Του Μπάμπη Μιχάλη
Μία από τις βασικές αιτίες της υπεραπόδοσης του μεγάλου πλούτου είναι η κατάρρευση της φορολογίας των πολύ πλούσιων και των μεγαλύτερων επιχειρήσεων – λόγω της μείωσης των φορολογικών συντελεστών και της εκτεταμένης φοροαποφυγής ● Οι κυβερνήσεις, αντί να αυξάνουν τα κοινωνικά προγράμματα και τις δαπάνες για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, αυξάνουν τη φορολογία των φτωχών, μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες, ιδιωτικοποιούν εκπαίδευση και υγεία.
Η οικονομική ανισότητα βρίσκεται εκτός ελέγχου προειδοποιεί η Οxfam, αποκαλύπτοντας ότι πέρυσι οι μόλις 2.153 δισεκατομμυριούχοι του πλανήτη κατείχαν περισσότερα απ’ όσα το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή 4,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι.
Η γνωστή ΜΚΟ που μάχεται για την καταπολέμηση της φτώχειας στον κόσμο δημοσιοποίησε χθες -όπως συνηθίζει τα τελευταία χρόνια, λίγο πριν από την έναρξη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός- την τακτική της μελέτη για την παγκόσμια ανισότητα. Σε αυτήν αναδεικνύει τον ακραία άνισο διαχωρισμό που δημιουργεί το σημερινό οικονομικό σύστημα -με τη συνδρομή των κυβερνήσεων- στην κατανομή του παγκόσμιου πλούτου.
Στην κορυφή της παγκόσμιας οικονομίας υπάρχει σήμερα μια μικρή ελίτ, αφάνταστα πλούσια που η περιουσία της αυξάνεται συνεχώς με ελάχιστη προσπάθεια και ανεξαρτήτως προσφοράς της στην κοινωνία.
Αυτή η μικρή ελίτ αποτελεί, σύμφωνα με την Oxfam, ένδειξη οικονομικής ασθένειας παρά οικονομικής υγείας. Το ένα τρίτο του πλούτου της προέρχεται από κληρονομιές. Ποσοστό τεράστιο που έχει οδηγήσει στη δημιουργία μιας νέας αριστοκρατίας, η οποία υπονομεύει τη δημοκρατία.
Αυτοί οι νέοι αριστοκράτες δεν χρειάζεται να κάνουν κάτι για να αβγατίσουν τον τεράστιο πλούτο τους. Αρκεί απλά να κάτσουν αναπαυτικά στην πολυθρόνα τους και να τον δουν να αυξάνεται με τον χρόνο και με τη βοήθεια διαχειριστών και λογιστών που στα τελευταία δέκα χρόνια τούς πρόσφεραν μέση ετήσια απόδοση 7,4%. Ο Μπιλ Γκέιτς, που έχει δεσμευτεί ότι θα δωρίσει όλα του τα χρήματα, κατέχει σήμερα πλούτο κοντά στα 100 δισ. δολάρια, διπλάσιο αυτού που κατείχε όταν ήταν επικεφαλής της Microsoft.
Μία από τις βασικές αιτίες αυτής της υπεραπόδοσης του μεγάλου πλούτου είναι η κατάρρευση της φορολογίας των πολύ πλούσιων και των μεγαλύτερων επιχειρήσεων -λόγω της μείωσης των φορολογικών συντελεστών και της εκτεταμένης φοροαποφυγής. Μόλις το 4% του συνόλου των παγκόσμιων φορολογικών εσόδων εισπράττεται σήμερα από τη φορολόγηση του πλούτου, ενώ οι μελέτες διαπιστώνουν ότι οι πολύ πλούσιοι αποφεύγουν έως και το 30% των φορολογικών τους υποχρεώσεων.
Τα κέρδη τους αβγατίζουν όμως και από την ακραία χαμηλή φορολόγηση των επιχειρήσεων, στις οποίες συνήθως είναι οι βασικοί μέτοχοι. Αξίζει να σημειωθεί σχετικά ότι μεταξύ 2011 και 2017 τα μερίσματα των πλουσίων μετόχων στις 7 πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου (G7) αυξήθηκαν κατά 31%, ενώ οι μέσοι μισθοί μόλις 3%.
