Του Γιάννη Γουσιόπουλου
Ο παππούς αναπολεί τα παιδικά του χρόνια, κάνει απολογισμό ζωής. Του αρέσει να λέει πως γεννήθηκε αγρότης, ως αγρότης έκανε οικογένεια, ως αγρότης σπούδασε τα παιδιά του. Ως αγρότης θα εγκαταλείψει τον μάταιον τούτον κόσμο!
Στη δεκαετία του ’60 άρχισε να καλλιεργεί την γη στα ημιορεινά της βόρειας χώρας με ένα τρακτέρ σοβιετικής προέλευσης. Για αυτόν το συγκεκριμένο μηχάνημα ήταν γερό και άντεχε στα σκληρά εδάφη που καλλιεργούσε. Μέχρι πριν λίγα χρόνια που οι σωματικές του δυνάμεις τον εγκατέλειψαν, δεν ξέρει κι’ αυτός, πόσες χιλιάδες τόνους σιτηρών παρήγαγε, πόσον ιδρώτα έχυσε. Δεν ξέρει πόσες σκασίλες τράβηξε από τις αβαρίες, τον καιρό, τη γραφειοκρατία. Κατά τη διαδρομή του αγόρασε μηχανήματα, αγόρασε χωράφια, κατασκεύασε τις αποθήκες που χρειαζόταν, αυγάτισε το βιος του.
Ο παππούς ως ικανός και άξιος που είναι και παρά τις αντιξοότητες που υπήρξαν, τα πήγε πολύ καλά. Ο απολογισμός ¨στο τέλος της ημέρας¨ είναι θετικός.
Τα πήγε καλά και γιατί βοηθήθηκε λίγο από τις συνεταιριστικές του οργανώσεις στη διάθεση του προϊόντος και την προμήθεια των αγροτικών εφοδίων, λίγο από την Αγροτική Τράπεζα στην κάλυψη των χρηματοπιστωτικών του αναγκών, λίγο από το κράτος που ασκούσε τότε αγροτική πολιτική, λίγο από την έλλειψη εξωτερικού ανταγωνισμού, κατά κάποιον τρόπο.
Ο γιός του στη δεκαετία του ΄80 προσλήφθηκε σε δημόσια επιχείρηση κοινής ωφέλειας. Όμως επειδή το αγροτικό επάγγελμα ¨είχε ακόμα ψωμί¨, συνέχισε παράλληλα την αγροτική δραστηριότητα του πατέρα του. Με αυτόν τον τρόπο συμπλήρωνε το οικογενειακό εισόδημα, συνέβαλλε στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν.
Στα χρόνια της αγροτικής δραστηριότητας του γιου τα πράγματα άλλαξαν θεαματικά θα έλεγε κανείς, λόγω της σύνδεση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και την ένταξή της κατόπιν στην Ευρωπαϊκή Ένωση που υπήρξε η μετεξέλιξη της πρώτης. Τα πράγματα άλλαξαν, προς τη θετική και προς την αρνητική κατεύθυνση.
Ο ανταγωνισμός πήρε την ανηφόρα – βλέπετε οι δασμοί καταργήθηκαν. Η Ε.Ε. επέβαλε την αλλαγή των καλλιεργειών στα πλαίσια ενός κεντρικού αγροτικού σχεδιασμού. Οι συνεταιριστικές οργανώσεις κατέπεσαν από το βάρος των ανομιών τους, μαζί με τη βιομηχανία που όριζαν στην τυποποίηση των αγροτικών προϊόντων και την παραγωγή των λιπασμάτων. Μπήκε μία τάξη επί πολλών διαδικαστικών θεμάτων. Προωθήθηκε η βιολογική γεωργία. Το υπουργείο από Γεωργίας και Ανάπτυξης έγινε μία κοινή υπηρεσία διεκπεραίωσης. Η γη μολύνθηκε από την αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων – λιπασμάτων. Χρήση που αδιαμφισβήτητα εξυπηρετεί τα συμφέρονταν των ευρωπαϊκών βιομηχανιών. Τα πράγματα άλλαξαν προς την αρνητική κατεύθυνση είτε λόγω της Ε.Ε. είτε του κακού μας ριζικού.
Ένα όμως ήταν αυτό που έκρινε καταλυτικά την έκβαση του εγχειρήματος. Η καθιέρωση επιδομάτων για τις υπό αντικατάσταση καλλιέργειες, για μία μεταβατική περίοδο. Πράγμα που σήμαινε πως από τότε και στο εξής, ως πηγή εισοδήματος ενός μεγάλου μέρους των αγροτών, θα αποτελούν οι επιδοτήσεις, αντί της πηγής από την πώληση του προϊόντος. Και έτσι έγινε.
Το γεγονός τότε εκτιμήθηκε ως θετική εξέλιξη, ιδίως μετά την εξασφάλιση όρων και προϋποθέσεων. Το γεγονός της ένταξης στην Ε.Ε. δημιούργησε προσδοκίες εκσυγχρονισμού της ελληνικής γεωργίας.
Όμως τελικά η εφαρμογή οδήγησε σε ατραπούς απρόσμενες, ίσως καταστροφικές. Ποιες είναι αυτές; Η αγροτική παραγωγή τόσο ως προς την ποσότητα όσο και ως προς την ποιότητα έπαψε να ενδιαφέρει παραγωγούς και πολιτεία. Η παραγωγή, κατέληξε να γίνεται μόνο και μόνο, για την λήψη των επιδομάτων.
Οι αγροτικές εκτάσεις στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές σταδιακά περνούν σε μόνιμη αγρανάπαυση. Η αυτάρκεια της χώρας στα σιτηρά που με μεγάλες προσπάθειες κατακτήθηκε, χάθηκε μάλλον οριστικά. Οι καταναλωτικές ανάγκες καλύπτονται όλο και περισσότερο από εισαγωγές. Άλλες λογικές επικράτησαν, νέα ήθη καθιερώθηκαν.
Ο γιος οδεύει και αυτός προς συνταξιοδότηση με την λογική της διάδοχης κατάστασης. Ο εγγονός ωστόσο, έγινε στρατιωτικός, θα ασχοληθεί αποκλειστικά με το αντικείμενο που διάλεξε, δεν θέλει να έχει καμία σχέση με την γεωργία. Με βάση το γεγονός, ότι η γη στην περιοχή του πωλείται στην εξευτελιστική τιμή των 200σίων ευρώ το στρέμμα γιατί κανείς δεν βρίσκεται να την αγοράσει, τον γιο στη διάδοχη κατασταση, δεν φαίνεται να αντικαθιστά άλλος.
Από τον παππού στον εγγονό πολλά έμελλε να αλλάξουν. Η μεταβατική περίοδος μάλλον απέτυχε. Ο παππούς διερωτάται αν υπάρχει μέλλον στην αγροτική παραγωγή, αν ολόκληρη η χώρα έχει μέλλον!