Συνέντευξη στον Γιάννη Παλιούρη
Δεν ζητά να προβιβαστεί από το ελληνικό Δημόσιο, όπως μας λέει γελώντας. Θα ήθελε σίγουρα περισσότερο χρόνο με τα εγγόνια του στις ΗΠΑ, αφού όπως παραδέχεται περνά 5 μήνες στην Ελλάδα, 5 μήνες στην Αμερική και 2 μήνες στα αεροπλάνα. Μας αποκάλυψε τι συνέβη πρόσφατα στον πιο… διαστημικό από τους διαστημικούς οργανισμούς που έχει δουλέψει (ναι, στον εγχώριο ΕΛΔΟ αναφερόμαστε). Κυρίως, όμως, καταθέτει το δικό του μανιφέστο για το πώς θα μπορέσουμε να βγούμε από την πολυεπίπεδη κρίση που βιώνουμε και σημειώνει ότι πρέπει να το κάνουμε «όχι γιατί είναι εύκολο, αλλά γιατί είναι δύσκολο».
Ο Σταμάτης Κριμιζής, πολίτης του κόσμου αλλά και βαθιά Έλληνας, ο άνθρωπος που έστειλε την πρώτη διαστημοσυσκευή πέρα από τα όρια του Ηλιακού Συστήματος, μιλά στο Andro. «Σε ολόκληρη την επιστημονική μου πορεία εκεί δεν διαπίστωσα ποτέ και πουθενά ψήγματα διαπλοκής».
– Κύριε καθηγητά τι σημαίνει να βρίσκεστε μια ολόκληρη ζωή στην αιχμή του δόρατος της προσπάθειας που κάνει η ανθρωπότητα να βγει από το γήινο καβούκι της και να «μπουσουλήσει» στο Διάστημα; Ξέρετε εγώ έζησα ένα όνειρο. Από νεαρός φοιτητής στην Αϊόβα, μέχρι επικεφαλής του τομέα διαστήματος στο πανεπιστήμιο Johns Hopkins ήταν μια ζωή γεμάτη. Σχεδιάσαμε και κατασκευάσαμε τις αποστολές Voyagers 1, 2 στους εξωτερικούς πλανήτες, τη Διαστρική Αποστολή Voyager, την αποστολή του Cassini-Huygens στον Κρόνο και Τιτάνα, τον πρώτο τεχνητό κομήτη και δεκάδες άλλα projects κυρίως για τη NASA αλλά και για το αμερικανικό ναυτικό και την αεροπορία. Έχουμε σχεδιάσει και κατασκευάσει όργανα που έχουν ταξιδέψει και στους εννέα κλασσικούς πλανήτες. Σημειωτέων, ότι όλα αυτά έγιναν ανταγωνιζόμενοι, τον πρώτο καιρό τουλάχιστον όταν ήμουν νεαρός, τους «πρυτάνεις» της διαστημικής επιστήμης και τεχνολογίας.
– Αφού αναφερθήκατε στο Voyager δεν σας κρύβω ότι όταν το 2012 πέρασε από την ηλιόπαυση, το απώτατο όριο του ηλιακού συστήματος, στον διαστρικό χώρο, ένιωσα δέος. Αν ένιωσα δέος εγώ, ο άνθρωπος που ήταν επικεφαλής της αποστολής τι αισθάνθηκε; Ήταν πραγματικά συγκινητικό γιατί τότε συνειδητοποίησα κι εγώ ότι έστω και άθελα μας, κατά κάποιον τρόπο, γίναμε κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας. Βλέπετε το Voyager έγινε η πρώτη ανθρώπινη συσκευή που έσπασε το φράγμα του Ηλιακού συστήματος. Είναι ένα ορόσημο όχι μόνο για όσους είμαστε μέλη της αποστολής αλλά για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
– Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού των 50 χρόνων καταλήξατε τελικά στο τι είναι πιο τρομακτικό: να είμαστε ή να μην είμαστε μόνοι στο Σύμπαν; Δεν υπάρχει τίποτα τρομακτικό, γιατί πιστεύω ότι δεν είμαστε μόνοι μας. Ωστόσο αυτό είναι κάτι που μάλλον δεν θα το διαπιστώσουμε ποτέ λόγω των ασύλληπτων αποστάσεων στο Σύμπαν. Μπορεί κάποτε να μάθουμε μέσω της παρατήρησης από διαστημικά τηλεσκόπια εάν κάποιος πλανήτης μπορεί να αναπτύξει και να φιλοξενήσει ζωή, ωστόσο η επικοινωνία είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Και μάλλον απίθανο. Μπροστά από το διαστημικό όχημα της αποστολής Κασσίνι-Χόιχενς που είχε ως στόχο τη μελέτη του Κρόνου και των φυσικών δορυφόρων του.
