Του Γιαννάκη Λ. Ομήρου
Η απότιση φόρου τιμής στον Αλέκο Παναγούλη, συνδέεται άρρηκτα, ως πράξη ιστορικού χρέους, με δύο ανεπούλωτες ρωγμές του χρόνου. 21η Απριλίου1967 και 15η Ιουλίου 1974.
Επέτειοι μαύρες και αποκρουστικές. Ημέρες που μας σημάδεψαν για πάντα. Ακόμα χειρότερα, σημάδεψαν και ακρωτηρίασαν το σώμα και τη ψυχή της ίδιας της Κύπρου.
Όσο κι αν κάποιοι θέλησαν τη λήθη και όσο κι αν φρόντισαν να σκεπάσουν με τη σιωπή, τα στυγερά εγκλήματα και τα όσα προηγήθηκαν, η κραυγή της ιστορίας είναι τόσο διαπεραστική που δεν επιτρέπει ήσυχο ύπνο στους εφιάλτες της προδοσίας.
Ανώμαλες οι συνθήκες, που χαρακτήριζαν την εποχή προ του 1974. Στην Αθήνα η δικτατορία με την ανοχή μεγάλου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας. Το Φοιτητικό Κίνημα να αποτελεί το ξυπνημένο κομμάτι της που βαθμιαία μπαίνει στην πρωτοπορία της αντιδικτατορικής πάλης. Η Νομική και το Πολυτεχνείο. Ο Παναγούλης, ο Μουστακλής, ο Μήνης.
Στην Κύπρο η σταδιακή άλωση του δημοκρατικού και πολιτειακού ιστού. Αστυνομία, Εθνική Φρουρά, Σχολεία, Δημόσια Υπηρεσία περνούν σταδιακά στην αράχνη της χουντικής διείσδυσης. Οι «καθώς πρέπει» της Κυπριακής κοινωνίας γιορτάζουν έμπλεοι εθνικοφροσύνης την εθνοσωτήριον επέτειον της 21ης Απριλίου. Το λαϊκό κίνημα υπεράσπισης του Μακαρίου απέναντι σε μια αδίστακτη ΕΟΚΑ Β υπό την άμεση καθοδήγηση, ενίσχυση, χρηματοδότηση της χούντας.
Το πραξικόπημα στην Κύπρο, η αντίσταση, ηρωική πλην απελπιστικά ανοργάνωτη στις πλείστες περιοχές και ανέτοιμη να αντιμετωπίσει ένα κίνημα στρατιωτικό, η διαφυγή του Μακάριου. Η δεύτερη φάση του διπλού εγκλήματος, η τουρκική εισβολή, η κορύφωση της τραγωδίας. Η χούντα επιτέλεσε την αποστολή της. Καταρρέει υπό το βάρος των ανομημάτων της. Η μεταπολίτευση. Στην Κύπρο πραξικοπηματίες συνεχίζουν το προδοτικό τους έργο. Εκβιάζουν, δολοφονούν, εμποδίζουν την επιστροφή του Μακαρίου. Που γυρίζει «περίλυπος έως θανάτου» στη γη της συμφοράς.
Και σήμερα; Δεκαετίες μετά, δεν αρκούν ούτε οι ιστορικές αναδρομές, ούτε οι συγκινησιακοί εγκλεισμοί σε λόγους επετειακούς και σε εύκολες ρητορικές εξάρσεις.
Όσο κι αν κάποιοι θέλησαν τη λήθη και όσο κι αν φρόντισαν να σκεπάσουν με τη σιωπή, τα στυγερά εγκλήματα και τα όσα προηγήθηκαν, η κραυγή της ιστορίας είναι τόσο διαπεραστική που δεν επιτρέπει ήσυχο ύπνο στους εφιάλτες της προδοσίας.
Αντίσταση στον εφησυχασμό και την επανάπαυση που καλλιεργούν οι σειρήνες μιας κοινωνικής αντίληψης περί άλλων τυρβάζουσας. Αντίσταση στους κακούς εαυτούς μας, που ρέπουν στην προσαρμογή, στη λήθη και την αμνησία.
Αντίσταση στη ροπή, στην επιδειξιομανία, στο μιμητισμό, στην αποδόμηση των άτυπων δεσμών αλληλεγγύης που συγκροτούν τη συνοχή της κοινωνίας.
Αντίσταση στις πολιτικές της μονόπλευρης λιτότητας, της οικονομικής εξουθένωσης των κοινωνιών, της ποδηγέτησης των οικονομιών από τις περίφημες αγορές, στη βαρβαρότητα των «μνημονίων» και των «δανειακών συμβάσεων», στην Ευρώπη των δύο ταχυτήτων.
