Παναγιώτης Ιωακειμίδης: “Ο χρόνος λειτουργεί εναντίον μας και υπέρ της Τουρκίας”

Συνέντευξη στον Βασίλη Σκουρή

Το 1973 όταν ξεκίνησε η τρέχουσα φάση της αντιπαράθεσης των ελληνοτουρκικών είχαμε δύο θέματα στην agenda (εύρος χωρικών υδάτων, οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας) και σήμερα έχουμε τουλάχιστον δώδεκα (12) και συνεχώς προστίθενται νέα.

Τους λόγους που θα πρέπει να εγκαταλειφθεί η –«ιδιαίτερα προσφιλής», όπως την χαρακτηρίζει- θεωρία στη χώρα μας πως «ο χρόνος λειτουργεί υπέρ ημών» στην Ελληνοτουρκική αντιπαράθεση, αναπτύσσει με μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνέντευξή του στο iEidiseis o Παναγιώτης Ιωακειμίδης, πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του FEPS και ΕΛΙΑΜΕΠ.

«Το 1973 όταν ξεκίνησε η τρέχουσα φάση της αντιπαράθεσης είχαμε δύο θέματα στην agenda (εύρος χωρικών υδάτων, οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας) και σήμερα έχουμε τουλάχιστον δώδεκα (12) και συνεχώς προστίθενται νέα», αναφέρει χαρακτηριστικά, ενώ διαμηνύει πως η Τουρκία έχει μεν προβλήματα με τη Δύση αλλά «δεν είναι απομονωμένη». «η απομόνωση της Τουρκίας δεν συμφέρει την Ελλάδα, καθώς μια απομονωμένη, στριμωγμένη Τουρκία γίνεται περισσότερο επιθετική και απρόβλεπτη», υπογραμμίζει, ενώ τποθετείται τόσο για το εάν οι συμμαχίες της χώρας μας πρέπει να είναι σε «αντιτουρκική κατεύθυνση», αλλά και για τη μετα-Ερντογάν εποχή.

-Όλα δείχνουν πως η τακτική της κυβέρνησης είναι να κερδίσουμε χρόνο με την Τουρκία. Ο χρόνος λειτουργεί υπέρ μας;

Η μάλλον ιδιαίτερα προσφιλής θεωρία ότι «ο χρόνος λειτουργεί υπέρ ημών» στην Ελληνοτουρκική αντιπαράθεση είναι απόλυτα εσφαλμένη. Ο χρόνος λειτουργεί εναντίον μας και υπέρ της Τουρκίας. Πρώτα απ’ όλα καθώς το ισοζύγιο ισχύος αλλάζει δραματικά υπέρ της Τουρκίας σε ότι αφορά τον πληθυσμό, το μέγεθος της οικονομίας παρά τα προβλήματα και δυσκολίες της, κλπ. Δεύτερον, γιατί η Τουρκία διευρύνει τον κατάλογο των θεμάτων και διεκδικήσεων στην agenda εις βάρος μας. Το 1973 όταν ξεκίνησε η τρέχουσα φάση της αντιπαράθεσης είχαμε δύο θέματα στην agenda (εύρος χωρικών υδάτων, οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας) και σήμερα έχουμε τουλάχιστον δώδεκα (12) και συνεχώς προστίθενται νέα. Μόλις πρόσφατα η Τουρκία πρόσθεσε ως νέο θέμα την (δήθεν) αποστρατικοποίηση των νησιών ως προϋπόθεση για την Ελληνική κυριαρχία (sic). Επομένως διαπράξαμε λάθος όταν π.χ. το 2004 εγκαταλείψαμε τη «συμφωνία του Ελσίνκι» για την επίλυση των θεμάτων μέσω διαπραγμάτευσης ή παραπομπής τους στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ).

-Η Αθήνα δείχνει επίσης να ελπίζει σε απομόνωση της Άγκυρας από την Ουάσιγκτον και από την ΕΕ. Μπορεί αυτό να συμβεί; Και είναι προς το συμφέρον της χώρας μας;

Η Τουρκία έχει σημαντικές δυσκολίες στη σχέση της με την Ευρωπαϊκή ένωση (ΕΕ) και τις ΗΠΑ, τη Δύση γενικότερα. Αλλά δεν είναι απομονωμένη. Και ούτε οι Βρυξέλλες ούτε η Ουάσιγκτων έχουν τη διάθεση να την απομονώσουν καθώς εκτιμούν ότι είναι μια σημαντική χώρα για τα στρατηγικά τους συμφέροντα, μεταξύ άλλων, το μεταναστευτικό –προσφυγικό. Και την περίοδο αυτή η Άγκυρα επιχειρεί να βελτιώσει τις σχέσεις της με χώρες όπως Αύγυπτο, Ισραήλ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), μια προσπάθεια που φαίνεται να αποδίδει ιδιαίτερα με ΗΑΕ.

Επιπλέον, η απομόνωση της Τουρκίας δεν συμφέρει την Ελλάδα, καθώς μια απομονωμένη, στριμωγμένη Τουρκία γίνεται περισσότερο επιθετική και απρόβλεπτη. Για την Ελλάδα καλό είναι η Τουρκία να είναι όσο το δυνατόν πλησιέστερα στην Ευρώπη/ ΕΕ με μια ειδική σχέση καθώς προοπτική για πλήρη ένταξη δεν υπάρχει για το ορατό μέλλον. Η Τουρκία δεν πληροί τις βασικές προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο αφού παραβιάζει κανόνες κράτους δικαίου, ατομικά δικαιώματα, διεθνές δίκαιο, κλπ.

