Γράφει ο Γιώργος Λακόπουλος
Η γενιά του Γιώργου Σταματάκη, που θα άλλαζε τον πολιτικό προσανατολισμό της χώρας, συνεθλίβη από τα γεγονότα που εν μέρει και η ίδια προκάλεσε. Η άνοιξή της, αποδείχθηκε χαμένη άνοιξη.
Η τελευταία αναχώρηση του Γιώργου Σταματάκη, ιστορικού γραμματέα της μεταδικτατορικής ΕΦΕΕ – και τελευταίου εκπρόσωπου του «πραγματικού ΚΚΕ» όπως έλεγε ο ίδιος – έφερε στις πρώτες σελίδες μια παλιά φωτογραφία.
Κρατώντας στις τέσσερις άκρες της ματωμένης σημαίας του Πολυτεχνείου ο Γ. Σταματάκης, ο Στ. Τζουμάκας, ο Χρ. Λαζαρίδης ο Χρ. Τσάμης, ιστορική ηγεσία του αντιδικτατορικού κινήματος Νεολαίας, διασχίζουν τη Σταδίου ως επικεφαλής της πορείας προς την αμερικανική πρεσβεία – τιμώντας την επέτειο του ηρωικού Νοέμβρη του 1973.
Για πολλούς σήμερα, αυτή η φωτογραφία δεν λέει τίποτε. Από δεκαετίες στα κάγκελα ΑΕΙ δεν βλέπουμε σαν τον Μπρους Ντίκινσον στις «Φράουλες και αίμα».
Στην Ελλάδα ο μόνος Σταματάκης που ξέρει η νεολαία είναι ο Αστέρης από τον «Σασμό». Και ο Λαζαρίδης είναι σύμβουλος του Σαμαρά. Και στη Γαλλία του Μάη, ο νέος Κον Μπεντίτ δεν βρίσκεται στα οδοφράγματα του Καρτιέ Λατέν, αλλά σπουδάζει σε ιδιωτικό κολλέγιο και έχει στο δωμάτιό του πόστερ του Μακρόν.
Ωστόσο η γενιά του Πολυτεχνείου – από την οποία λείπουν πολλοί πλέον, που έφυγαν πριν τον Σταματάκη – υπήρξε. Με τον αγώνα, τα οράματα, τους μύθους, τις αντινομίες, τις πολιτικές αντιλήψεις, τα σύμβολα και τους εκπροσώπους τους.
Υπάρχει ακόμη ως μνήμη, ως καταφύγιο ανθρώπων με διαφορετικές αντιλήψεις και ξεχωριστές επιλογές. Θα μετρηθούν πάλι το Σάββατο στο νεκροταφείο Ζωγράφου και θα τους λείπει ένας ακόμη. Από τους καλυτέρους – «ο ευγενέστερος της Αριστεράς με την σπουδαία πολιτική σκέψη», όπως τον αποχαιρέτησε ο Νίκος Κοτζιάς.
Ο μύθος αυτής της γενιάς ανασκευάσθηκε σταδιακά – ενίοτε από τους δημιουργούς του. Κάθε χρόνο τα συμφραζόμενα στα οποία τιμάται η επέτειος του Πολυτεχνείου, δημιουργούν προϋποθέσεις για την αποδυνάμωση του νοήματός της.
Μετά δυσκολίας διατηρεί πλέον ένα μέρος από τη λάμψη της, ως κορυφαίο αντιδικτατορικό γεγονός. Κι αυτό μουσειακά πλέον – η φλόγα της δεν κληροδοτήθηκε. Και ας προσπάθησαν πρόσφατα ο Μίμης Ανδρουλάκης με τον Λαλιώτη να την αναζωπυρώσουν.
Το Πολυτεχνείο σημάδεψε τον αντιδικτατορικό αγώνα ως ορόσημό του και υπήρξε παντιέρα αγωνιστικού προσανατολισμού της επόμενης γενιάς στις συνθήκες που γαλούχησαν τη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία. Μέχρι το 1981 «συνεχιζόταν» μετά «δικαιώθηκε», ύστερα η ΔΑΠ έπαιρνε 45% στις φοιτητικές εκλογές και τελικά ο Μητσοτάκης ανακάλυψε ότι «στο Πολυτεχνείο υπήρχαν και δεξιοί».
