Του Βαγγέλη Πατούχα
Η μεταπρατική δομή της ελληνικής οικονομίας προκαλεί μεταπρατικού χαρακτήρα πολιτικές συμπεριφορές και πολιτικά ιδεολογήματα. Το πολιτικό σύστημα της χώρας είναι ανθρωποκεντρικό.
Οι σχέσεις εξουσίας που το παράγουν κι αναπαράγουν δομούνται στην κυριαρχία χαρισματικών, ηγετικών προσωπικοτήτων εθνικής και τοπικής εμβέλειας. Πρόκειται για τους πολιτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς μεσάζοντες.
Σήμερα μέσα από τα γνωστά γεγονότα, καθώς και τα επερχόμενα, η συζήτηση επικεντρώνεται στο ζήτημα της διασφάλισης της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Επικαιροποιείται η πολιτική των συμμαχιών. Πρόσωπα ακούγονται πολλά. Πολιτικές θέσεις όμως λίγες κι αυτές γενικής φρασεολογίας.
Αόριστες λέξεις και έννοιες περί Κεντροαριστεράς, Σοσιαλδημοκρατίας και δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων. Η εννοιολογική ασάφεια καλύπτεται από αναφορές σε πρόσωπα και πρωταγωνιστές. Προσωποκεντρική πολιτική με τη συνοδεία πολιτικής μυθολογίας. Πρόκειται για παράσταση πρωταγωνιστών. Θεατρική παράσταση χωρίς απαιτητικό κείμενο. Αυτοσχεδιασμοί επιθεώρησης.
Με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση η Αριστερά βρέθηκε για πρώτη φορά αντιμέτωπη με το ερώτημα: Τι είναι αριστερή κυβερνητική πολιτική γενικότερα και ειδικότερα στην Ελλάδα του 2015; Ερώτημα με χίλιες μύριες απαντήσεις, τόσες όσα και τα όνειρα κι οι επιθυμίες αυτών που συνειδητοποιημένα είναι αριστεροί.
Αυτονόητο είναι οι οπαδοί, αλλά και τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, να συμφωνούν ή να διαφωνούν από την ασκηθείσα κι ασκούμενη κυβερνητική πολιτική. Ειδικά σε θέματα εισοδηματικής και κοινωνικής πολιτικής.
Κάποιοι θα αυτοχαρακτηριστούν ρεαλιστές. Κάποιοι θα τους κατηγορήσουν γι’ αυτό. Κάποιοι πάλι επιθυμούν πίστη στα διακηρυγμένα. Κι αυτοί θα υποστούν κριτική με το κακόηχο «αιθεροβάμονες». Κάποιοι για να κρατήσουν ακέραιη την αγνότητά τους θα αποχωρήσουν.
Τα κυβερνητικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ μιλούν για πλειοψηφικές συμμαχίες. Φλερτάρονται στελέχη των κομμάτων της λεγόμενης Κεντροαριστεράς. Περισσότερη γοητεία ασκούν πρόσωπα με ΠΑΣΟΚικό παρελθόν παρά αυτά της ΔΗΜΑΡ. Προφανώς, λόγω της ευρύτερης κοινωνικής αποδοχής τους και με το καθαρτήριο του νέου κομματικού στίγματος, αυτά να συνεισφέρουν σημαντικά εκλογικά κέρδη. Οι προσχωρήσεις αυτές θα χαρακτηριστούν ΠΑΣΟΚοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Το ΠΑΣΟΚ δεν διαμόρφωσε το κοινωνικό περιβάλλον. Εξέφρασε τον μεταπρατικό χαρακτήρα της χώρας, καθώς και τα μεταπολεμικά πολιτικά και ιδεολογικά απωθημένα της πλειοψηφίας.
Την περίοδο της κυριαρχίας του καλλιέργησε και αναπαρήγαγε εκφράσεις και συμπεριφορές πολλάκις με αρνητικό τρόπο. Σήμερα δεν έχει πλέον υπό τον άμεσο πολιτικό του έλεγχο κοινωνικά στρώματα, όπως στο παρελθόν, εφόσον αδυνατεί να αναπαραγάγει τις πελατειακές εξυπηρετήσεις. Ομως, δεν παύει να ασκεί γοητεία.
