Γράφει ο Νίκος Τσαγκρής
Στην πραγματικότητα πίσω απ’ την «πραγματικότητα», το κύμα έχει γίνει ήδη τσουνάμι και μας σκεπάζει προ πολλού, βυθισμένους στα λασπόνερα της σιωπής και των κοινωνικών ψευδών
Αισθάνομαι την ανάγκη να ομολογήσω ότι, παρά την γενική αναταραχή, παρακολουθώ απαθής και περίεργος το καθημερινά διογκούμενο κύμα τηλεοπτικών και διαδικτυακών αποκαλύψεων MeToo και τύπου «MeToo». Απαθής, γιατί γνωρίζω ότι όσα αποκαλύπτονται δεν είναι παρά σταγόνες στον ωκεανό των περιστατικών έμφυλων και έκφυλων και διαφυλικών – βίαιων ή μη – σεξουαλικών ή εργασιακών παρενοχλήσεων που κατακλύζουν τις σύγχρονες κοινωνίες των πολιτών. Περίεργος, αν το κύμα θα γίνει κάποτε τσουνάμι να μας σκεπάσει όλους. Όπως γενικεύοντας, δυνητικά, μας αρμόζει.
Και όχι μόνο δυνητικά. Στην πραγματικότητα πίσω απ’ την «πραγματικότητα», το κύμα έχει γίνει ήδη τσουνάμι και μας σκεπάζει προ πολλού, βυθισμένους στα λασπόνερα της σιωπής και των κοινωνικών ψευδών: εκτιμώ ότι καθένας – ή σχεδόν καθένας – από εμάς (όλοι ή σχεδόν όλοι, δηλαδή), έστω μια φορά στη ζωή μας, υπήρξαμε σεξουαλικά ή εργασιακά παρενοχλούμενοι ή παρενοχλούντες. Ή και τα δύο. Βίαια ή μη.
Αναφέρω απλά, χωρίς καμιά αξίωση τεκμηρίωσης, ότι τρείς δεκαετίες πριν (1987-1997) το 50% των εργαζομένων γυναικών 11 ευρωπαϊκών χωρών δήλωναν* ότι υπήρξαν, τουλάχιστον μία φορά, θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας τους. Το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες άγγιζε τότε το 10%, ενώ στο 30% των περιπτώσεων ο δράστης ήταν προϊστάμενος ή ιεραρχικά ανώτερος.
Πιο κοντά μας τώρα, στην δυστοπική Ελλάδα του 2020 – 21, το 85% των γυναικών αναφέρουν** ότι υπήρξαν θύματα σεξουαλικών παρενοχλήσεων στο εργασιακό περιβάλλον τους και, προσέξτε, 1 στις 10 εξ αυτών αναφέρει απόπειρα βιασμού ή βιασμό.
*******
Αυτά τα… ασήμαντα, τις ώρες που, στο επικοινωνιακό προσκήνιο (TV, social media κλπ.), πέφταμε απ’ τα σύννεφα καθώς φούσκωνε το κύμα των ελληνικών αποκαλύψεων Me Too και τύπου Me Too που ξεκίνησε μετά την γενναία καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου, όταν άνοιξαν τα θεατρικά στόματα…
Στο σημείο αυτό, οφείλω να εξηγήσω ότι αναφέρομαι σε «αποκαλύψεις τύπου MeToo», διότι στην Ελλάδα – αλλά και παντού στον κόσμο, υποθέτω, ταυτίζουν τους «MeToo» με το μεγάλο σκάνδαλο των σεξουαλικών παρενοχλήσεων που ξέσπασε το 2017 στις ΗΠΑ, με πρωταγωνιστή τον μεγιστάνα του Χόλυγουντ Χάρβεϊ Ουάινστιν.
Διευκρινίζω λοιπόν, ότι το κίνημα των #MeToo ήταν παρόν, και οι οπαδοί του παρούσες / όντες στη δημόσια ζωή των ΗΠΑ, από το 2006∙ όταν η μαύρη ακτιβίστρια από την Αλαμπάμα Ταράνα Μπερκ ίδρυσε το κίνημα προάσπισης των (έγχρωμων, κυρίως) γυναικών από τη σεξουαλική βία και τις επιπτώσεις της στη σωματική και, ιδιαίτερα, στην ψυχική υγεία των θυμάτων της.
Ωστόσο, οφείλουμε να δεχτούμε ότι εκείνη που επανέφερε το #MeToo στην παγκόσμια επικαιρότητα ήταν η ηθοποιός Αλίσα Μιλάνο όταν, το 2017, αποφάσισε τελικά να καταγγείλει δημόσια τον Χάρβεϊ Ουάινστιν για σεξουαλική παρενόχληση. Τότε ο ασκός του Αιόλου άνοιξε, το #Me Too έγινε πραγματικό τσουνάμι, και εκατομμύρια γυναικών απ’ όλο τον κόσμο άρχισαν να μιλούν για σεξουαλικά εγκλήματα που, ως τότε, έκρυβαν κάτω από το χαλί.
*******
Ακριβώς όπως τα έκρυβαν και οι δικές / οί μας MeToo∙ οι κυρίες και οι κύριοι που κατήγγειλαν παρενοχλήσεις παρελθόντων ετών εκ μέρους του καταξιωμένου Έλληνα ηθοποιού, σκηνοθέτη και θιασάρχη, Γιώργου Κιμούλη, ας πούμε. Ή όχι;
«Όχι», είναι μια λογική δημοσιογραφική απάντηση: οι κυρίες και οι κύριοι που κατήγγειλαν παρενοχλήσεις παρελθόντων ετών εκ μέρους του Γ. Κιμούλη δεν τις έκρυβαν κάτω από το χαλί, αλλά κάτω απ’ το δέος τους απέναντι στην αυθεντία, τον φόβο τους απέναντι στον εργοδότη (μη χάσουν τη δουλειά τους), το άγχος τους μη χάσουν τον υποκριτικό τους αυτοέλεγχο επί σκηνής. Και ευτελιστούν ως καλλιτέχνες…
Κάποιες άλλες, τηλεοπτικές αυτή τη φορά απαντήσεις, παραβλέπουν τον αναδρομικό χαρακτήρα των καταγγελιών και προχωρούν επί της ουσίας τους. Και δικάζουν: «οι καταγγελίες εις βάρος του κ. Κιμούλη δεν συνιστούν σεξουαλική παρενόχληση». Και αθωώνουν: «ούτε καν βίαιη επίθεση δεν τη λες – αν δεν επιβεβαιωθεί η καταγγελλόμενη κλωτσιά». Και καταδικάζουν: «τι λες τώρα, είναι πασίγνωστη η συμπεριφορική βία του Κιμούλη. Και στην προσωπική του ζωή, και στο θέατρο»…
Έτσι ή κάπως έτσι, συνεχίζω να παρακολουθώ απαθής και περίεργος το καθημερινά διογκούμενο κύμα τηλεοπτικών και διαδικτυακών αποκαλύψεων MeToo και «τύπου MeToo». Απαθής, ακόμα και απέναντι στην απέχθειά μου για τις τηλεδίκες και τους τηλεδικαστές. Περίεργος μήπως δω μία, έστω, απ’ τις καταγγελλόμενες υποθέσεις παρενοχλήσεων, να φτάνει στα δικαστήρια. Όχι ε;
*Σε έρευνα του Κ.Ε.Θ.Ι. για την σεξουαλική παρενόχληση στους χώρους εργασίας
**Σε έρευνα της «Qed market research» για λογαριασμό της ActionAid