Το γεγονός που συνδέθηκε σε μεγάλο βαθμό με τις ανακατατάξεις της Μεταπολίτευσης, σήμερα περισσότερο μπορεί να υπερηφανεύεται για τις στάχτες του, παρά για την ακτινοβολία του. Η γενιά του Πολυτεχνείου δεν μένει πια εδώ.
Εθισμένη σε ολικές αφηγήσεις της Ιστορίας, ταυτισμένη με τις μεγάλες ιδέες του 20ού αιώνα – αλλά και ένα τμήμα της με τη βαρβαρότητα -, δεν άντεξε το σοκ των μεταβολών που διαμόρφωσαν τον επόμενο αιώνα.
Είναι μια γενιά που έκανε το χρέος της αγιάζοντας ως μόνη ιερή λέξη την «Ελευθερία» και δοξάστηκε γι’ αυτό. Αλλά ατύχησε στη συνέχεια και μόνο τη μοναξιά της έχει να προσφέρει στην πολιτική του 21ου αιώνα.
Ήταν μια γενιά που έδωσε τα καλύτερα μυαλά και τα πιο λαμπρά παραδείγματα νέων ανθρώπων με υψηλό φρόνημα και αίσθημα αυτοθυσίας.
Γενιά εξουσίας όμως δεν έγιναν ποτέ. Το 1981 τους πήραν τη μπουκιά από το στόμα οι παλαιοί κεντρώοι που κυριάρχησαν στο σκηνικό της Αλλαγής. Μετά ήρθαν οι τεχνοκράτες και τους άφησαν πάλι αναπληρωματικούς. Από τον Γαλλικό Μάη ο Ροκάρ έγινε Πρωθυπουργός. Στην Ελλάδα ως εκεί έφτασε μόνο η «Γενιά των Πανελληνίων», με τον Τσίπρα.
Έμειναν γενιά – νεροκουβαλητής. Χρησιμοποιήθηκαν ως άλλοθι μηχανισμών, για να εκτρέψουν την πορεία των πραγμάτων προς το όραμα αυτής της γενιάς, χωρίς να της επιτρέψουν να δοκιμάσει η ίδια την πραγματοποίησή του.
Το δεύτερο μέρος της παρτίδας αυτής της γενιάς με την Ιστορία δεν παίχθηκε ποτέ.
Στη μεταπολιτευτική διαδρομή οι πρωταγωνιστές του Πολυτεχνείου κατόρθωσαν να διατηρήσουν μεταξύ τους ισχυρούς δεσμούς και διαμόρφωσαν κανόνες αμοιβαίας συμπεριφοράς που κατέλυαν ακόμη και τις διαγωνιστικές γραμμές – που οι ίδιοι επέβαλαν στον εαυτό τους.
Δεν μπορεί να υποτιμηθεί η σεμνότητα με την οποία μια μερίδα αυτής της γενιάς αποχώρησε από το προσκήνιο και αρνήθηκε να εξαργυρώσει τις δάφνες της. Αλλά και όσοι πήραν μέρος στο πολιτικό παιχνίδι, διατήρησαν την ηθική του αγωνιστή και συγκρότησαν στα κόμματά τους πυρήνες ρήξης και αλλαγής. Αλλά δεν άντεξαν για πολύ. Σε κάποιες περιπτώσεις προδόθηκαν από μέσα.
Σήμερα – όχι μόνο ηλικίας – δεν θυμίζουν πλέον τα παιδιά με τα ξαναμμένα πρόσωπα, στην ταράτσα της Νομικής και στο Πολυτεχνείο. Ή έστω τους θυελλώδεις αγορητές στα αμφιθέατρα και τις πολιτικές εκδηλώσεις των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων.
Η γενιά του Γιώργου Σταματάκη, που θα άλλαζε τον πολιτικό προσανατολισμό της χώρας, συνεθλίβη από τα γεγονότα που εν μέρει και η ίδια προκάλεσε. Η άνοιξή της, αποδείχθηκε χαμένη άνοιξη.
Ήταν μια γενιά που «ήξερε τις απαντήσεις, αλλά της άλλαξαν τις ερωτήσεις».
AΠΟ ΤΟ IEIDISEIS.GR
