Του Γιώργου Μπράχου
Η απόφαση του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου ουσιαστικά θέτοντας όρια στη νομισματική επέκταση της ΕΚΤ, έθεσε στην ηγεσία του γερμανο-γαλλικού άξονα της ΕΕ το δίλημμα της χρηματοδότησης της δημοσιονομικής επέκτασης στις αδύναμες δημοσιονομικά χώρες, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, το Βέλγιο και η Ελλάδα.
Η γαλλο-γερμανική πρόταση απετέλεσε σημαντική κίνηση και για τις δύο πλευρές, με τη Γερμανία να αποδέχεται την γαλλική άποψη για περισσότερη ευελιξία, ώστε να διασφαλιστεί η ανάκαμψη στην ευρωπαϊκή οικονομία και όχι μόνο στις πλούσιες χώρες του Βορρά. Από μόνη της η κοινή πρόταση σήμανε την επανεκκίνηση λειτουργίας του γαλλο-γερμανικού κινητήρα της ΕΕ και χαιρετίστηκε από το σύνολο των κυβερνήσεων του Νότου.
Όσο το δυνατόν περιληπτικά η πρόταση της ηγεσίας της ΕΕ για το Ταμείο Ανάκαμψης είναι η προικοδότηση του επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ, με 500 δισεκ.€, τα οποία θα προστεθούν στοπερίπου 1 τρισεκ.€του υπό διαπραγμάτευση Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027.
Το Ταμείο Ανάκαμψης θα χρηματοδοτηθεί με δανεισμό από την αγορά στο όνομα της ΕΕ για την στήριξη των περιοχών και των βιομηχανιών που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία ώστε να ανακάμψουν. Το ταμείο είναι προσωρινού και έκτακτου χαρακτήρα, ενταγμένο στον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ, με την κατανομή του ποσού των 500 δισεκ.€ στα τρία πρώτα έτη.
Η ιδιαιτερότητα του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού συνίσταται στην υποχρέωση τα έσοδα και οι δαπάνες του να είναι ισοσκελισμένα ποσά, καθώς απαγορεύεται η χρηματοδότηση τυχόν ελλειμμάτων του Προϋπολογισμού με δανεισμό.
Η γαλλο-γερμανική πρόταση πρέπει να ιδωθεί μέσα από το πρίσμα της γενικότερης διαπραγμάτευσης για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Από τα βασικά στοιχεία που θα διαπραγματευθούν οι ηγέτες της ΕΕ είναι το συνολικό μέγιστο μέγεθος του προϋπολογισμού για τη νέα οικονομική περίοδο.
Σε αυτό το πλαίσιο Αυστρία, Δανία, Ολλανδία και Σουηδία εξέφρασαν ήδη την αντίθεση τους στη γαλλο-γερμανική πρόταση για επιχορηγήσεις στις χώρες του Νότου και αντιπρότειναν την χορήγηση ισόποσου ποσού δανείων.
Για να γίνει αντιληπτή η δυσκολία της διαπραγμάτευσης του πολυετούς ευρωπαϊκού προϋπολογισμού αναφέρεται στη συνέχεια σύντομο ιστορικό της διαπραγμάτευσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2018 πρότεινε επταετή προϋπολογισμό ισοδύναμο με το 1,11% του ΑΕΕ της ΕΕ, αλλά η ομάδα των καθαρά εισφερόντων (Αυστρία, Δανία, Γερμανία, Ολλανδία και Σουηδία) υποστήριξε την μείωση του συνολικού Προϋπολογισμού της ΕΕ στο 1% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ).
Στη συνέχεια τον Δεκέμβριο του 2019,η Φιλανδική Προεδρία πρότεινε ως συμβιβασμό, ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμό να είναι στο 1.06%, από το 1.16% του ΑΕΕ που είναι σήμερα σε αναγωγή, χωρίς το ΗΒ.
Ως συνήθως στην ΕΕ επιτυγχάνεται τελικά συμβιβασμός, ο οποίος μερικώς ικανοποιεί όλα τα μέρη. Σε αυτή την κατεύθυνση ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός θα κλείσει μεταξύ 1.03-1.06% του ΑΕΕ και θα συμφωνηθεί το Ταμείο Ανάπτυξης ως επιπλέον ποσόν για τρία χρόνια, αρχής γενομένης από το 2021.
Το ποσό για τον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ θα κινηθεί πέριξ των 1.080 δισεκ.€ και σε αυτό θα προστεθεί το ποσό των 500 δισεκ.€ για τα τρία πρώτα έτη. Σύμφωνα με την γαλλο-γερμανική πρόταση το ποσό του δανείου θα αποπληρωθεί πλήρως κατά τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ.
Οι ηγέτες Γαλλίας-Γερμανίας ανακοίνωσαν ότι τα κεφάλαια που θα συγκεντρωθούν θα μεταφερθούν αποκλειστικά μέσω επιχορηγήσεων στις περιοχές και στους τομείς δραστηριότητας που πλήττονται περισσότερο, ιδίως μέσω της πολιτικής συνοχής.
Έμφαση θα δοθεί σε μία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική υγείας, με τη δημιουργία αποθεμάτων μασκών, κοινές δυνατότητες αγοράς ή παραγωγής για θεραπείες και εμβόλια, κοινά σχέδια πρόληψης επιδημιών και κοινές μέθοδοι για την καταγραφή περιστατικών.
Στην πρωτοβουλία τονίζεται ότι η εφαρμογήτης ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνία θα επιταχυνθεί. Η ευρωπαϊκή βοήθεια θα συνοδεύεται από δεσμεύσεις για το κλίμα, το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα. Συγκεκριμένα, το έγγραφο υποστηρίζει την αύξηση του στόχου του 2030 για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και την εισαγωγή ελάχιστης τιμής για την χρήση άνθρακα εντός του ETS (EmissionsTradingScheme).
Αντλώντας διδάγματα από την κρίση, η Γερμανία και η Γαλλία απαιτούν τη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ σε στρατηγικούς τομείς «βιομηχανικής αυτονομίας». Ο κ. Macron αναφέρθηκε στην παραγωγή φαρμάκων και στην καταπολέμηση των αρπακτικών επενδύσεων από άλλες δυνάμεις (Κίνα). Η κα. Μέρκελτόνισε τη σημασία της επανεξέτασης της πολιτικής ανταγωνισμού της ΕΕ, η οποία είναι υπερβολικά επικεντρωμένη στην ευρωπαϊκή αγορά, προκειμένου να διευκολυνθεί η εμφάνιση «ευρωπαϊκών πρωταθλητών». Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύεται μία νέα βιομηχανική πολιτική στην ΕΕ.
Αν θεωρήσουμε ότι το ποσό των 500 δισεκ.€ είναι δάνειο, τότε η Ελλάδα θα εγγυηθεί το1.37% του συνολικού δανείου, με άλλα λόγια 6.85 δισεκ.€. Εφόσον η Ελλάδα λάβει από το ταμείο 10 δισεκ.€ την τριετία 2021-2023, στην ουσία θα έχει λάβει χαμηλότοκο δάνειο 6.85 δισεκ. και υπό μορφή επιχορήγησης 2.15 δισεκ.€ τα οποία θα προστεθούν στο λεγόμενο εθνικό φάκελο. Ετησίως το ποσό θα είναι επιχορήγηση 700 εκ.€ και 2.28 δισεκ.€ ως χαμηλότοκο δάνειο. Αυτό ισχύει στο καλό σενάριο.
Στην περίπτωση που το Ταμείο χρηματοδοτηθεί εν μέρει από ανακατανομή κονδυλίων άλλων γραμμών του προϋπολογισμού και το υπόλοιπο ποσό καλυφθείμε δάνειο έως τα 500 δισεκ.€, τότε ο συνολικός «φάκελος»της Ελλάδας μπορεί και να μειωθεί.
Οψόμεθα την 27η Μαΐου που θα κατατεθεί η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ.
Η κυβέρνηση έχει μπροστά της δύσκολη διαπραγμάτευση και ας ευχηθούμε να ανταποκριθεί, όμως για να πιάσουν τόπο τα ευρωπαϊκά κονδύλια απαιτείται σχεδιασμός στο πλαίσιο της νέας ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής. Η ουσία της πρότασης Μέρκελ-Μακρόν αφορά πέραν του ποσού και την κατεύθυνση της ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας με έμφαση στην υγεία, στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία.
Η κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει κάποια πρωτοβουλία σε αυτή την κατεύθυνση για τη παραγωγή και τον περιορισμό της εξάρτησης της ελληνικής οικονομίας από τον τουρισμό. Αρκείται μόνο σε επιδοματική πολιτική και φορολογικές ελαφρύνσεις. Το Ταμείο Ανάκαμψης θα εκταμιεύσει ποσά μετά το πρώτο τρίμηνο του 2021, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει χρόνος σχεδιασμού συμβατήςπολιτικής.
Τα κονδύλια ή τα δάνεια της ΕΕ δεν αρκούν από μόνα τους να αλλάξουν την δομή της ελληνικής οικονομίας.Η δημοσιονομική επιβάρυνση είναι δεδομένη με το ποσοστό του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ να κινείται άνω του 200% για τα επόμενα 2-3 έτη.
Τα χρέη δημόσια και ιδιωτικά θα πρέπει να αποπληρωθούν, έστω και με μετακύλιση σε μεγάλο βάθος χρόνου.Τα όποια δάνεια ή επιχορηγήσεις θα πρέπει να ξοδευτούν παραγωγικά για την οικονομία. Αλλιώς είναι ζήτημα χρόνου η Ελλάδα να διακινδυνέψει την θέση της στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, με ταοικονομικάτης αρπαχτής από τα ευρωπαϊκά κονδύλια και τα δάνεια ως κανονικότητα.
Οικονομολόγος (Msc, PhDEcon)-πρώην Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Υπουργείου Εξωτερικών.
ΑΠΟ ΤΟ IEIDISEIS.GR