– Πως καταφέρατε να βρίσκεστε επί δεκαετίες στην πρώτη γραμμή της διαστημικής εξερεύνησης. Θέλω να πω ότι πρόκειται για έναν τομέα εξόχως ανταγωνιστικό. Ανταγωνιστικό, μεν, αξιοκρατικό, δε. Σημειώστε ότι όταν επελέγη το δικό μας σχέδιο για το Voyager, ανταγωνιζόμουν τον μέντορά μου, τον James Van Αllen. Και όμως η επιτροπή της NASA επέλεξε το δικό μας project παρά το γεγονός ότι ήμασταν νεαροί ερευνητές. Όταν μάλιστα αργότερα ρωτήθηκε ο Van Αllen πως αισθάνθηκε που «έχασε» από μαθητή του, απάντησε πως χάρηκε γι’ αυτό. Στην Αμερική τα πράγματα δεν είναι όπως στην Ευρώπη. Προκηρύσσεται ένα project και μπορείς να κερδίσεις όποιος και αν είσαι αρκεί απλά να έχεις την καλύτερη πρόταση. Τα πάντα κρίνονται από ad hoc επιτροπές, τα μέλη των οποίων δεν έχουν όχι σχέση, αλλά ούτε καν υποψία σχέσης με τον κρινόμενο.
Σε ολόκληρη την επιστημονική μου πορεία δεν διαπίστωσα ποτέ και πουθενά ψήγματα διαπλοκής. Στην Ευρώπη, από την άλλη, υπεισέρχεται η «πολιτική» στην εξίσωση: «αν το πάρει η Γερμανία, το επόμενο project να το δώσουμε στη Γαλλία, πρέπει να δώσουμε και κάτι στην Ιταλία», κ.ο.κ. Στην Ευρώπη ακόμα και το επιστημονικό περιβάλλον είναι κάπως συντεχνιακό.
– Και στην Ελλάδα, τι ισχύει στη δική μας περίπτωση; Στην Ελλάδα ένας νέος ερευνητής, ένας νέος επιστήμονας που δείχνει ότι προωθεί τα όρια της γνώσης σε νέα επίπεδα θα «βρεθεί» αντιμέτωπος με τους άρχοντες του κλάδου. Το έχω δει να συμβαίνει αυτό. Γι’ αυτό και μου έχει κάνει τρομερή εντύπωση ότι πάρα πολλοί είναι διαπλεγμένοι εδώ. Επιτροπές, επιλογές, παντού. Και το ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι δεν το κρύβουν. Θεωρείται σχεδόν φυσική η στάση «θα προωθήσω τον συνεργάτη μου, τον δικό μου, γιατί όχι, σε τελική ανάλυση». – Να υποθέσω ότι κάτι τέτοιο συνέβη και με την περίπτωση του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού, όπου τελικά οδηγηθήκατε σε παραίτηση; Η αλήθεια είναι ότι στην περίπτωση του ΕΛΔΟ αισθάνομαι εξαπατημένος, γιατί άλλα μου είχε υποσχεθεί αρχικά ο καθ’ ύλην αρμόδιος υπουργός, ο κ. Νίκος Παππάς, και άλλα υλοποιήθηκαν τελικά. Όταν απευθύνθηκαν σε εμένα -αυτό έγινε αφού κατά την αρχική αναγγελία ίδρυσης του ΕΛΔΟ τον Φεβρουάριο του 2017 γελοιοποιήθηκαν- θεώρησα ότι ο κ. Παππάς είχε ειλικρινείς προθέσεις να δημιουργήσει κάτι με διεθνείς προδιαγραφές και υψηλά standards. Τελικά, όμως, έδωσε όλες τις διαδικασίες και όλες τις αρμοδιότητες εκπροσώπησης της Ελλάδας αντί στον ΕΛΔΟ, στους υπαλλήλους και στον γενικό γραμματέα του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, ως πρόεδρο ενός παράλληλου συμβουλίου το οποίο θα καθόριζε τη διαστημική πολιτική της χώρας. «Απορώ τι σκέφτηκαν. Πίστεψαν για μια στιγμή ότι ένας άνθρωπος με τη δική μου εμπειρία θα δεχόταν να γίνει φερέφωνο ενός άσχετου όπως ο κ. Μαγκλάρας;»
