Του Διογένη Λόππα
Ο πρόεδρος Biden σύρθηκε σε μια οδυνηρή δημόσια εμφάνιση προκειμένου να διασκεδάσει, όσο αυτό είναι δυνατόν, τις αλγεινές εντυπώσεις που η νικηφόρα είσοδος των τρομοκρατών άφησε στην αμερικανική κοινή γνώμη, αλλά και σε όλο τον πλανήτη, που ένιωσε ξαφνικά σταθερές δεκαετιών να καταρρέουν σαν χάρτινος πύργος και μάλιστα υπό την πίεση όχι κάποιας αναδυόμενης υπερδύναμης, αλλά ρακένδυτων πολιτοφυλάκων πάνω σε παπάκια και αγροτικά.
Παρακολούθησα σε ζωντανή μετάδοση και πάρα πολύ προσεκτικά τον πολύπειρο Αμερικανό πολιτικό και σε συνδυασμό με άλλες αξιόπιστες πηγές θα προσπαθήσω να καταγράψω μια κατάσταση αρκετά περίπλοκη. Περίπλοκη, καθώς αν και οι επίσημες εξηγήσεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν οριακά επαρκείς, ωστόσο η αμερικανική κυβέρνηση κινδυνεύει να πέσει σε μια κλασσική παγίδα αυτοεκπληρούμενης προφητείας, όχι γιατί πληρεί η ίδια τις προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο, αλλά απλούστατα γιατί η ψυχολογία της κοινής γνώμης μπορεί να τελεσιδικήσει προς την άβολη αυτή κατεύθυνση.
Αν σε κάποιους η ομιλία Biden ήταν περισσότερο κυνική από όσο μπορούν να καταναλώσουν, όχι άδικα ομολογώ, η απάντηση είναι ότι γενικά οι Αμερικανοί πρόεδροι έχουν την τάση να απευθύνονται αποκλειστικά στο εσωτερικό τους ακροατήριο, αγνοώντας έως παρεξηγήσεως το γεγονός ότι από τα χείλη τους κρέμεται το σύνολο της ανθρωπότητας. Έτσι ενώ η επίσημη εγκατάλειψη των συμμάχων τους αντιμετωπίστηκε με αγανάκτηση στο Βερολίνο ή στη Λευκωσία, στο Τέξας και στη Νέα Υόρκη ακούστηκε σαν απαλό θρόισμα του ανέμου.
Μια πολύ πειστική δικαιολογία
Θα μπορούσα να αντικρούσω με επιτυχία κάθε πρόταση που εκστόμισε ο κ. Biden, πρώτον γιατί όλες οι καλές ιδέες έχουν πάντοτε δεύτερη ανάγνωση ανάλογα με την πολιτική οπτική και δεύτερον γιατί το διακύβευμα στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι κάποια αφηρημένη οικονομική μελέτη, αλλά οι ίδιες οι γ@&$ς ζωές εκατομμυρίων απλών ανθρώπων. Εκτός από μία:
Σε μια αποστροφή της ομιλίας του, ο κ. Biden ισχυρίστηκε ότι όσο καλές προθέσεις και αν έχουν οι ΗΠΑ, δεν είναι δυνατόν να πολεμήσουν σε μια μάχη που οι ίδιοι οι Αφγανοί αρνούνται να δώσουν. Και δυστυχώς αυτή είναι μια πικρή αλήθεια: Από την εκλεγμένη κυβέρνηση που το έσκασε νύχτα μέχρι τους μάχιμους στρατιώτες αλλά και τους απλούς πολίτες, δε βρέθηκε κανένας να προβάλει την παραμικρή έστω αντίσταση, με στρατιωτικά ή έστω πολιτικά μέσα, εναντίον του επερχόμενου τρόμου. Γιατί να το κάνει κάποιος τρίτος μερικές χιλιάδες μίλα μακριά;
Όμως η αρχική πρόθεση του Αμερικανού προέδρου δεν ήταν ακριβώς αυτό που είδαμε στις οθόνες μας. Γνωρίζοντας το ποιόν του ανθρώπου και έχοντας ήδη συζητήσει εκτενώς με τις πηγές μου, μπορώ άφοβα να αποδεχθώ ότι αυτός παραπλανήθηκε πολλαπλώς:
- Λίγα μόλις εικοσιτετράωρα πριν την επέλαση των μουλάδων προς την εξουσία, τόσο οι υπηρεσίες πληροφοριών, όσο και η Αφγανική κυβέρνηση διαβεβαίωναν ότι ο στρατός θα πολεμήσει μέχρις εσχάτων. Ασφαλώς ο κ. Baiden είχε σοβαρούς λόγους να ανησυχεί, όμως τι θα μπορούσε να κάνει όταν όλες οι εισηγήσεις ήταν θετικές; Προφανώς και αν γνώριζε ότι στην πραγματικότητα οι Ταλιμπάν απέχουν λίγες ώρες από την Καμπούλ, θα είχε τουλάχιστον προσπαθήσει με διπλωματικά ή στρατιωτικά μέσα να αποτρέψει τις σκηνές που μόλις παρακολουθήσαμε και που αποτέλεσαν μια μαχαιριά στο reputation της μοναδικής υπερδύναμης.