Απόλυτη ένδεια
Στην «απέναντι όχθη» βρίσκεται ο μισός πληθυσμός του πλανήτη που -όπως αποκαλύπτουν τα πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας- προσπαθεί να επιβιώσει με 5,5 δολάρια την ημέρα ή και λιγότερα. Αρκετοί εξ αυτών απέχουν μόλις ένα λογαριασμό νοσοκομείου ή μια χαμένη σοδειά από την απόλυτη ένδεια.
Η οικονομική ανισότητα όμως χτίζεται και πάνω στην ανισότητα των δύο φύλων. Η πλειονότητα στη βάση της οικονομικής πυραμίδας είναι γυναίκες. Κατέχουν παγκοσμίως 50% λιγότερο πλούτο από τους άνδρες, ενώ υστερούν δραματικά και στην κατανομή της πολιτικής και της οικονομικής εξουσίας. Παγκοσμίως, μόλις το 18% των υπουργών και το 24% των βουλευτών είναι γυναίκες, ενώ αυτές καταλαμβάνουν μόνο το 34% των διευθυντικών θέσεων σε επιχειρήσεις. Είναι ακόμη περισσότερο πιθανό, οι γυναίκες και τα κορίτσια να δουλεύουν σε κακοπληρωμένες και ανασφαλείς θέσεις εργασίας, ενώ παράλληλα καλύπτουν και τον όγκο της απλήρωτης εργασίας παροχής φροντίδας στο σπίτι. Η εργασία παροχής φροντίδας είναι καθοριστική τόσο για τις κοινωνίες όσο και την οικονομία. Περιλαμβάνει φροντίδα παιδιών, ηλικιωμένων, ανήμπορων, καθώς και καθημερινή εργασία στο σπίτι, όπως μαγείρεμα, καθάρισμα, πλύσιμο κλπ.
Αν κάποιος δεν επενδύσει χρόνο, προσπάθεια και πόρους σε αυτές τις καθημερινές εργασίες, οι κοινότητες, οι εργασιακοί χώροι, ολόκληρες οικονομίες θα μπορούσαν να σταματήσουν. Η Oxfam εκτιμά ότι αυτή η απλήρωτη εργασία παροχής φροντίδας των γυναικών προσθέτει στην οικονομία τουλάχιστον 10,8 τρισ. δολάρια ετησίως, τρεις φορές όσο ο παγκόσμιος τομέας υψηλής τεχνολογίας σήμερα. Αυτή η απλήρωτη εργασία, τονίζει, ενισχύει το (και σεξιστικό) οικονομικό σύστημα που τα παίρνει από τους πολλούς και τα δίνει στους λίγους. Η αξία αυτής της εργασίας θα φανεί ώς το 2030, όταν 100 εκατ. επιπλέον ηλικιωμένοι και 100 εκατ. επιπλέον παιδιά θα τη χρειαστούν, προειδοποιεί.
Στην εκτόξευση της ανισότητας καθοριστική όμως είναι και η συμβολή των κυβερνήσεων. Παρά τα όσα διακηρύσσουν για την αντιμετώπιση του ανοίγματος της ψαλίδας μεταξύ πλουσίων και φτωχών, οι περισσότεροι ηγέτες του πλανήτη συνεχίζουν να προωθούν πολιτικές που το ενισχύουν. Αντί να αυξάνουν τα κοινωνικά προγράμματα και τις δαπάνες για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, οι κυβερνήσεις αυξάνουν τη φορολογία των φτωχών, μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες, ιδιωτικοποιούν εκπαίδευση και υγεία, συχνά ακολουθώντας τη συμβουλή χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων όπως το ΔΝΤ.
Οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να βασίζουν τα φορολογικά τους έσοδα στον ΦΠΑ, παραβλέποντας ότι ο φόρος αυτός πλήττει περισσότερο τους φτωχούς. Hγέτες όπως ο Τραμπ στις ΗΠΑ και ο Μπολσονάρο στη Βραζιλία αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα με πολιτικές μείωσης της φορολογίας των δισεκατομμυριούχων, άρνησης της κλιματικής αλλαγής (υπέρ των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων των πετρελαϊκών), ρατσισμού, σεξισμού και μίσους κατά των μειονοτήτων.
Η Oxfam τονίζει ωστόσο ότι ένας δικαιότερος κόσμος είναι δυνατός αρκεί οι κυβερνήσεις να αναλάβουν δράση για την οικοδόμηση μιας νέας ανθρώπινης οικονομίας.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