Του Στέλιου Κούλογλου
Η ιστορία διδάσκει ότι η παγκόσμια κοινωνική εικόνα, μετά το τέλος της τωρινής πανδημίας, θα είναι διαφορετική από αυτήν πριν τον ερχομό του covid-19. «Προφητεύει» γεωπολιτικές αλλαγές, και η κρίση στην ΕΕ, λόγω του φιάσκου των εμβολίων και της εκτόξευσης του χρέους ιδίως των χωρών του Νότου, ίσως αποδειχθεί μια από αυτές.
Το τέλος των πανδημιών συχνά ακολουθούν βίαιες κοινωνικές εκρήξεις ή και μεγάλες πολιτικές αλλαγές. Μπορεί οι κυβερνήσεις που βρέθηκαν στην εξουσία όταν ξέσπασε η πανδημία να επωφελήθηκαν πολιτικά, όπως έγινε και στην Ελλάδα, αλλά αυτό δεν θα διαρκέσει για πάντα. Υπάρχουν και εξαιρέσεις όπως στη Βραζιλία, όπου η καταστροφική διαχείριση της υγειονομικής κρίσης από τον νεοφιλελεύθερο Μπολσονάρο, οδηγεί ήδη σε ανατροπή του ακροδεξιού καθεστώτος του, στην πιο μεγάλη χώρα της Λατινικής Αμερικής.
Σε ιδεολογικό επίπεδο, σημειώνονται επίσης σημαντικές αλλαγές. Η φωτογραφία που συνοδεύει το σημερινό άρθρο είναι από μια πολυτελή δεξίωση σε ένα ξενοδοχείο στη Νέα Υόρκη το φθινόπωρο. Συνοδευόταν με το ερώτημα αν ο Μπάιντεν θα μπορέσει να πάρει μέτρα μείωσης των γιγαντιαίων κοινωνικών διαφορών. Μέχρι στιγμής η απάντηση είναι καταφατική και ξεπερνά όλες τις προσδοκίες.
Στη χώρα που πριν από 40 περίπου χρόνια επιβλήθηκε ο νεοφιλελευθερισμός για να διαδοθεί με τη μία ή την άλλη μορφή σε όλο τον κόσμο, ο νέος πρόεδρος προωθεί μέτρα που ανατρέπουν το δόγμα του Ρέηγκαν, ότι η κυβέρνηση δεν λύνει το πρόβλημα αλλά είναι το πρόβλημα ». Έχει ήδη περάσει από το Κογκρέσο ένα πρόγραμμα-μαμούθ ανάκαμψης της οικονομίας και ετοιμάζει ένα δεύτερο ανάλογου ύψους (2 τρις, 250 δις$) για τη μεταμόρφωση των αμερικανικών υποδομών το ένα τρίτο του πακέτου, τη βιομηχανία, τα δίκτυα επικοινωνίας και την κατοικία το δεύτερο και τη βοήθεια στο σπίτι και τους λιγότερο ισχυρούς το τρίτο μέρος.
Ένα σημαντικό τμήμα των νέων προγραμμάτων θα χρηματοδοτηθεί από την φορολογία των πλούσιων και εταιρειών, μια πολιτική ανάθεμα για τις προηγούμενες κυβερνήσεις, των Ρεπουμπλικάνων αλλά και των Δημοκρατικών. Οι εύποροι Αμερικανοί θα πληρώνουν μεγαλύτερους φόρους αν έχουν εισόδημα πάνω από 400.000 δολάρια το χρόνο, η φορολογία στα κέρδη των εταιρειών αυξάνεται από 21% σε 28% ενώ για πρώτη φορά μπαίνουν στο στόχαστρο οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που αποφεύγουν συστηματικά τη φορολόγηση τους τις τελευταίες δεκαετίες. Η επιστροφή του Κέινς και του κράτους σε όλο το μεγαλείο της.
«To 2019, 91 αμερικανικές επιχειρήσεις που περιλαμβάνονται στις 500 ισχυρότερες», κατήγγειλε ο Μπάιντεν σε μια πρόσφατη ομιλία του «οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Amazon, χρησιμοποίησαν διάφορους τρόπους για να μην πληρώσουν ένα σεντ φόρο. Δεν θέλω να τις τιμωρήσω, αλλά δεν πάει έτσι. Ένας πυροσβέστης ή ένας εκπαιδευτικός πληρώνουν 22% φόρο και η Αmazon και 90 άλλες τίποτα; Θα βάλω τέρμα σε αυτό».
Για να επιβληθεί το σχέδιο, θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία σε διεθνές επίπεδο ιδιαίτερα με την Ευρώπη, όπου επίσης οι μεγάλες πολυεθνικές από την Google μέχρι την Amazon, φοροδιαφεύγουν με διάφορα τεχνάσματα. Προϋποθέτει δηλαδή κοινές ενέργειες με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και καταπολέμηση των φορολογικών παραδείσων, που οι εταιρείες χρησιμοποιούν. Η ΕΕ θα κληθεί σύντομα να τοποθετηθεί απέναντι στα μέτρα της κυβέρνησης Μπάιντεν, που ήδη ζητά να συντονιστούν όλες οι χώρες, γιατί μόνο έτσι μπορούν να αντιμετωπιστούν οι πολυεθνικές.
Στο δόγμα του Ρέηγκαν και της Θάτσερ, ο Μπάιντεν αντιτείνει ότι χωρίς την κυβέρνηση το πρόβλημα δεν λύνεται. Αυτή είναι μια πρώτη συνέπεια της πανδημίας: έκανε απόλυτα αναγκαία για τη νέα κυβέρνηση, τη γενναία δημόσια χρηματοδότηση και την, χωρίς προηγούμενο για τις τελευταίες δεκαετίες, ενεργή παρέμβαση του κράτους στην οικονομία.
Στην Ελλάδα επίσης η πανδημία αλλάζει νοοτροπίες. Σε πρόσφατο άρθρο μου («Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ αναβιώνει το μέτωπο εναντίον του.. ΣΥΡΙΖΑ») είχα παρουσιάσει ορισμένα αποτελέσματα μιας μεγάλης πρόσφατης έρευνας της Κaparesearch για λογαριασμό του Ιδρύματος Friedrich Naumann. Στο θέμα της ανάπτυξης(μια έννοια προσφιλή στη φιλολογία της δεξιάς) ο σοσιαλισμός και η σοσιαλδημοκρατία υπερτερούν συντριπτικά του φιλελευθερισμού στο ερώτημα για το ποια ιδεολογική προσέγγιση «εγγυάται την ταχύτερη και δικαιότερη ανάπτυξη». Ο φιλελευθερισμός κερδίζει 29%, αλλά Σοσιαλδημοκρατία(26%) και Σοσιαλισμός(20%) συγκεντρώνουν 46%.
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο όμως είναι η σύγκριση του Οκτωβρίου του 2020 με τον Οκτώβριο του 2019 για το ίδιο ερώτημα. Μέσα σε ένα χρόνο, ο φιλελευθερισμός υφίσταται σημαντική πτώση (7%) με αντίστοιχη άνοδο της Σοσιαλδημοκρατίας και του Σοσιαλισμού (10%).
Οι Έλληνες πολίτες έχουν αρχίσει δηλαδή να συνειδητοποιούν ότι το «αόρατο χέρι της αγοράς» δεν μπορεί να λύσει ούτε το πρόβλημα της υγείας, ούτε της οικονομίας. Στοιχηματίζω ότι η αλλαγή θα είναι ακόμη μεγαλύτερη σήμερα, έξη μήνες αργότερα από ο τέλος της έρευνας, όταν οι δυσκολίες του ΕΣΥ, των εργαζόμενων και των επιχειρήσεων είναι πολύ μεγαλύτερες και η θέση της χαζοχαρούμενης, νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης που τα είχε δήθεν καταφέρει, χωρίς να αλλάξει ιδεολογική κατεύθυνση, αποδομείται καθημερινά.
Για τον ΣΥΡΙΖΑ και την ελληνική Αριστερά θα παρουσιαστεί μια μοναδική ευκαιρία μετά το τέλος της πανδημίας. Θα πρέπει βεβαίως για αυτό, αφού ξεπεράσει την καταστροφική εσωστρέφεια, να εκπονήσει ένα σύγχρονο, ριζοσπαστικό πρόγραμμα που να απαντάει στις νέες προκλήσεις. Ενα πρόγραμμα που θα κοιτά προς το μέλλον, δεν θα παρελθοντολογεί. Και με βάση το πρόγραμμα αυτό, να παίξει ηγετικό ρόλο σε συμμαχίες με άλλες προοδευτικές δυνάμεις και κοινωνικά στρώματα, να περιορίσει την επιρροή της δεξιάς στον χώρο των κεντρώων ψηφοφόρων, και στις επόμενες εκλογές να οδηγήσει σε ήττα την- το επαναλαμβάνω και δεν υπάρχουν δικαιολογίες- πιο φαύλη και ανίκανη κυβέρνηση των τελευταίων δεκαετιών.
ΑΠΟ ΤΟ TVXS