Toυ Γιάννη Μπράχου
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην πανδημία και οι καταστροφικές συνέπειες ακραίων καιρικών φαινομένων, οφειλόμενα κυρίως στην κλιματική μεταβολή, θέτουν σε δοκιμασία την πλασματική κυβερνητική διαχείριση της πραγματικότητας.
Η κυβέρνηση ενώ είχε ικανό χρόνο να προχωρήσει σε παρεμβάσεις στην βελτίωση υποδομών και στελέχωσης του τομέα της υγείας με αξιοποίηση χαμηλότοκου δανεισμού από το ευρωπαϊκό ταμείο δεν επέλεξε να το πράξει, δέσμια πολιτικών για την μερική ιδιωτικοποίηση της υγείας.
Η κυβέρνηση, ενώ είχε σημαντικό χρόνο να ενισχύσει την οικονομία με πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, επέλεξε να προσανατολίσει τους πόρους του τραπεζικού τομέα στα ισχυρότερα οικονομικά κέντρα της χώρας με την προσδοκία επενδύσεων που δεν ήρθαν ποτέ. Σε έκτακτες καταστάσεις απαιτείται η ενίσχυση των παρεμβάσεων του κράτους στην οικονομία. Η κυβέρνηση επέλεξε την δαρβινική λογική στην οικονομία: ο ισχυρότερος να επιβιώσει.
Μπροστά στη πρωτόγνωρη οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας, η μοναδική λύση είναι ο αναπροσανατολισμός των κυβερνητικών επιλογών προκειμένου να αμβλυνθούν οι καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της πανδημίας. Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας είναι το πεδίο που θα κριθεί η κυβέρνηση.
Η επιλογή αυτή απαιτεί σαφή ιεράρχηση των επενδύσεων σε έξυπνες υποδομές όπως ενεργειακά αποδοτικά κτίρια, συστήματα τηλεψύξης, συστήματα διαχείρισης των πλημμυρών, καταφύγια καταιγίδων, αναχωμάτων και έργα προστασίας καλλιεργειών από καιρικές μεταβολές.
Καθώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει σημαντικά την αγροτική παραγωγή σε ορισμένες περιοχές, απαιτούνται καλά σχεδιασμένα δίκτυα ασφαλείας. Μαζί με τις στρατηγικές μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, θα πρέπει να προωθηθούν άμεσα οι επενδύσεις ενίσχυσης της ανθεκτικότητας στον αγροτικό τομέα με την υποστήριξη της «πράσινης και έντασης καινοτόμας εργασίας». Με άμεσες παρεμβάσεις και χρηματοδότηση από το κράτος θα υπάρξει άμβλυνση στην επερχόμενη ύφεση της οικονομίας. Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να συμβάλει σε αυτή την προσπάθεια σημαντικά, υλοποιώντας τα έργα, αλλά δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον ρόλο του κράτους.
Σε όλη την Ευρώπη η πανδημία έχει επιδεινώσει την ανισότητα του εισοδήματος και με δυσανάλογο αντίκτυπό στους εργαζόμενους με χαμηλή ειδίκευση, στις γυναίκες και στους νέους.
Η εξέλιξη αυτή έχει δια βίου επιπτώσεις σε σημαντικές κοινωνικές κατηγορίες, όπωςπεραιτέρω αύξηση της ανισότητας και μείωση της κοινωνικής κινητικότητας. Αν δεν ελεγχθούν, οι αυξανόμενες ανισότητες θα οδηγήσουν σε μακροχρόνια κοινωνική ανισορροπία με τελικό αποτέλεσμα την αποσταθεροποίηση της οικονομίας.
Οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη στρέφονται σταδιακά στη διασφάλιση ποιοτικών υπηρεσιών υγείας, στη διεύρυνση της κοινωνικής ασφάλισης και στην ταχεία και δίκαιη διανομή του εμβολίου μόλις αυτό γίνει διαθέσιμο. Η προσπάθεια διατήρησης της πρόσβασης των παιδιών ειδικά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, πρέπει να συνοδεύεται με μέτρα υποστήριξης της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Όλες αυτές οι δράσεις απαιτούν χρηματοδότηση από το κράτος.
Η αξιόπιστη πρόσβαση σε προσιτά τρόφιμα για τις κατηγορίες του πληθυσμού που έχουν πληγεί περισσότερο είναι κρίσιμη και περιλαμβάνει την προστασία τοπικών αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων. Ενίσχυση της τοπικής παραγωγής με ποιοτικά προϊόντα και υψηλή τιμή για τους παραγωγούς είναι ο στόχος.
Το βιώσιμο κοινωνικό μέλλον απαιτεί βιώσιμα οικονομικά. Αυτή η κρίση έχει οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των απαιτούμενων δημοσιονομικών πόρων στις ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και στη δική μας. Οι ανισότητες μεταξύ των κρατών εντείνονται λόγω του διαφορετικού δημοσιονομικού περιθωρίου που διαθέτουν. Στην χώρα μας δεν υπάρχει το περιθώριο για ακριβές επικοινωνιακές παραγωγές όταν η πραγματική οικονομία στενάζει, κάθε ευρώ είναι πολύτιμο, η κυβέρνηση δεν δείχνει να το αντιλαμβάνεται δρώντας με την επικοινωνιακή λογική «λεφτά υπάρχουν».
Για τη διατήρηση της βιωσιμότητας του χρέους, οι κυβερνήσεις θα χρειαστεί να κάνουν σκληρές επιλογές ως προς τις δημόσιες δαπάνες κατά τη διάρκεια της κρίσης, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι παρεμβάσεις τους έχουν σχεδιαστεί με την μέγιστη αποτελεσματικότητα.