-Οι περιφερειακές συμμαχίες, όταν γίνονται αντιτουρκικές, ως πού μπορούν να αποδώσουν;

Στο τελευταίο βιβλίο μου «Επιτεύγματα καια Στρατηγικά Λάθη της Εξωτερικής Πολιτικής της Μεταπολίτευσης» (εκδόσεις Θεμέλιο) ανέλυσα γιατί οι περιφερειακές συμμαχίες, τριμερείς ή τετραμερείς, όταν εμφανίζονται ως αντιτουρκικές είναι ζημιογόνες για τα ελληνικά συμφέροντα. Και θα πρέπει να αποφεύγονται. Η Ελλάδα θα πρέπει να έχει άριστες σχέσεις με όλες τις χώρες της περιοχής και να εργασθεί για ένα συμπεριληπτικό περιφερειακό πλαίσιο-θεσμό για την Αν. Μεσόγειο με συμμετοχή όλων των κρατών, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης υπό προϋποθέσεις. Θα πρέπει επίσης να εργασθεί για την εντονότερη παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πολιτικής και στρατιωτικής, στην περιοχή. Είναι απαράδεκτο ότι η ΕΕ ουσιαστικά απουσιάζει από την ευαίσθητη αυτή περιοχή.

-Εισερχόμαστε στην μεταΕρντογάν εποχή. Πώς μπορεί να εξελιχθεί κατά τη γνώμη σας και τι κινδύνους μπορεί να επιφυλάσσει για τη χώρα και την περιοχή;

Η ενδεχόμενη αποχώρηση του προέδρου Ερντογάν από την εξουσία (όποτε συμβεί) δεν θα αλλάξει κάτι ουσιαστικό στη στάση της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα. Εάν βέβαια ένας εκ των δημάρχων Κωνσταντινούπολης ή Άγκυρας είναι ο διάδοχος, το πιθανότερο είναι ότι το ύφος, στυλ, ρητορική της Άγκυρας θα αλλάξουν. Αλλά η βασική επιχειρηματολογία υποβάθρου και οι θέσεις της Άγκυρας μάλλον δεν πρόκειται να αλλάξουν. Από το 1973-74 που διαμορφώθηκαν και στη συνέχεια εμπλουτίστηκαν παραμένουν αναλλοίωτες και θα συνεχίσουν να παραμένουν έτσι.

Και η κύρια τουρκική επιχειρηματολογία μπορεί να συνοψισθεί σε τρείς κύριους τίτλους:

Πρώτον, για την Άγκυρα η Ελλάδα και όχι η Τουρκία είναι η επεκτατική, αναθεωρητική χώρα που επιδιώκει την ανατροπή του status quo( νέα Μεγάλη Ιδέα) . Καθώς η Ελλάδα επιδιώκει την επέκτασή της στο Αιγαίο από τα έξι σε δώδεκα ναυτικά μίλια και οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με «πλήρη επήρεια» (full effect) για τα νησιά αποκλείοντας έτσι παντελώς την Τουρκία και μετατρέποντας το Αιγαίο σε «ελληνική λίμνη». Όθεν και το (παράνομο) casus belli, κλπ. Επιπλέον η Ελλάδα, σύμφωνα με την τουρκική άποψη, στοχεύει να αποκλείσει την Τουρκία και από την Αν. Μεσόγειο με επιδίωξη οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ χωρίς καμιά έκπτωση για το Καστελόριζο έστω κι αν είναι μόλις δέκα τ.χ. ενώ η Τουρκία έχει εκτεταμένο χερσαίο εδαφικό όγκο και ακτογραμμή.

Δεύτερον, η Ελλάδα οικοδομεί αντιτουρκικές συμμαχίες με όλες τις χώρες που έχουν εχθρικές σχέσεις με την Τουρκία (Ισραήλ, Αίγυπτο, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σ. Αραβία, κλπ.). Επιδιώκοντας έτσι την περικύκλωσή της και ίσως και τη διάλυσή της σε αναβίωση της λογικής της Συνθήκης των Σεβρών. Η Συνθήκη αυτή στοιχειώνει την Τουρκία και σήμερα.

Τρίτον, η Ελλάδα εξοπλίζεται ως αστακός με σύγχρονα όπλα, υπογράφει συμφωνίες (Γαλλία, ΗΠΑ, κ.λπ) και στρατιωτικοποιεί τα νησιά με κύριο στόχο να επιτεθεί (sic) στην Τουρκία ακόμη και με πυρηνικά όπλα! Ενώ οι Τουρκικοί εξοπλισμοί έχουν άλλους στόχους.

Σ’ ένα θέμα που επίσης δεν θα υπάρξει θεαματική αλλαγή είναι το Κυπριακό ανεξάρτητα προτύπου λύσης (δικοινοτική ομοσπονδία, δύο κράτη) . Η Τουρκία θα επιμείνει στη λογική της πλήρους πολιτικής ισότητας για την Τουρκοκυπριακή κοινότητα.

Επομένως η Αθήνα θα πρέπει να πορευθεί με αυτά τα δεδομένα για την Τουρκία. Και βάσει αυτών να διαμορφώσει στρατηγική αναζήτησης λύσεων εγκλωβίζοντας την Τουρκία σε μια διαπραγματευτική διαδικασία με βάση το διεθνές δίκαιο/ διεθνή δικαιοσύνη στο ενδεδειγμένο αλλά σύντομο timing.

(Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του FEPS και ΕΛΙΑΜΕΠ. Από τις εκδόσεις Θεμέλιο κυκλοφορεί το τελευταίο του βιβλίο Επιτεύγματα και Στρατηγικά Λάθη της Εξωτερικής Πολιτικής της Μεταπολίτευσης).

ΑΠΟ ΤΟ IEIDISEIS.GR