- Όταν αποφάσισε την αποχώρηση από το Αφγανιστάν, το σχέδιο δεν προέβλεπε την κατάρρευση της κυβέρνησης και την παράδοση άνευ όρων στους μουλάδες. Απεναντίας, προέβλεπε μια μακροχρόνια σύγκρουση που θα γινόταν με Αφγανικό αίμα και αμερικανικό χρήμα. Προφανώς και δεν είχε στο μυαλό του να αφήσει πίσω ανυπεράσπιστους τέσσερα εκατομμύρια δυτικόφρονες Αφγανούς στο έλεος της Sharia.
- Πρακτικά μιλώντας, καθώς και ο ίδιος ως αντιπρόεδρος είχε διαφωνήσει ηχηρά με την εμπλοκή στο νεκροταφείο των αυτοκρατοριών, δεν ήταν δυνατόν να συνεχίσει να χρηματοδοτεί μια παράλογη εκστρατεία χωρίς κανένα ορατό αποτέλεσμα, την ώρα που όσο ποτέ άλλοτε έχει ανάγκη από όλους τους διαθέσιμους πόρους για να χρηματοδοτήσει την ανακαίνιση των υποδομών μέσα στο αμερικανικό έδαφος, ώστε με τον τρόπο αυτό να δημιουργήσει τις απαραίτητες δουλειές που θα επανεντάξουν εκατομμύρια Αμερικανούς πολίτες στον κοινωνικό ιστό, απομακρύνοντας έτσι τον (ορατό) κίνδυνο μιας καθολικής μη διαχειρίσιμης εξέγερσης.
Ασφαλώς βέβαια η συγκυρία είναι αρκούντως ζοφερή και δεν θα είναι καθόλου εύκολη η διαχείριση της ταπεινωτικής αυτής εθελούσιας ήττας. Και είναι απολύτως φυσικό ότι η ευθύνη βαραίνει τον κ. Baiden, γιατί η ευθύνη στον πρώτο κόσμο είναι αντικειμενική και ο εκλεγμένος ηγέτης ευθύνεται αντικειμενικά για ότι έγινε στη βάρδια του, ασχέτως αν ο ίδιος διαφωνούσε στο παρελθόν ή αν παραπλανήθηκε από παράγοντες που δεν ήταν σε θέση να ελέγχει πλήρως.
Όμως:
- Μια ήττα, όσο συμβολισμό και αν εμπεριέχει, δεν είναι το τέλος του κόσμου. Οι ίδιες οι ΗΠΑ αποχώρησαν με την ουρά στα σκέλια από το Βιετνάμ, αλλά μερικά χρόνια αργότερα κέρδισαν κατά κράτος τον ψυχρό πόλεμο και επέβαλαν την Pax Americana. Οι ΗΠΑ παραμένουν και θα παραμείνουν για πολλά ακόμα χρόνια η μοναδική υπερδύναμη του πλανήτη χωρίς κανένας να μπορεί να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία αυτή.
- Η αναδιάταξη των αμερικανικών δυνάμεων ή σωστότερα των αμερικανικών οικονομικών πόρων, επ’ ουδενί δε σημαίνει εγκατάλειψη στρατηγικών συμφερόντων ή άτακτη υποχώρηση από ενεργά μέτωπα του παρόντος ή του μέλλοντος.
- Ως ναυτική δύναμη συντριπτικής ισχύος, οι ΗΠΑ μπορούν (εάν το επιλέξει ο πρόεδρός τους) να βρεθούν σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη μέσα σε λίγες ημέρες, χωρίς να χρειαστεί κάποιου είδους επιστράτευση ή προετοιμασία, απλά στέλνοντας μια δύναμη κρούσης αεροπλανοφόρου. Κανένας σοβαρός πολιτικός ηγέτης οπουδήποτε στη γη δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός αυτό.
