Toυ Θεόδωρου Καρυώτη
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε μια μεγάλη ευκαιρία να γράψει ιστορία και να εξαφανίσει το φοβικό μας σύνδρομο πολλών δεκαετιών ζητώντας από τον πρόεδρο Μακρόν να προχωρήσουν σε μια διευρυμένη συμφωνία, που θα περιλάμβανε και την Κύπρο, που είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο πρόεδρος Μακρόν τόνισε πως η διμερής ελληνογαλλική συμφωνία συνεισφέρει στην ευρωπαϊκή ανεξαρτησία, στην ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής κυριαρχίας και στην παγκόσμια ειρήνη τονίζοντας παράλληλα ότι η συνεργασία αυτή δεν έχει κανένα αφεντικό διότι μιλάμε για μια κοινή ειρήνη. Και κατέληξε με την εξής διατύπωση:Remaining Time-0:00FullscreenMute
«Πρέπει να πω ότι έχουμε ένα κοινό όραμα, αυτό των κοινών μας συμφερόντων και της σταθερότητας. Μια βούληση να δράσουμε και να συνεργαστούμε από κοινού. Αυτή η συνεργασία εγγράφεται στην πίστη που έχουμε από κοινού στη μάχη μας επ’ ωφελεία ενός ευρωπαϊκού αγαθού».
Είναι ξεκάθαρο ότι αυτή η διμερής συμφωνία έχει ευρωπαϊκή διάσταση, καθώς συνιστά αποδοχή του δόγματος της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις δύο χώρες και αποτελεί ένα ουσιαστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση , με λογική συνέπεια να μπορεί να καλύπτεται και η Κύπρος και μάλιστα από την αρχή.
Όλοι αντιλήφθηκαν ότι το πιο σημαντικό άρθρο αυτής της Συμφωνίας ήταν το Άρθρο 2:
Άρθρο 2
Τα Μέρη παρέχουν το ένα στο άλλο βοήθεια και συνδρομή, με όλα τα κατάλληλα μέσα που έχουν στην διάθεσή τους, κι εφόσον υφίσταται ανάγκη με τη χρήση ένοπλης βίας, εάν διαπιστώσουν από κοινού ότι μία ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δύο, σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Διαβάζοντάς αυτό το άρθρο για πρώτη φορά συμπέρανα εσφαλμένα ότι καλύπτει και την ΑΟΖ. Η νομική ερμηνεία του όρου επικράτεια είναι «Το έδαφος, χωρικά ύδατα, εναέριος χώρος επί του οποίου ένα κράτος ασκεί κυριαρχία».
Η έννοια της ΑΟΖ όμως δεν συμπεριλαμβάνεται στην «κυριαρχία», αλλά στα «κυριαρχικά δικαιώματα», όπως ορίζει η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) στο Άρθρο 56:
Άρθρο 56 Δικαιώματα, δικαιοδοσίες και υποχρεώσεις του παράκτιου κράτους στην αποκλειστική οικονομική ζώνη
- Στην αποκλειστική οικονομική ζώνη το παράκτιο κράτος έχει:
α) κυριαρχικά δικαιώματα που αποσκοπούν στην εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πόρων, ζωντανών ή μή, των υπερκειμένων του βυθού της θάλασσας υδάτων, του βυθού της θάλασσας και του υπεδάφους αυτού, ως επίσης και με άλλες δραστηριότητες για την οικονομική εκμετάλλευση και εξερεύνηση της ζώνης, όπως η παραγωγή ενέργειας από τα ύδατα, τα ρεύματα και τους ανέμους.
Αξίζει εδώ να αναφέρουμε την σημαντική παρέμβαση/ανάρτηση που έκανε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ένας από τους ελάχιστους πολιτικούς με βαθιά γνώση του Δίκαιου της Θάλασσας, την ίδια ημέρα της υπογραφής της Συμφωνίας (Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου 2021):
«Θερμά συγχαρητήρια στηνΚυβέρνηση και τονΠρωθυπουργό για τη συμφωνία Ελλάδας – Γαλλίας και ιδίως για το κρίσιμο άρθρο 2.
Μέσα στον δίκαιο ενθουσιασμό ας μη μας διαφύγει ότι η ρήτρα αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής του άρθρου 2 της συμφωνίας προβλέπει την ενεργοποίησήτης εάν τα μέρη «διαπιστώσουν από κοινού ότι μία ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δύο, σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Όμως η υφαλοκρηπίδα, ακόμη και μετά την οριοθέτησήτης και η ΑΟΖ ακόμη και μετά την ανακήρυξη και οριοθέτησήτης δεν συνιστούν «επικράτεια» στην οποία ασκείται εθνική κυριαρχία,αλλά ζώνες στις οποίες ασκούνται ειδικά κυριαρχικά δικαιώματα. Δεν είμαι οπαδός του μαξιμαλισμού,αλλάίσωςυπάρχει περιθώριο για διευκρίνιση έστω με τη μορφή δήλωσης ή επιστολής.»
Η παρατήρηση Βενιζέλου είναι πολύ κρίσιμη και ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρέπει να την υιοθετήσει.