– Τι μεσολάβησε και άλλαξε η στάση του Υπουργού; Ο πραγματικός υπαίτιος της κατάστασης που διαμορφώθηκε θεωρώ ότι είναι ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου, ο κ. Βασίλης Μαγκλάρας. Η δομή που υιοθετήθηκε τελικά αντί να στηρίζεται στους ειδικούς επιστήμονες του ΕΛΔΟ, πέρασε σε υπαλλήλους του Υπουργείου και στον κ. Μαγκλάρα ο οποίος ποτέ δεν είχε καμία σχέση με το Διάστημα, ούτε ξέρει περί τίνος πρόκειται. Ξέρετε τα διαστημικά προγράμματα απαιτούν τρομακτική εξειδίκευση και εξονυχιστική ανάλυση κάθε λεπτομέρειας προκειμένου να τα αξιολογήσεις και να τα υλοποιήσεις. Πρόκειται για εμπειρία δεκαετιών, που δεν υπάρχει γραμμένη σε κάποιο βιβλίο για να την αντιγράψεις. Τα διαστημικά προγράμματα δεν είναι σαν να μετράς πόσα λουκάνικα βγαίνουν από το μηχάνημα.
– Εσείς πότε διαπιστώσατε ότι οι αρχικές δεσμεύσεις του κ. Παππά δεν επρόκειτο να τηρηθούν; Μόλις υποβλήθηκε το τελικό νομοσχέδιο για τον ΕΛΔΟ στη Βουλή, το οποίο είχαμε εκπονήσει προ μηνών, ανακαλύψαμε ότι υπήρχε μια διάταξη που έδινε όλες τις σχετικές αρμοδιότητες στον γενικό γραμματέα του Υπουργείου. Το επεσήμανα και στον κ. Παππά, αλλά και στους βουλευτές, ότι η συγκεκριμένη δομή, το Συμβούλιο Διαστημικής Πολιτικής εντός του Υπουργείου, θα δημιουργήσει προβλήματα. Μάλιστα, όταν υποστήριξα το σχετικό νομοσχέδιο πριν να υποβληθεί στη Βουλή δεν υπήρχε η διάταξη που αφορούσε την ίδρυση του παράλληλου συμβουλίου. Τελικά διαπίστωσα ότι στο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε περιλαμβανόταν και η συγκεκριμένη διάταξη. Μάλιστα, η υπουργική απόφαση για την εφαρμογή του νόμου εμπεριείχε και κάποιες γελοιότητες, όπως το ότι ο νομικός σύμβουλος θα έχει ένα προσωπικό 5 ατόμων, τη στιγμή που εμείς για ολόκληρο τον ΕΛΔΟ είχαμε προτείνει μια σφιχτή δομή από 20 ειδικούς. Όταν μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου συναντήθηκα με τον κ. Παππά, μου είπε να μην ανησυχώ καθώς το συμβούλιο αυτό απλά θα μετέφερε τις διάφορες εισηγήσεις από τα Υπουργεία στον ΕΛΔΟ για αξιολόγηση.
– Πότε καταλάβατε στην πράξη ότι υπήρχε ουσιαστικό πρόβλημα και ότι το συμβούλιο υπό τον κ. Μαγκλάρα δεν ήταν απλά διαδικαστικού χαρακτήρα; Όταν συγκαλέσαμε το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο του ΕΛΔΟ τόνισα ότι επρόκειτο για απαράδεκτη εξέλιξη καθώς η υπουργική διάταξη που δημοσιεύτηκε σχεδόν ταυτόχρονα με την ίδρυση του ΕΛΔΟ μας καθιστούσε έναν γραφειοκρατικό Οργανισμό δίχως λόγο ύπαρξης και κατά συνέπεια έπρεπε να αλλάξει. Στο δεύτερο ΔΣ επανήλθαμε με πιο εκτεταμένη συζήτηση και σχεδόν ομόφωνα αποφασίσαμε πως εγώ και ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΕΛΔΟ, κ. Κωνσταντίνος Πιλαφτσής, έπρεπε να συζητήσουμε με τον κ. Μαγκλάρα, ώστε να αλλάξει η συγκεκριμένη διάταξη. Τότε ο κ. Μαγκλάρας όχι μόνο αρνήθηκε να συζητήσει μαζί μας, αλλά κάλεσε σε διάσκεψη το ΔΣ του ΕΛΔΟ χωρίς να το γνωρίζω. Τελικώς 4 από τα 7 μέλη του ΔΣ ήταν παρόντα στην συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα, όπως πληροφορήθηκα εκ των υστέρων. Ο Σταμάτης Κριμιζής φωτογραφίζεται για το Andro στο γραφείο του.
– Επικοινωνήσατε ή επικοινώνησε ο κ. Παππάς μαζί σας; Όταν το πληροφορήθηκα κατάλαβα ότι δεν υπήρχε λόγος να συνεχίσουμε. Σημειωτέον ότι εκτός από εμένα παραιτήθηκε και ο Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού. Με επιστολή μου προς τον κ. Παππά του γνωστοποιούσα την παραίτησή μου καθώς και τους λόγους που με οδήγησαν σε αυτή, χωρίς να λάβω απάντηση. Στη συνέχεια έμαθα, μάλιστα, ότι ο κ. Μαγκλάρας ζήτησε από το ΔΣ του ΕΛΔΟ να γράψει κάποιο γράμμα εναντίον μου. Πέρασαν λίγες ημέρες, δεν ακούστηκε τίποτα και επανήλθα με νέο μήνυμά μου προς τον κ. Παππά τονίζοντας ότι η παραίτησή μου είναι οριστική και αμετάκλητη. Και πάλι δεν έλαβα απάντηση και τότε αποφάσισα να στείλω την ανοιχτή επιστολή που γνωρίζουν πλέον όλοι.
– Με δεδομένο ότι έχετε διαχειριστεί τεράστια προγράμματα αλλά και κεφάλαια για διάφορα projects γιατί πιστεύετε ότι επέλεξαν εσάς για επικεφαλής ενός οργανισμού – κελύφους όπως αποδείχτηκε; Δεν θα ήταν πιο λογικό να επιλέξουν έναν, ας μου επιτραπεί η έκφραση «άσημο», έναν πιο διαχειρίσιμο άνθρωπο; Το λέω αυτό με τη λογική ότι ο Κριμιζής διαθέτει από μόνος του την υπόσταση που του επιτρέπει να τα βροντήξει αν δει ότι κάτι δεν πάει καλά. Αυτή την ερώτηση θα πρέπει να την κάνετε στον κ. Παππά και στον κ. Μαγκλάρα. Ωστόσο απορώ τι σκέφτηκαν. Πίστεψαν για μια στιγμή ότι ένας άνθρωπος με τη δική μου εμπειρία θα δεχόταν να γίνει φερέφωνο ενός άσχετου όπως ο κ. Μαγκλάρας; Πως είναι δυνατόν να νομίζουν ότι ένας άσχετος θα δίνει εντολές σε έναν επαγγελματία που ξόδεψε όλη του τη ζωή σε διοικητικά και επιστημονικά καθήκοντα; Πάντως εάν αυτοί οι δύο κύριοι ενδιαφέρονταν πραγματικά για τη λειτουργία και τη φήμη του ΕΛΔΟ θα έπρεπε να προλάβουν τουλάχιστον τη ζημιά που έγινε με τον διορισμό του κ. Χριστόδουλου Πρωτοπαππά ως αντικαταστάτη μου, αφού η πρώτη ζημιά είχε γίνει με την παραίτησή μου. Να σημειώσω εδώ ότι ο κ. Πρωτοπαππάς ήταν η αρχική επιλογή του κ. Μαγκλάρα και όχι εγώ. Εμένα με επέλεξε ο κ. Παππάς. Τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας με τις αναρτήσεις του κ. Πρωτοπαππά στα social media δεν βοηθούν την ίδια την υπόθεση του ΕΛΔΟ. Πως θα σταθεί διεθνώς αυτός ο Οργανισμός; Πως θα καταστεί βιώσιμος στο μέλλον; Η άποψη μου είναι ότι, αν δεν γίνουν οι δομικές αλλαγές που είναι απαραίτητες, θα καταντήσει μια άσχετη δημόσια υπηρεσία όπου θα παρκάρουν κόσμο. «Ο Τζον Κένεντι είχε πει ότι “Ως Αμερικανοί πιστεύουμε σε αυτό που αναζητούσαν οι Αρχαίοι Έλληνες ως ιδεώδες και είχε τονίσει ο Περικλής: την Αριστεία”»