Ζητούμενο να «ξαναβρούμε τη ψυχή μας». Που την χάσαμε, λοξοδρομώντας στους εύκολους και εφήμερους δρόμους των ψευδαισθήσεων .
Μόνο έτσι μπορούμε να βρούμε τον προσανατολισμό μας και να οριοθετήσουμε πορεία σωτήρια για το μέλλον.
Απλό το μήνυμα. Αντίσταση τότε, αντίσταση σήμερα . Το καλύτερο μνημόσυνο.
Κορυφαίος της αντίστασης και ήρωας των ηρώων στη διάρκεια της χουντικής τυραννίας ο Αλέκος Παναγούλης. Ο θάνατος του Αλέκου Παναγούλη την 1η του Μάη του 1976 συγκλόνισε τον Ελληνικό λαό αλλά και τον Κυπριακό Ελληνισμό, με τον οποίο διατηρούσε στενούς και ακατάλυτους αγωνιστικούς δεσμούς.
Τόσο κατά όσο και μετά την επτάχρονη χουντική τυραννία. Στις 13 Αυγούστου του 1968 ο Παναγούλης γίνεται παγκόσμια γνωστός καθώς μεταδίδεται η πληροφορία ότι αποπειράθηκε να σκοτώσει το δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο.
Μέσα σε μια Ελλάδα όπου η ενεργητική αντίσταση στη χούντα αριθμούσε μόλις μερικές εκατοντάδες συμμετοχές, η είδηση για την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα μετατράπηκε σε εγερτήριο σάλπισμα για μια πιο μαζική και αποφασιστική αντίδραση προς τη δικτατορία.
Η σύλληψη του Παναγούλη και τα απάνθρωπα βασανιστήρια στα οποία υποβάλλεται, στο κελί- τάφο στο Μπογιάτι, μένουν στην ιστορία ως αποθέωση της ανθρώπινης περιφρόνησης προς τη σωματική βία αλλά και τον ίδιο το θάνατο. Η απολογία του ενώπιον του Στρατοδικείου προκάλεσε πραγματικό σοκ στους δικτάτορες.
«Δεν υπάρχει κύριοι Στρατοδίκαι ωραιότερο Κύκνειο άσμα για κάθε αγωνιστή, από τον επιθανάτιο ρόγχο μπροστά στα πολυβόλα του εκτελεστικού αποσπάσματος της τυραννίας».
Η καταδίκη του σε θάνατο, η άρνηση του να υποβάλει αίτηση απονομής χάριτος και η φρικτή απομόνωση του στο τσιμεντένιο κελί – τάφο 2Χ2, καθιέρωσε τον Παναγούλη σε ένα πανελλήνιο και παγκόσμιο θρύλο. Σε μια ανθρώπινη ύπαρξη που αποτελούσε ένα διαρκή ύμνο προς την ελευθερία.
Ένθερμος μαχητής του αγώνα του Κυπριακού λαού για ελευθερία, πρωταγωνιστεί μετά την πτώση της δικτατορίας στον αγώνα για την επιστροφή του Μακάριου στην Κύπρο. Τον θυμάμαι να έρχεται τακτικά στα Γραφεία της ΔΕΚΦΑ (Δημοκρατική Κίνηση Κυπρίων Φοιτητών Αθήνας) – το Φθινόπωρο του ‘ 79 στην οδό Ηροδότου για να μας ενισχύει οικονομικά και να στηρίζει ποικιλότροπα τις αγωνιστικές μας κινητοποιήσεις για την Κύπρο. Έρχεται στην Κύπρο το 1975. Περιοδεύουμε στις ελεύθερες περιοχές. Γίνεται δεκτός με αγάπη και ενθουσιασμό. Σαν βουλευτής ετοιμάζεται να αποκαλύψει τα αρχεία της ΕΣΑ κάτι που προκαλεί πανικό για τα απομεινάρια της χούντας αλλά και τους κρυφούς συνεργάτες της.
Οι ύποπτες συνθήκες του θανάτου του σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα την 1η Μαΐου 1976 έχουν συνδεθεί με τον αμείλικτο πόλεμο που είχε κηρύξει εναντίον των βασανιστών του Ελληνικού λαού αλλά και των ενόχων της Κυπριακής τραγωδίας.
Η θύμηση του Αλέκου Παναγούλη δεν είναι μια απλή εκπλήρωση χρέους. Είναι κυρίως οφειλή προς την ανάγκη να αντλούμε διδάγματα για μια αγωνιστική στάση, μια στάση συνεχούς αγρυπνίας στην «γκρίζα» και «υπνώττουσα» εποχή μας.
Τέως Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων
