Γράφει ο Π. Α. Τζανετής (*)
Πριν καμιά εκατοστή χρόνια οι γείτονες μας έδιναν πάλι την μάχη της Τριπολίτιδας. Ήσαν και τότε υπέρ της νομιμότητας μόνο που απέναντι τους στα 1911 δεν βρισκόταν κάποιος Haftar, αλλά το νεαρό, δυναμικό και πολύ αλαζονικό Βασίλειο της Ιταλίας. Ο ανερχόμενος εθνικισμός του ‘mare nostrum’ δεν είχε βρει ακόμη τον μελλοντικό ηγέτη του στο πρόσωπο του Benito Mussolini, γιατί παρίστανε τον πασιφιστή σοσιαλιστή του ‘Avanti’.
Αντιθέτως παρών στις μάχες ήταν ο νεαρός αξιωματικός Mustafa Kemal που πολύ αργότερα ονομάστηκε Ataturk. Στη σύγκρουση εκείνη οι ιταλικές δυνάμεις δεν κατέλαβαν απλώς τις αφρικανικές επαρχίες των Οθωμανών (σημερινή Λιβύη). Ξεκίνησαν με τον στόλο τους για να αλώσουν και την ίδια την Πόλη και θα τα κατάφερναν αν δεν παρέμβαιναν οι Βρετανοί (τελευταία φορά που προστάτευσαν τον «Μεγάλο ασθενή»). Οι Ιταλοί βολεύτηκαν προσωρινά κατακρατώντας τα Δωδεκάνησα που κατέλαβαν.
Την επόμενη χρονιά οι Τούρκοι συμφώνησαν και εγκατέλειψαν την Λιβύη αλλά οι Ιταλοί που δεσμεύτηκαν να τους επιστρέψουν τα νησιά δεν το έπραξαν ποτέ (ευτυχώς). Τελικά στην Λωζάνη το 1923 και μετά από μια θυελλώδη δεκαετία, ο ηττημένος / νικητής Kemal τα αποποιήθηκε οριστικά (και τους τη λέει ακόμη γι’ αυτό ο Erdoğan). Ωστόσο θεωρήθηκε ελάχιστο το όφελος της Ρώμης και ο φασισμός μετά τον Πόλεμο εξέφρασε την συσσωρευμένη ιταλική πικρία για αυτό το αγγλικό «ρίξιμο» κατά τη συμφωνία των Σεβρών, στην μοιρασιά, δηλαδή, της λείας.
Οι Άγγλοι είχαν ευνοήσει εκεί σκανδαλωδώς τους Έλληνες του Βενιζέλου γιατί αυτοί ήταν του χεριού τους (πεποίθηση που μοιραζόταν και οι μπολσεβίκοι για Έλληνες & Αρμενίους). Προσέβαλλαν έτσι βάναυσα τις εκατόμβες των Ιταλικών θυσιών στο πλευρό των νικητών του Μεγάλου Πολέμου (>1.000.000!) απλώς και μόνο γιατί φοβόντουσαν την ιταλική ναυτική δύναμη ως πιθανή αντίζηλο στην ΝΑ Μεσόγειο.
Οι Ιταλοί εχθρευόταν για τον ίδιο λόγο και τους Έλληνες σε όλο τον Μεσοπόλεμο. Σ’ αυτή την περίοδο οι φασίστες, μεταξύ πολλών άλλων, επιδίωξαν τον μαζικό εποικισμό της Ρόδου αλλά και τον βίαιο εξιταλισμό των δωδεκανησίων Ελλήνων. Φθάνοντας τελικά στον Β΄ Παγκόσμιο οι Ιταλοί υπήρξαν οι μόνοι εκ των νικητών που τάχθηκαν με τις αναθεωρητικές δυνάμεις. Έτσι, διαμαρτυρόμενοι που δεν ευημέρησαν ως νικητές στον Πρώτο, βρέθηκαν κατεστραμμένοι-ηττημένοι του Δευτέρου!
Ενώ η τύχη του Hitler είχε πια διαφανεί, ο Churchill έταξε τα νησιά στους Τούρκους προκειμένου να εισέλθουν στον πόλεμο μαζί του αλλά αυτοί αρνήθηκαν (πάλι ευτυχώς). Έχοντας πάρει αρκετό από το αίμα τους πίσω από εμάς, το 1922, οι Τούρκοι ήταν το αντίθετο των Ιταλών. Υπήρξαν οι έμπειροι ηττημένοι που παρέμειναν απρόθυμοι να ξαναμπούν στο πόλεμο με αναθεωρητικές απαιτήσεις ακόμη και στο τέλος του, ακόμη και με δόλωμα τα Δωδεκάνησα. Τώρα πια είναι μάλλον αργά γι αυτούς οπότε συχνά αναφέρονται με μεγάλη πίκρα στην τότε λανθασμένη επιλογή της «θρυλικής» εξωτερικής πολιτικής τους!
Έτσι στα 1947, το ναυπηγημένο στο Livorno θωρηκτό Αβέρωφ, παραλαμβάνει τα νησιά σε επίσημη τελετή από τους Ιταλούς (μαζί με τα Ίμια και τις τσιπούρες τους, το Καστελόριζο και την ΑΟΖ του ακόμη και με … την βυθισμένη πλώρη του ‘ΑΔΡΙΑΣ’). Μετά λοιπόν από ένα τέτοιο διεθνές μπιλιάρδο δύο παγκοσμίων πολέμων κατέληξαν τα ελληνικά αυτά νησιά στην Ελλάδα. Πάλι καλά, αν σκεφθεί κανείς πόσο έμελλε να μπλέξει η κατάσταση με τα άλλα εξίσου ελληνικά «ανταλλάγματα» που μας έταζαν οι Βρετανοί ήδη από τον Πρώτο πόλεμο (Κύπρο & Βόρειο Ήπειρο). Όσα τέλος πάντων μας έδωσαν, μπορούμε να τα κρατήσουμε;
Από την άλλη για τους γείτονες ο πόλεμος στη Λιβύη (1911-12) υπήρξε τραυματικό βίωμα δεδομένου ότι αποτέλεσε προάγγελο των Βαλκανικών πολέμων (1912-13), του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου της καταστροφής τους (1914-1918) & εν συνεχεία της ίδρυσης της σύγχρονης Τουρκίας και του πολέμου της Ανεξαρτησίας όπως λένε αυτοί την δική μας Μικρασιατική Καταστροφή (1019-1922).
Η εύκολη εκείνη νίκη των Ιταλών κατέδειξε την πλήρη αδυναμία του Σουλτάνου, ενθάρρυνε τους Βαλκανικούς λαούς και άναψε το φυτίλι. Με τη σειρά της η ήττα και οι εδαφικές απώλειες στα Βαλκάνια εξώθησαν λίγο αργότερα την Μεγάλη Πύλη να πάρει μέρος, ρεβανσιστικά με τους Γερμανούς, στον Μεγάλο πόλεμο με μόνο αποτέλεσμα το τέλος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Το πουλόβερ ξεκίνησε να ξηλώνεται στην Τρίπολη σε έναν πόλεμο που μάλλον μόνο οι Τούρκοι τον θυμούνται πλέον….
Η μικρή αυτή αναδρομή αποτελεί μια ιστοριούλα κατάλληλη για διηγήσεις στη θαλπωρή του τζακιού των εορτών. Αν κάποιος πει πως τώρα δεν είναι πια το ίδιο γιατί υπάρχουν Διεθνείς θεσμοί και δικαστήρια δεν θα του το χαλάσουμε χρονιάρες μέρες. Διακριτικά ας του θυμίσουμε απλώς ότι η Χάγη & το Διεθνές δίκαιο είναι κάτι σαν τους κουραμπιέδες & τα μελομακάρονα. Κανείς δεν αντιστέκεται στον πειρασμό τους κατά τις γιορτινές ημέρες ωστόσο αν τυχόν συνεχίσει να τρατάρει με αυτά τα γλυκίσματα και μετά του Αι Γιαννιού, δεν κάνει καλή εντύπωση.
(*) ο Π.Α. Τζανετής είναι γενικός χειρουργός – μέλος της Κ.Ε.Α. του ΣΥΡΙΖΑ/Προοδευτική Συμμαχία