Του Διογένη Λόππα
Από όλο τον ορυμαγδό της τελευταίας εβδομάδας, τις συνήθεις επικοινωνιακές υπερπαραγωγές και τη θρασύτατη επανεμφάνιση του ακροδεξιού κατακαθιού, ξεχώρισα μια παραδοχή του κ. Τσίπρα, ο οποίος ξεκαθάρισε με επισημότητα ότι η κυβέρνηση καλώς έκλεισε τα σύνορα. Όπως μάλιστα αποκάλυψε, και ο ίδιος ακολούθησε την ίδια τακτική ως πρωθυπουργός, αλλά χωρίς τις περιττές, συνήθεις μητσοτακικές φανφάρες.
Ο κ. Τσίπρας τη στιγμή αυτή είναι ο ωριμότερος Έλλην πολιτικός, μακράν ο περισσότερο πατριώτης (εμπράκτως) και ο ικανότερος στη διαχείριση περίπλοκων καταστάσεων. Μάλιστα οι αρετές του αυτές θεμελιώνονται με μεγαλύτερη σαφήνεια από τη θέση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, καθώς τώρα έρχεται στο φως η ποιότητα του ανδρός. Σε πλείστες περιπτώσεις θα μπορούσε απλώς να σπεκουλάρει, όπως έπραξαν κατά συρροήν οι προκάτοχοί του.
Έτσι η παραπάνω παραδοχή αποκτά βαρύνουσα σημασία και προσωπικά από τη σεμνή θέση του αναλυτή καταστάσεων οφείλω να διευκρινίσω ότι δεν είναι μια απλή σκέψη. Αντιθέτως πρόκειται για επεξεργασμένη πολιτική θέση και σαφέστατη στρατηγική επιλογή, άσχετα αν η υπόλοιπη παράταξη και τα αντιπολιτευόμεμα μέσα θα αργήσουν ακόμα να την αντιληφθούν, όπως συνήθως γίνεται με τις εκάστοτε στρατηγικές επιλογές του κ. Τσίπρα, είτε αυτές αφορούν τη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ, είτε επώδυνους συμβιβασμούς ανάμεσα σε πάγιες επιδιώξεις της αριστερής διανόησης και σε θυμικές σταθερές της καθυστερημένης ελληνικής κοινωνίας.
Η επεξεργασμένη λοιπόν θέση αυτή του φυσικού ηγέτη της σύγχρονης κεντροαριστεράς έρχεται ως μοναδική ώριμη παραδοχή απέναντι σε ένα σοβαρότατο θέμα που αγγίζει τις κόκκινες γραμμές τόσο της εθνικής ασφάλειας όσο και της κοινωνική συνοχής. Θα έλεγα ότι η θέση της χώρας μας απέναντι στο προσφυγικό, θυμίζει την απελπιστική θέση των Τούρκων στην Idlib. Μηδενικές επιλογές. Με τη διαφορά ότι εμείς δεν διαθέτουμε ούτε την πολυτέλεια να πέσουμε στα γόνατα του κ. Putin για να συνθηκολογήσουμε και να διασωθούμε.
Με σημείο αναφοράς λοιπόν τα αειθαλή δόγματα στρατηγικής του Θουκυδίδη, ας προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε τυχόν επιλογές που μπορεί να έχουμε, πάντα σε σχέση με το γενικότερο στρατηγικό περιβάλλον αλλά και με τις πραγματικές δυνατότητες των εταίρων μας:
Μόνιμες (με ερωτηματικό και θα εξηγήσω γιατί) δομές υποδοχής στα νησιά
Αυτή είναι η μοναδική επιλογή που θα μπορούσε όχι μόνο να γίνει πολιτικά αποδεκτή από την Ε.Ε., αλλά και επιπλέον να χρηματοδοτηθεί αδρά με φρέσκα ευρωπαϊκά κονδύλια, με ότι θετικό αυτό συνεπάγεται για τις τοπικές οικονομίες. Και για τις τσέπες των κυβερνητικών εργολάβων, θα προσέθετα, και μην υποτιμάτε καθόλου την παράμετρο αυτή, γιατί εδώ είναι Βαλκάνια και οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται με ”παράξενες” παραμέτρους. Παρόλο που φαίνεται ως μια αξιοπρεπής επιλογή, δεν αξίζει τον κόπο ούτε να τη μελετήσουμε, καθώς δημιουργεί δύο ανυπέρβλητα εμπόδια:
- Όταν ακούτε για ”κλειστές” δομές, απλά αγνοήστε τη λέξη, καθώς πρόκειται απλά για κυβερνητικό προπαγανδιστικό ευφημισμό. Κλειστές δομές (δηλαδή φυλακές) δε γίνεται να υπάρξουν για ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν διαπράξει κάποια σοβαρή παράβαση του ποινικού κώδικα. Αναλογιστείτε μόνο πόσοι μικροί ή μεγαλύτεροι απατεώνες καταδικάζονται με αναστολή, πόσοι αληθινοί εγκληματίες αποφυλακίζονται ή πόσοι δημόσιοι κίνδυνοι για την κοινωνία (π.χ. καταδικασμένοι παιδεραστές) απαλλάσσονται λόγω παραγραφής. Ο δυτικός νομικός πολιτισμός με λίγα λόγια δεν επιτρέπει τη φυλάκιση ανθρώπων για πταίσματα και κάθε τέτοια απόπειρα πρώτον θα αντιμετωπιστεί με αποφασιστικότητα από τους διεθνείς οργανισμούς και δεύτερον θα καταπέσει (με εκκωφαντικό βρόντο) στο ΕΔΑΔ (ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων). Καθώς μάλιστα οι νησιώτες έδειξαν εμπράκτως ποια ακριβώς υποδοχή περιμένει όσους τολμήσουν να βάλουν έστω και ένα τούβλο, καλύτερα ας το ξεχάσουμε. Δε νομίζω ότι υπάρχει Έλληνας πολιτικός ο οποίος θα διακινδύνευε ανοιχτή εξέγερση δίπλα σε στρατηγικής σημασίας αμυντικά στοιχεία της χώρας.
- Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι η πολιτεία κατάφερνε να δημιουργήσει τους χώρους υποδοχής, κάτι τέτοιο θα ήταν παιδαριώδες ατόπημα στρατηγικής, δεδομένου ότι τις προσφυγικές ροές δεν τις καθορίζουν ακριβώς οι εμπόλεμες ζώνες, αλλά ο ίδιος ο παράφρων Τούρκος πρόεδρος. Θέλω να πω δηλαδή ότι είναι πλέον φανερό σε όλο τον κόσμο ότι οι φουκαράδες αυτοί πριν τους επιτραπεί να μετακινηθούν φιλτράρονται από το μιλιταριστικό καθεστώς Erdogan. Συνεπώς αν πρόκειται να δώσουμε δικαιώματα διαμονής σε απελπισμένους ανθρώπους για ανθρωπιστικούς ή οικονομικούς λόγους, θα έχουμε ουσιαστικά χρηματοδοτήσει την επόμενη επέμβαση του τουρκικού στρατού, ο οποίος ως γνωστόν δρα παρανόμως σε τουλάχιστον τέσσερις κυρίαρχες χώρες (Ιράκ, Συρία, Λιβύη και Κύπρο) ως ”προσκεκλημένος του λαού”, χωρίς μάλιστα η παράλογη αυτή διατύπωση να ξεσηκώνει κύματα διαμαρτυρίας της διεθνούς κοινότητας, η οποία το θεωρεί αν όχι αυτονόητο, τουλάχιστον κατανοητό.
Κατασκευή δομών υποδοχής στην ενδοχώρα
Δεδομένου ότι η πρώτη επιλογή, αγαπημένη των Ευρωπαίων εταίρων μας δεν έχει καμία πιθανότητα εφαρμογής (εκτός και αν αποφασίσουμε να αυτοκτονήσουμε ως κυρίαρχο κράτος, πράγμα που δεν το αποκλείω με τη συγκεκριμένη κυβέρνηση, που μάλιστα τόλμησε να προσπαθήσει να επιβάλει το λάθος με την αποστολή στα νησιά των κανιβάλων με τις στολές των ΜΑΤ), η κατασκευή των δομών στην ενδοχώρα φαντάζει ως η λογική εναλλακτική. Φευ. Μια στοιχειώδης ανάλυση της ευρωπαϊκής διπλωματίας σήμερα, απομακρύνει το ενδεχόμενο αυτό, το οποίο πάσχει σε δύο βασικά σημεία:
- Όπως ανέλυσα και παραπάνω, οι δομές δε γίνεται να είναι κλειστές, παρά μόνον ελεγχόμενες, δηλαδή να γίνεται μια απλή καταγραφή του ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει, όταν δεν επικρατεί χάος από τις ανεξέλεγκτες αφίξεις. Οι Ευρωπαίοι λοιπόν, όπως γλαφυρά μου εξήγησε ένα μεσαίο στέλεχος της κομισιόν, μπορεί να δελεάζονται με τις ελεγχόμενες δομές στα νησιά, πλην όμως βγάζουν σπυριά με το ενδεχόμενο οι πρόσφυγες να μετακινηθούν στην ενδοχώρα και αυτό γιατί εφόσον οι δομές δε γίνεται να είναι κλειστές, οι άνθρωποι αυτοί θα έχουν κάθε δικαίωμα να προσπαθήσουν να μετακινηθούν στις χώρες της επιλογής τους ποντάροντας στους χαλαρούς ελέγχους της συνθήκης Schengen. Με δεδομένη την πίεση που δέχονται όλες ανεξαιρέτως οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. από τα δεξιά τους, δεν υπάρχει πολιτικός σήμερα στην Ευρώπη που θα κοιμόταν ήσυχος τα βράδια γνωρίζοντας ότι μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ψυχές δύναται να εγκατασταθούν στη χώρα του.