Επίσης, ο Σταύρος Λυγερός ανέφερε σε ένα άρθρο του:
«Για να το πούμε απλά: Εάν το Oruc Reis αρχίσει και πάλι να διεξάγει έρευνες εντός της ελληνικής ΑΟΖ, η Αθήνα θα περιορισθεί σε διαβήματα, ή θα στείλει τον στόλο να τις εμποδίσει; Και εάν ανεχθεί σεισμικές έρευνες στην ελληνική ΑΟΖ, τί θα πράξει εάν ο Ερντογάν στείλει γεωτρύπανο; Η υπογραφή του ελληνογαλλικού συμφώνου αμυντικής συνδρομής θα αλλάξει, άραγε, την μέχρι τώρα ελληνική στάση; Προς το παρόν δεν υπάρχει κατηγορηματική απάντηση.»
Η άποψή του συμφωνεί ουσιαστικά με την διατύπωση Βενιζέλου που ζητά από την ελληνική κυβέρνηση μια διευκρίνιση με την μορφή δήλωσης ή επιστολής, εάν η ΑΟΖ περιλαμβάνεται στην όρο «επικράτεια». Όλα τα παράκτια κράτη υπερασπίζονται τα κυριαρχικά δικαιώματα που διατηρούν στα θέματα υδρογονανθράκων και αλιείας στην ΑΟΖ τους και σίγουρα δικαιούνται υποστήριξης από τα κράτη με τα οποία έχουν υπογράψει αμυντικές συμφωνίες.
Για αυτό θα είναι πολύ σημαντικό το επόμενο κράτος που θα συμπεριληφθεί σε αυτή την Συμφωνία πρέπει να είναι η Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτός είναι ένας άλλος ένας λόγος που η Συμφωνία αυτή πρέπει να συμπεριλάβει και την έννοια της ΑΟΖ και να δώσει ένα ισχυρό μήνυμα στην Τουρκία του Ερντογάν ότι δεν μπορεί να παραβιάζει με βάναυσο τρόπο την ΑΟΖ της Κύπρου και της Ελλάδας.
Έτσι θα καλύψουμε και τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, διότι εάν οι Τούρκοι πραγματοποιήσουν σεισμικές έρευνες και ακόμα χειρότερα γεώτρηση στην οριοθετημένη ΑΟΖ μας ανατολικά της Κρήτης εκτός της αιγιαλίτιδας ζώνης μας των 6 ν.μ. , με την σημερινή συμφωνία βάσει του άρθρου 2 δεν θα έχει δεχθεί επίθεση η ελληνική επικράτεια, αφού θα έχουν παραβιαστεί μόνο τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Η εισδοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας σε αυτό το σύμφωνο θα φέρει και την πολυπόθητη οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου. Όπως πολύ σωστά γράφτηκε:
«Η ελληνογαλλική αμυντική συμφωνία φαίνεται να αποτελεί ορόσημο για το ισοζύγιο δυνάμεων στο Αιγαίο και στην Αν. Μεσόγειο. Πρόκειται για μια καταφανή αποτρεπτική ελληνογαλλική απάντηση στο τουρκικό αναθεωρητικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», που απειλεί την ειρήνη και την σταθερότητα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλ. και στην κυπριακή ΑΟΖ και την Κύπρο.»
Ο υπουργός Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος σε χθεσινή του συνέντευξη στην τηλεόραση του Σκάι υπέπεσε στο ίδιο δικό μου αρχικό λάθος τονίζοντας ότι:
«η επικράτεια δεν είναι μόνο το έδαφος, αλλά περιλαμβάνει και τις θαλάσσιες περιοχές. Ισχύει σε κάθε περίπτωση. Αυτός πρέπει να είναι ο και ο λόγος που όταν έρθει να κυρωθεί στη βουλή, δε θα πρέπει κανένα κόμμα να μην την υποστηρίξει».
Θα είναι αναμφίβολα μια ιστορική ημέρα στην Βουλή, εάν αυτή η συμφωνία επικυρωθεί και από τους 300 βουλευτές της.
- Επίλογος
Η αξία αυτής της Συμφωνίας θα φανεί στην πράξη. Η Γαλλία διαθέτει την μεγαλύτερη ΑΟΖ του πλανήτη Γη. Εάν τουρκικό πολεμικό σκάφος παρενοχλήσει ένα γαλλικό ερευνητικό πλοίο στην ΑΟΖ της Γαλλίας, θα βυθιστεί. Θα παρέμβει η Γαλλία εάν ένα τουρκικό πολεμικό σκάφος παρενοχλήσει ένα ελληνικό ερευνητικό πλοίο στην Ανατολική Μεσόγειο;
Η χώρα μας με ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα ύψους 5 δισ. ευρώ προμηθεύεται άμεσα τρεις υπερσύγχρονες γαλλικές φρεγάτες Belharra, με προοπτική παραγγελίας και μιας ακόμη που σε απόλυτη διασύνδεση με τα 24 πολεμικά αεροσκάφη Rafale, αποκτά ισχυρό πολλαπλασιαστή ισχύος στο Αιγαίο. Πρέπει οι πάντες να αντιληφθούν ότι αυτές πανάκριβες αγορές γίνονται και για την προστασία της ΑΟΖ μας.
Η δική μου άποψη είναι ότι η ΑΟΖ πρέπει να λογίζεται ως μέρος της ελληνικής επικράτειας και ο Κυριάκος Μητσοτάκης να απαντήσει θετικά στον Ευάγγελο Βενιζέλο για αυτή την κρίσιμη λεπτομέρεια. Ο επόμενος χάρτης της ελληνικής ΑΟΖ δείχνει πια είναι τα όρια της ελληνικής επικράτειας:
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ
Η ΑΟΖ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ: Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΜΑΣ
