Toυ Μανώλη Ροζάκη
Αν κάτι μπορούμε να συγκρατήσουμε από τον τελευταίο χρόνο τής πανδημίας στην Ελλάδα, είναι σίγουρα το στοιχείο ενός γενικευμένου κυβερνητικού κομφορμισμού, με μεγάλες δόσεις εκφοβισμού και συνειδητής παραπλάνησης. Το μενού (πέραν από τον κιμά γαρίδας) περιλαμβάνει τελικά μόνο έναν χυλό από ασύνδετες παρεμβάσεις και επικίνδυνες παραλείψεις, οι οποίες αναδεικνύουν μεν την προχειρότητα προετοιμασίας, αλλά αποδεικνύονται τελικά δύσπεπτες και μη θρεπτικές για το κοινό (βλ. Π. Κονδύλη)
Μια λελογισμένη αντίδραση των θεσμισμενων μορφών μίας δημοκρατικής κοινωνίας και των πολιτών της, απέναντι σε αυτήν την παραδοξότητα και τον επικίνδυνο παραλογισμό, είναι και παραμένει η κριτική. Μόνο πού στη συγκεκριμένη περίπτωση, τη θέση της παίρνει η συγκαλυμμένη λογοκρισία (και των περισσότερων ΜΜΕ), η οποία θάβει στη σιωπή κάθε σοβαρή αντίδραση, με επικοινωνιακούς αντιπερισπασμους και θλιβερές παράτες.
Είναι δυστυχώς, όπως έλεγε και ο Καστοριάδης, η κατάσταση “της αποσύνθεσης και της κρίσης της σύγχρονης κοινωνίας…και επίσης, φυσικά, τής κρίσης τής δημοκρατίας. Γιατί δημοκρατία μπορεί να υπάρξει μονάχα όπου υπάρχει δημοκρατικό ήθος: υπευθυνότητα, αιδώς, παρρησία, αμοιβαίος έλεγχος και οξυμένη συνείδηση…”
Έτσι φτάσαμε σήμερα, 200 χρόνια μετά από την επανάσταση του 1821 και εν μέσω πανδημίας, να ζούμε ακόμη ένα παράδοξο. Από τη μία πλευρά να θρηνούμε νεκρούς και να παρουσιάζουμε εμφανή αδυναμία στην παροχή αξιοπρεπούς περίθαλψης των νοσούντων, ενώ παράλληλα να διοργανώνουμε μίαν επετειακή εκδήλωση, για την ανάταση του εθνικού μας φρονήματος. Κανείς βέβαια θα έπρεπε να σκεφτεί ότι ωραίες είναι οι παρελάσεις και η γαστριμαργία, αλλά όλες αυτές οι εκδηλώσεις, χωρίς ουσία και συνεκτική στρατηγική στο πεδίο της πολιτικής και της καθημερινότητας, μήπως τελικά αυτοακυρώνουν αντί να αναδεικνύουν το νόημα των εν λόγω εκδηλώσεων;
Και εξηγούμαι: Πώς είναι δυνατόν μια κοινωνία στα πρόθυρα της κατάθλιψης, μια οικονομία που το ιδιωτικό και το δημόσιο χρέος διογκώνονται, και η ιλιγγιώδης ύφεση οδηγεί μαθηματικά σε αύξηση της ανεργίας, μια εξωτερική πολιτική κατευνασμού χωρίς στρατηγική και πυξίδα, και μια υγειονομική διαχείριση ενός παρατεταμενου lockdown κατώτερη των περιστάσεων, να συνάδουν με το νόημα του εορταστικού κλίματος;
Ακόμη και όταν η εύλογη κριτική απέναντι στους “ύμνους” των ημετέρων, αναδεικνύουν τις κάθε λογής “παραφωνίες” τους, δεν φαίνεται να υπάρχει χώρος για περισυλλογή και υπευθυνότητα. Επιβεβαιωνοντας έτσι ξανά τα λόγια του Καστοριάδη:
“Ελεεινή εποχή πού, όντας ανίκανη να δημιουργήσει ή να αναγνωρίσει το καινούργιο, αναγκάζεται συνεχώς να ξαναμασάει, να ξαναφτύνει μία παράδοση πού δεν είναι καν ικανή να την γνωρίσει και να την κάνει να ζήσει αληθινά”. Αυτή είναι η έρημος.
Σε μία συζήτηση με τον Οκταβιο Παζ έλεγε επίσης ότι το θέμα δεν είναι ποιός προστατεύει την έρημο, αλλά ποιός τελικά την εξαπλώνει…