και μια ιθαγένεια. Να υπενθυμίσει ότι η Συνθήκη Προσχώρησης της Ε.Ε. με το πρωτόκολλο -10-απέκλεισε οποιαδήποτε μορφή διαιρετικής λύσης δύο κρατών.
- Να ενεργήσει από τώρα για αποφυγή οποιασδήποτε διασύνδεσης της πενταμερούς με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου το οποίο -υποτίθεται- θα συζητήσει κυρώσεις για τις παραβατικές συμπεριφορές της Τουρκίας. Να απορρίψει δηλαδή και να αποτρέψει την πραγματοποίηση της πενταμερούς μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο , πράγμα που επιδιώκει η Τουρκία, με στόχο να εμποδίσει την επιβολή κυρώσεων με το επιχείρημα ότι δεν πρέπει η Ε.Ε. να υπονομεύσει την επιτυχία της πενταμερούς.
- Να ενεργήσει για τη ματαίωση οποιασδήποτε προσπάθειας επικέντρωσης της πενταμερούς σε συζήτηση Μ.Ο.Ε. γεγονός που θα εκτρέπει από τη συζήτηση της ουσίας του Κυπριακού.
Να καταστήσει δηλαδή σαφές ότι τα όποια μέτρα «βελτίωσης της καθημερινότητας» δεν πρέπει να οδηγούν σε υποκατάσταση της λύσης που πρέπει να τερματίζει την κατοχή και που είναι η πηγή της κακοδαιμονίας. Άρα θα ήταν αδιανόητο και άκρως επικίνδυνο, να συζητούνται και να υλοποιούνται οποιαδήποτε μέτρα εμπιστοσύνης, χωρίς να είναι κυρίαρχη και πρωτεύουσα η συζήτηση της ουσίας του Κυπριακού. Δηλαδή η συζήτηση των κεφαλαιωδών πτυχών, της αποχώρησης των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων και των εποίκων, της κατάργησης των αναχρονιστικών εγγυήσεων του 1960 και της επίτευξης συμφωνίας για τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ένα ομοσπονδιακό κράτος με μια κυριαρχία, μια διεθνή νομική προσωπικότητα, μια ιθαγένεια, με ενότητα κράτους, θεσμών, λαού, χώρου και οικονομίας και με κατοχυρωμένα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.
Σε αυτή τη διαδικασία πρόταξης της ουσίας του Κυπριακού, που διασφαλίζει τον πραγματικό του χαρακτήρα, ως προβλήματος εισβολής και κατοχής, οφείλουμε να επιμένουμε διαχρονικά.
Σε αντίθεση με την Τουρκία και την τουρκοκυπριακή ηγεσία, που επίσης διαχρονικά, επέμεναν ότι το Κυπριακό είναι θέμα «ομαλής συμβίωσης των δύο Κοινοτήτων» που θα πρέπει να ζήσουν πλάι – πλάι ως «καλοί γείτονες». Άρα με αποδοχή των τετελεσμένων της τουρκικής εισβολής και κατοχής.
Ο κίνδυνος είναι προφανής. Να υπάρξει αποδοχή της τουρκικής άποψης ότι το Κυπριακό είναι ζήτημα καλής γειτονίας των δύο κοινοτήτων. Με διαγραφή της κατοχής και της παραβίασης του διεθνούς δικαίου.
Να το υπογραμμίσουμε καταληκτικά. Κανένας δεν μπορεί να μας επιβάλει λύσεις που θα εξαφανίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Κανένας δεν μπορεί να μας επιβάλει λύσεις που θα παραβιάζουν αρχές του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού δικαίου. Κανένας δεν μπορεί χωρίς τη υπογραφή μας να «κλείσει» το Κυπριακό. Η «άτυπη πενταμερής» θα συνέλθει κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες υπό τις οποίες πραγματοποιήθηκε οποιαδήποτε προηγούμενη διαδικασία για λύση του Κυπριακού.
Οι ευθύνες του Προέδρου για αποφυγή μιας καταστροφικής διολίσθησης είναι πρόδηλες.
Πρώην Προέδρου Βουλής των Αντιπροσώπων