Μεσοπρόθεσμα, η λύση είναι η αύξηση των εσόδων τους – μεταξύ άλλων μέσω μεγαλύτερης φορολογικής συμμόρφωσης, προοδευτικότητας των φόρων στους ιδιώτες, καθώς και επιβολής υψηλότερης φορολογίας σε εταιρείες που έχουν πραγματοποιήσει απροσδόκητα κέρδη κατά τη διάρκεια της κρίσης, όπως οι μεγάλες ψηφιακές εταιρείες. Ταυτόχρονα θα πρέπει να περιοριστούν οι δαπάνες σε τομείς που στο σημερινό περιβάλλον δεν ανταποκρίνονται στις σημερινές προκλήσεις. Για παράδειγμα η υποστήριξη νέων τουριστικών μονάδων και η τόνωση της οικονομίας μέσω της αγοράς κατοικίας δεν μπορεί να αποτελεί προτεραιότητα στη σημερινή οικονομική συγκυρία.
Για τον λόγο αυτό, πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ιταλία, Πορτογαλία, Τσεχία, Ισπανία, Πολωνία, Ρουμανία) αναπροσανατολίζουν τους πόρους του τρέχοντος Ταμείου Συνοχής σε δραστηριότητες που πλήττονται από την κρίση της πανδημίας, σύμφωνα με την παραγωγική δομή της κάθε χώρας.
Σε αντιδιαστολή στην Ελλάδα για την κυβέρνηση η κρίση είναι ευκαιρία για την αποδόμηση της εργασίας, τη μείωση των μισθών και τη συγκέντρωση της παραγωγικής δραστηριότητας σε ισχυρούς οικονομικούς ομίλους, συνεχίζει το αποτυχημένο μοντέλο προσαρμογής για την ελληνική οικονομία που προωθούσε το ΔΝΤ στην περίοδο των μνημονίων. Η επιλογή της κυβέρνησης είναι η διατήρηση του υπάρχοντος παραγωγικού μοντέλου, με αναδιάρθρωση υπέρ των ισχυρότερων εντός των κλάδων της ελληνικής οικονομίας.
Ο τραπεζικός τομέας είναι το όχημα για την συγκέντρωση και έλεγχο της αγοράς από ισχυρά funds και επιχειρηματικούς ομίλους. Η «δεύτερη ευκαιρία» προϊδεάζει την βίαιη διάλυση των μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων και των αυτοαπασχολούμενων. Στην προεκλογική περίοδο ως αντιπολίτευση η ΝΔ ισχυριζόταν ότι οι μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες είναι η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, όταν έγινε κυβέρνηση διαπίστωσε ότι είναι η κύρια αδυναμία.
Την ίδια περίοδο διεθνώς υπήρξε αξιοσημείωτη προσαρμογή και καινοτομία στην ιατρική και την τεχνολογία, στις κυβερνητικές πολιτικές και στην καθημερινή ζωή – όλα αυτά κατέστησαν δυνατή την εν μέρει επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας.
Παρόλα αυτά το δεύτερο κύμα της πανδημίας θα δοκιμάσει εκ νέου την ανθεκτικότητα των εθνικών οικονομιών. Όλα τα πρόδρομα οικονομικά στοιχεία σε σημαντικές χώρες δείχνουν ότι παρά την μερική ανάκαμψη μετά το τέλος του lockdown, οι κύριες οικονομίες δεν επανέρχονται σε ταχεία ανάπτυξη τύπου V, όπως αναμένετο.
Ειδικότερα όμως στη χώρα μας, η οποία υστερεί παραγωγικά και λόγω των πειραματισμών της τρόικα, χρειάζεται άμεσα να αξιοποιηθούν οι ευρωπαϊκοί πόροι για σημαντικές δημόσιες επενδύσεις με παραγωγικό αποτύπωμα.
Η χρηματοδότηση των δημοσίων επενδύσεων με την αναδιάταξη των κονδυλίων του υπάρχοντος Ταμείου Συνοχής, η φορολογική υποστήριξη των παραγωγικών καινοτόμων εξαγωγικών επιχειρήσεων (εκκινώντας από την αλυσίδα του αγροτοδιατροφικού τομέα) και η προώθηση της ψηφιακής οικονομίας, έχουν άμεσο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα και αμβλύνουν την ύφεση.
Συμπληρωματικά ως άμεσες παρεμβάσεις προτείνονται η άμεση υλοποίηση με διαδικασία fasttrack μικρών κατασκευαστικών έργων υποδομής για την τοπική διαχείριση των αποβλήτων, την κατασκευή δικτύου αποχέτευσης σε όλη την επικράτεια, την κατασκευή και ανακατασκευή του οδικού δικτύου της χώρας και την ανάπτυξη φθηνών ψηφιακών υποδομών. Βέβαια ακόμα και για αυτά τα έργα θα πρέπει να έλθει σε σύγκρουση με τοπικά πελατειακά συμφέροντα, αμφιβάλλουμε αν θα τολμήσει.
Όσο η κυβέρνηση αντί να προχωρήσει με σχέδιο δημόσιων επενδύσεων τόνωσης της αναπτυξιακής διαδικασίας, συνεχίζει την πενιχρή εισοδηματική υποστήριξη ή την χρονική μετάθεση της καταβολής των χρεών, τόσο η οικονομία θα παραμένει σε ύφεση.
Ο πρώτος γύρος κυβερνητικών ολιγωριών στην περίοδο μετά το lockdownδείχνει το όριο της πολιτικής επικοινωνίας. Η ελληνική οικονομία έχει ανάγκη από κυβέρνηση που θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών και οικοδομεί βιώσιμο και δίκαιο μέλλον με ευημερία.
ΑΠΟ ΤΟ IEIDISEIS.GR