Του Κώστα Παπαθεοδώρου
Ας μιλήσουμε ειλικρινά: η ενημέρωση και η πολιτική ζωή στη χώρα έχουν υποστεί βαθιά στρέβλωση. H προπαγάνδα έχει μεταμφιεστεί σε ενημέρωση και οι δημοσκοπήσεις σε εργαλείο ψυχολογικού πολέμου. Το μήνυμα που καλλιεργείται μεθοδικά είναι απλό και επαναλαμβανόμενο: τίποτα δεν αλλάζει, τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει, η Νέα Δημοκρατία θα είναι πάντα πρώτη, οι υπόλοιποι είναι μικροί και αδύναμοι.
Οι δημοσκοπήσεις λειτουργούν ως προεκτάσεις του επικοινωνιακού βραχίονα της εξουσίας. Ακόμη κι όταν τα κοινωνικά δεδομένα δείχνουν δυσαρέσκεια, θυμό, οργή ή απογοήτευση, οι πίνακες εμφανίζουν ένα “σταθερό” πολιτικό τοπίο. Πρώτη η Ν.Δ. με 20% ή 25%, που μέσω της περίφημης «αναγωγής των αναποφάσιστων» την οποία εντελώς αυθαίρετα και αντιεπιστημονικά προσδιορίζουν «οι πολιτικοί θεοί», μετατρέπεται μαγικά σε 30%. Μια τεχνική εξίσου προβλέψιμη όσο και αποτελεσματική: παρουσιάζει την πρωτοκαθεδρία της κυβέρνησης ως φυσικό νόμο, αποθαρρύνει την αντιπολίτευση και απονευρώνει την κοινωνική συμμετοχή.
Η φαντασία των δημοσκόπων εξαντλείται σε στοχευμένες ερωτήσεις. Καμία έρευνα- ακόμη και αν διενεργείται για λογαριασμό της Αντιπολίτευσης- δεν τολμά να ρωτήσει αν οι πολίτες θεωρούν έντιμο τον πρωθυπουργό, αν πιστεύουν ότι υπάρχει ανεξάρτητη Δικαιοσύνη, ή αν θέλουν να ξανακυβερνήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Καμία ερώτηση για τα Τέμπη, τις υποκλοπές, τα σκάνδαλα, ή τις σχέσεις κυβέρνησης και ΜΜΕ. Γιατί αυτές είναι ερωτήσεις που θα φώτιζαν — και το φως είναι το τελευταίο που επιθυμεί η εξουσία.
Η Κυβέρνηση έχει προμηθεύσει με free- pass
Εταιρείες δημοσκοπήσεων έχουν ευθεία σχέση με τον «τροφοδότη λογαριασμό» της κυβέρνησης και δεν είναι διατεθειμένες να χάσουν το μαγικό κλειδί, έναντι κάποιου μεμονωμένου πελάτη…
Όμως η προπαγάνδα δεν περιορίζεται σε γραφήματα και αριθμούς. Επεκτείνεται στην καθημερινή ροή των ειδήσεων, εκεί όπου τα ενσωματωμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης αναλαμβάνουν να «σπάνε» την επικαιρότητα με επιλεγμένες ιστορίες. Την ώρα που η κοινωνία συζητά για τα Τέμπη, τον ΟΠΕΚΕΠΕ, την ακρίβεια ή τη διαφθορά, τα ΜΜΕ προβάλλουν άλλα θέματα — ποιοι πολιτικοί πήγαν ή δεν πήγαν σε μια κηδεία, ποια δήλωση παρερμηνεύτηκε, ποιο σκάνδαλο “ξεχάστηκε”, ποιο ξέκωλο γδύθηκε…
Το αποτέλεσμα είναι μια τεχνητή κανονικότητα, ένα πέπλο ηρεμίας που επισκιάζει την κρίση εμπιστοσύνης.
Στην πραγματικότητα, η απαξίωση των κομμάτων δεν είναι απλά φυσικό φαινόμενο, αλλά και πολιτικό σχέδιο. Όσο τα μικρότερα ή αντιπολιτευόμενα κόμματα εμφανίζονται ως “ανίσχυρα”, “διχασμένα” ή “ανεπαρκή”, τόσο ενισχύεται η αίσθηση αναπόφευκτης κυριαρχίας της Ν.Δ. Οι πολίτες βομβαρδίζονται καθημερινά με την ιδέα πως “όλοι είναι ίδιοι”, άρα “καλύτερα οι γνωστοί”. Είναι η ίδια συνταγή που κρατάει την κοινωνία παραιτημένη, εγκλωβισμένη ανάμεσα στην απογοήτευση και τον φόβο.
Η προπαγάνδα δεν είναι μόνο ψεύδος — είναι και η τέχνη απόκρυψης του ουσιώδους. Και σε αυτή την τέχνη, η κυβέρνηση έχει να επιδείξει αξιοθαύμαστα αποτελέσματα. Με ελεγχόμενα μέσα, με “πειθαρχημένες” δημοσκοπήσεις και με μια δημόσια σφαίρα που μοιάζει περισσότερο με σκηνικό παρά με διάλογο, η δημοκρατία υποχωρεί παταγωδώς.
Αν υπάρχει ελπίδα, αυτή βρίσκεται μόνο στην ενεργό αμφισβήτηση. Να πάψουμε να δεχόμαστε τα νούμερα ως αλήθεια, τις εικόνες ως πραγματικότητα, και την “κανονικότητα” ως φυσική κατάσταση. Οι κοινωνίες αλλάζουν όταν οι πολίτες αρνούνται την επίπλαστη πραγματικότητα και αρχίζουν να αναζητούν τη δική τους αλήθεια…