Οι κοινωνικοί χώροι άντλησης της εκλογικής του δύναμης παραμένουν, αν και αντιμέτωποι με τις προκλήσεις της οικονομικής κατάρρευσης. Με το καθαρτήριο του νέου κομματικού στίγματος και την εκ νέου ενεργή πολιτική παρουσία τους τα ΠΑΣΟΚογενή πρόσωπα πιθανόν να αναζωογονήσουν τους συναισθηματισμούς και τους παλιούς πελατειακούς δεσμούς με ομάδες ψηφοφόρων.
Η κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ και πιο συγκεκριμένα η κυβερνητική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ έχουν θέσει ως στόχο τη διατήρηση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και την ανανέωσή της στις εκλογές.
Ποιο είναι το διακύβευμα για τη χώρα που να δικαιολογεί στη συνείδηση των πολιτών τον στόχο της κυβέρνησης για επίτευξη κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και με ποιο κόστος;
Ποιο είναι το κύριο πρόβλημα της Ελλάδος σήμερα;
– Η πλημμελής λειτουργία των θεσμών και των μηχανισμών του κράτους.
Ποια είναι η δυσκολότερη μάχη που σήμερα η κυβέρνηση δίνει;
– Η μάχη κατά της διαπλοκής και της πλημμελούς λειτουργίας των θεσμών.
Τα σημαντικά για την καθημερινότητα των πολιτών ζητήματα της οικονομικής ανάπτυξης, της παραγωγής οικονομικού πλεονάσματος και της σταθερής αύξησης των εισοδημάτων τους εξαρτώνται άμεσα από την παραγωγική και αποτελεσματική λειτουργία των θεσμών του κράτους και της περιφερειακής και τοπικής διοίκησης.
Η συζήτηση περί Κεντροαριστεράς γίνεται θεατρική, αν δεν τεθούν ως προγραμματικές δεσμεύσεις οι πολιτικές για τις οποίες η κυβέρνηση σήμερα μάχεται και οι οποίες είναι αναγκαίες και επιβεβλημένες για την αποτελεσματική λειτουργία της κοινωνίας στο πλαίσιο των υφιστάμενων παραγωγικών σχέσεων.
Σε αντίθετη περίπτωση θα έχουμε επανάληψη του μύθου της Κεντροαριστεράς και του προοδευτικού πόλου. Ελλοχεύει ο κίνδυνος του ΠΑΣΟΚισμού και του παπανδρεϊσμού. Ο κίνδυνος του εκφυλισμού του εναλλακτικού τρόπου διακυβέρνησης της χώρας σε θεατρική παράσταση πρωταγωνιστών.
Σε μανιχαϊστικά κηρύγματα για καλούς και κακούς, σε πατριώτες και προδότες. Κι ενώ τα θεσμικά προβλήματα θα αναπαράγονται ως πρόφαση για την αναγκαιότητα στην κυβερνητική εξουσία των καλών και των πατριωτών.
Να σημειωθεί δε ότι οι γεωστρατηγικές δεσμεύσεις της χώρας δεν αποτελούν εμπόδιο για την άσκηση αριστερής ποιοτικά κυβερνητικής πολιτικής. Η δε ανάγκη προσαρμογής της οικονομίας και της παραγωγής στις σκληρές απαιτήσεις του διαμορφωμένου διεθνούς καταμερισμού εργασίας δεν πρέπει να προβάλλεται ως πρόφαση για την υιοθέτηση νεοφιλελεύθερων επιλογών.
Τυχόν προσφυγή σε αυτές δεν είναι παρά αποφυγή άσκησης ηγεμονικής πολιτικής. Θα είναι ο θρίαμβος της κρυφής γοητείας των αυτόκλητων θεατρίνων.
*πολιτικός επιστήμονας, Ελσίνκι
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