– Δεν μπορεί, όμως, να τελειώσουν όλα έτσι. Ούτε η συζήτησή μας (γέλια) ούτε και η Ελλάδα. Δεν μπορεί να κλείσουμε τον κύκλο μας σαν μια υποσημείωση στην παγκόσμια ιστορία. Δεν βλέπετε κάπου να υπάρχει ελπίδα; Η αλήθεια είναι ότι η κατάσταση που βιώνει η Ελλάδα είναι τρομερά δύσκολη. Ωστόσο υπάρχει ελπίδα και αυτή πρέπει να την αναζητήσουμε στους νέους και νέες. Τα τελευταία χρόνια που επέστρεψα στην Ελλάδα ως ακαδημαϊκός, έχω μιλήσει σε χιλιάδες μαθητές σε Λύκεια και Γυμνάσια σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Και διαπιστώνω δύο πράγματα: αφενός υπάρχουν καθηγητές που υπερβαίνουν τους εαυτούς τους, δουλεύοντας ανιδιοτελώς για την Ελλάδα και την έννοια της εκπαίδευσης, εμπνέοντας τα νέα παιδιά. Αφετέρου τα παιδιά έχουν κατανοήσει ότι κάτι δεν πάει καλά στη χώρα μας. Τα παιδιά αυτά πρέπει να αποκτήσουν ένα νέο πλαίσιο αναφοράς. Προσωπικά, πέρα από την τεχνική ομιλία για το διάστημα, τους μεταφέρω μαθήματα ζωής τα οποία θεωρώ ότι θα σχηματοποιήσουν αυτό το πλαίσιο. Τους μιλώ για την αριστεία, για την ακεραιότητα, για το όραμα, την αξιοκρατία, τη σκληρή δουλειά, το ήθος που πρέπει να κουβαλάμε καθώς πορευόμαστε μέσα στη ζωή. Αν οι νέοι άνθρωποι υιοθετήσουν τις παραπάνω αξίες και ιδανικά, αν γίνουν ακτιβιστές αυτού του πλαισίου, τότε ναι, υπάρχει ελπίδα. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο όταν αποδέχτηκα να αναλάβω επικεφαλής του ΕΛΔΟ, όσο και στην παραίτησή έκανα λόγο για τα τρία Άλφα: Αξιοκρατία, Αξιολόγηση, Αριστεία. Και Ήθος. Όλοι μου τονίζουν ότι πρόκειται για αξίες που έχουν εκλείψει από την Ελλάδα και πρέπει να τις αναδαυλίσουμε.
– Ναι, αλλά αυτό από μόνο του αρκεί; Όχι, πρέπει να είμαι ξεκάθαρος, δεν αρκεί. Απαιτείται πολιτική ηγεσία που να πιστεύει και να ασπάζεται το ομηρικό «Αιέν αριστεύειν». Ο Τζον Κένεντι είχε πει ότι «Ως Αμερικανοί πιστεύουμε σε αυτό που αναζητούσαν οι Αρχαίοι Έλληνες ως ιδεώδες και είχε τονίσει ο Περικλής: την Αριστεία». Και στον φημισμένο του λόγο για το διάστημα είπε ότι «θα πάμε στη Σελήνη όχι επειδή είναι εύκολο, αλλά επειδή είναι δύσκολο». Μπορούμε να κάνουμε την αντίστοιχη σκέψη για την κρίση; Αυτοί που εμείς χαρακτηρίζουμε «ξένους» έχουν ενστερνιστεί τα ελληνικά ιδεώδη της αριστείας, του ήθους και της αξιοκρατίας και εμείς απλά τα χάσαμε. «Στην Ελλάδα είμαστε βασικά θεατές της προόδου που προωθείται από άλλους. Πρέπει κι εμείς να ξεχάσουμε την εσωστρέφεια και να συμβάλλουμε στην δημιουργία του μέλλοντος».
– Γύρω από αυτή την «απώλεια» της αριστείας έχει αναπτυχθεί ένα -ή για να είμαι πιο ακριβής ένα ακόμα- debate στην ελληνική κοινωνία. Υπάρχουν αυτοί που υποστηρίζουν ότι η σημερινή κατάσταση είναι αποτέλεσμα επιλογών που έγιναν από τη δεκαετία του ’80 και μετά. Υπάρχουν και άλλοι που σημειώνουν ότι η Ελλάδα από τη στιγμή που συστάθηκε ως κράτος φέρει εγγενείς αδυναμίες που στην πραγματικότητα δημιουργούν την μία κρίση μετά την άλλη, με μεσοδιαστήματα επιφανειακής κανονικότητας. Η δική σας άποψη ποια είναι; Δεν είμαι κοινωνικός επιστήμονας, ούτε έζησα από κοντά την ελληνική εμπειρία των τελευταίων 50-60 ετών. Παρακολουθούσα, όμως, την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας. Όταν, λοιπόν, επέστρεψα στην Ελλάδα το 2005 λόγω της εκλογής μου στην Ακαδημία Αθηνών, το πρώτο πράγμα που παρατήρησα ήταν η απουσία ήθους, η έλλειψη εθελοντισμού στην ελληνική κοινωνία και η επανάπαυση στις δόξες της Αρχαίας Ελλάδας προκειμένου να υποστηρίξουμε την εθνική μας ταυτότητα. Για να απαντήσω στην ερώτησή σας, η αλήθεια είναι ότι υπήρξε μια κατρακύλα από τη δεκαετία του ’80 και στη συνέχεια. Ωστόσο προσωπικά συμφωνώ με ανθρώπους όπως ο Στέλιος Ράμφος, ο οποίος υποστηρίζει ότι οι ρίζες της σημερινής κατάστασης έρχονται από πολύ παλιά και έχουν να κάνουν με συμπεριφορές και συνήθειες που έχουμε ενστερνιστεί χωρίς καν να το καταλάβουμε. Είμαστε γεμάτοι αντιφάσεις, ως χώρα.
– Τι θα λέγατε, λοιπόν, σε έναν νέο άνθρωπο που δεν βλέπει κανένα λόγο για να παραμείνει στην Ελλάδα; Αυτό που λέω πολλές φορές κλείνοντας τις ομιλίες μου σε σχολεία, χρησιμοποιώντας στίχους από το ποίημα του Καβάφη, «Θερμοπύλες»: «Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες…. Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε». Παιδιά, η μοίρα με την οποία σας φέραμε αντιμέτωποι εμείς οι μεγάλοι, η μοίρα που σας καταθέσαμε, απαιτεί τη δική σας σκληρή δουλειά, τον δικό σας αγώνα. Αλλιώς οι Μήδοι θα περάσουν…
– Ποια είναι κατά τη γνώμη σας, λοιπόν, η ταυτότητα του ελληνισμού στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον; Είναι κάτι που επαναλαμβάνω συνεχώς. Δεν φτάνει να λέμε ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Σήμερα όλοι στον κόσμο ρωτούν «τι έχετε κάνει τα τελευταία 50 χρόνια». Με αυτό το νόμισμα βαδίζουμε στον σύγχρονο κόσμο. Αν λάβουμε αυτό υπ’ όψιν θα πρέπει να είμαστε πιο ταπεινοί καθώς η «παραγωγή» μας δεν είναι δα και τόσο αξιοθαύμαστη. Είμαστε βασικά θεατές της προόδου που προωθείται από άλλους. Πρέπει κι εμείς να ξεχάσουμε την εσωστρέφεια και να συμβάλλουμε στην δημιουργία του μέλλοντος.
– Και ποια είναι η ταυτότητα του ‘Έλληνα Σταμάτη Κριμιζή; Πως πορεύτηκε ως Έλληνας στη ζωή του; Τη δική μου πορεία την όρισε το «Αιέν Αριστεύειν». Προσπάθησα σε κάθε μου βήμα να δώσω τον καλύτερο εαυτό μου, να προσθέσω πολιτισμό στην ανθρωπότητα, ως πολίτης του κόσμου αλλά και ως Έλληνας. Δεν ξέρω αν τα κατάφερα. Ελπίζω, όμως, ότι κανείς δεν μπορεί να πει ότι δεν προσπάθησα με όλες μου τις δυνάμεις… Διαβάστε ακόμα: Σταμάτης Κριμιζής – «Επόμενος προορισμός ο Ήλιος, εκτόξευση 31 Ιουλίου 2018»
Πηγή : Andro.gr [ http://www.andro.gr/apopsi/stamatis-krimizis-interview/ ]