- Ο συνδυασμός πρώτον της διπλωματικής ισχύος – όταν όλοι γνωρίζουμε ότι ο εκάστοτε Αμερικανός πρεσβευτής ουσιαστικά είναι ισότιμος συνομιλητής του εκάστοτε πρωθυπουργού, προέδρου ή μονάρχη οποιασδήποτε χώρας-, δεύτερον της απειλής οικονομικών κυρώσεων – όταν είναι γνωστό ότι εθνικές οικονομίες (βλέπε Ιράν, Β. Κορέα) στραγγαλίζονται για δεκαετίες με μια νομοθετική πράξη ενός ταπεινού γερουσιαστή- και τρίτον βέβαια της στρατιωτικής τεχνολογίας, που σήμερα δεν έχει αντίπαλο, εξασφαλίζει με σιγουριά την υπεροχή των ΗΠΑ, όσο και αν οι εικόνες προβάλλουν πεισματικά τους δικούς τους δυσβάσταχτους συμβολισμούς.
Αυτό που θα πρέπει γρήγορα να δουν σοβαρά οι ΗΠΑ είναι το πραγματικό επίπεδο των μυστικών υπηρεσιών τους και κατά πόσο αυτό έχει πέσει θύμα γραφειοκρατών, διαφθοράς, ρουσφετιών ή οτιδήποτε άλλο τού δίνει αυτή την αύρα ανικανότητας και ανυπαρξίας ταυτόχρονα. Γιατί δεν είναι δυνατόν δεκάδες αναλυτές ανά την υφήλιο να προειδοποιούν ήδη από τον Ιούλιο ότι ”Κύριοι, σοβαρευτείτε, οι Ταλιμπάν είναι ήδη στην πρωτεύουσα και δεν το ξέρετε”, αλλά οι πλέον πολυπληθείς και καλοπληρωμένες υπηρεσίες του κόσμου να αγοράζουν αγρό.
Και να επανεξετάσουν επίσης τα επίσημα δόγματα των πολιτικών τους, καθώς η πραγματικότητα δείχνει να τα ξεπερνά. Είτε πρόκειται για το ”δεν διαπραγματευόμαστε με τρομοκράτες”, όταν ζούμε έναν παραλογισμό όπου οι τρομοκράτες ελέγχουν όλη τη χώρα, πλην ενός αεροδρομίου που φυλάσσεται από πεζοναύτες, αλλά εν τω μεταξύ δεν ανοίγει ρουθούνι. Άρα προφανώς έχουν διαπραγματευθεί, άρα προφανώς το δόγμα είναι ξεπερασμένο. Είτε πάλι αν πρόκειται για την περίφημη εξαγωγή δημοκρατίας και άλλων δυτικών ανθρωπιστικών παραγώγων σε συσκευασία τρία σε ένα σε τιμές ευακιρίας. Φαίνεται ότι κάτι πελάτες στην Ασία και την Αφρική παραμένουν εξαιρετικά δύσπιστοι.
Αν κάτι παραείναι πικρό για να το καταπιεί ακόμα και ένας υποστηρικτής των δημοκρατικών και του σημερινού προέδρου, εκτός από το μέγεθος που θα έχει ή όχι η επαπειλούμενη ανθρωπιστική καταστροφή, αυτό είναι η πρωτοφανής μεταβίβαση απίστευτα μεγάλης ποσότητας υπερσύγχρονου αμερικανικού οπλισμού σε τρομοκράτες, απόρροια της κατάρρευσης του ΄΄πανίσχυρου” κυβερνητικού στρατού. Και για αυτό, σύμφωνα με τα δικαστικά δεδομένα των ΗΠΑ, κάποιος οπωσδήποτε θα λογοδοτήσει και πολύ φοβάμαι ότι δύσκολα ο κ. Baiden θα γλιτώσει, τουλάχιστον την κλήση σε απολογία. Η μέρα που κάποια αυστηρή επιτροπή της γερουσίας στοιχειοθετήσει ότι δαπανήθηκαν χρήματα φορολογουμένων για να μεταβιβαστούν όπλα ανυπολόγιστης ισχύος και αξίας σε τρομοκράτες, δεν είναι πολύ μακριά.