- Η εγκατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων σε ευρωπαϊκό (στεριανό) έδαφος θα έθετε σε άμεσο κίνδυνο καίριες συνθήκες της Ε.Ε. Κάθε κράτος θα επεδίωκε να διασφαλίσει τα εθνικά του σύνορα και θα φτάναμε στο σημείο να ελέγχονται διαβατήρια και νταλίκες στα σύνορα Ιταλίας – Γαλλίας. Αυτό δε σημαίνει ότι ξαφνικά οι Ευρωπαίοι έγιναν ξενόφοβοι και ρέπουν προς έναν ιδιότυπο μετα-φασισμό. Καθόλου. Πρόκειται απλά και μόνο για τον αυτοματισμό με τον οποίο λειτουργούν κάποιες φορές τα κράτη από την εποχή που ο Θουκυδίδης ξαναέγραφε την ιστορία. Είναι ένα συγκυριακό φαινόμενο που συνδέεται επίσης με την κάκιστη οικονομική κατάσταση των πάλαι ποτέ μεσαίων στρωμάτων της δυτικής Ευρώπης και την (πραγματική) ανεργία ή άλλως ”εργασία των επιδομάτων” που μαστίζει τις άλλοτε κραταιές βιομηχανικές δυνάμεις. Έτσι οι απλοί νοικοκυραίοι αντιλαμβάνονται λάθος την προέλευση του κινδύνου που τους απειλεί και πιστεύουν ότι η αιτία της κακοτυχίας τους δεν είναι η απληστία του άναρχου φιλελευθερισμού, αλλά οι κατατρεγμένοι της μέσης ανατολής. Η αντίφαση σπάει τα κοντέρ τη στιγμή που η μετανάστευση είναι εντελώς ελεύθερη μέσα στην Ε.Ε. και για παράδειγμα η Ιταλία έχει υποδεχθεί έναν τρομακτικό αριθμό Ρουμάνων, χωρίς να προφέρει την παραμικρή αντίδραση, όμως αν πρόκειται να υποδεχθεί δέκα ασυνόδευτα ανήλικα από το Αφγανιστάν, παθαίνει Μπενίτο.
Διαμοιρασμός στις χώρες της Ε.Ε. (ποσόστωση)
Αυτή η (εκ πρώτης όψεως) λογική επιλογή συγκεντρώνει την επιθυμία σχεδόν όλων των μετριοπαθών αναλυτών και βέβαια της αριστεράς, ριζοσπαστικής ή προοδευτικής. Θα ήταν μια θαυμάσια ιδέα, αν δεν προσέκρουε με πάταγο στον τοίχο της απλής λογικής και αυτό γιατί:
- Κανένας στην Ευρώπη δεν είναι σε θέση να δημιουργήσει συνθήκες υποδοχής και αφομοίωσης (επιδόματα, εργασία, κατάρτιση) προσφύγων ή μεταναστών για τον απλούστατο λόγο του ότι, με εξαίρεση τη Γερμανία (ίσως όχι για πολύ ακόμα), η κοινωνική συνοχή βρίσκεται στα πρόθυρα της εξέγερσης για έναν σωρό από λόγους, κυρίως οικονομικής φύσεως. Τη δυσάρεστη αυτή κατάσταση σπεύδουν να εκμεταλλευθούν τα γνωστά αμόρφωτα κοινωνικά κατακάθια που έχουν μάθει να κερδίζουν εκλογικά ποσοστά ξεπουλώντας ξενοφοβία. Ακόμα και στην ίδια τη Γερμανία η οποία θα επιθυμούσε ενδεχομένως μια ένεση φθηνού εργατικού δυναμικού, η πολιτική κατάσταση δεν το επιτρέπει λόγω της ανεξέλεγκτης πορείας του AfD. Στη Γαλλία η κατάσταση είναι επιεικώς εκρηκτική αφενός λόγω της συρρίκνωσης των πραγματικών εισοδημάτων (και κυρίως των προσδοκιών) και αφετέρου λόγω της ιδιαίτερης ιδιοσυγκρασίας του λαού αυτού που βλέπει την επανάσταση ως υποχρέωση. Κατά την προσωπική μου άποψη και ζώντας καθημερινά με Γάλλους, η κ. Le Pen θα είναι η επόμενη πρόεδρος της Γαλλικής δημοκρατίας, αν βέβαια αυτό που θα προκύψει θα δικαιούται πια να ονομάζεται ”δημοκρατία”. Άρα λοιπόν οφείλουμε να προσγειωθούμε στην πραγματικότητα και να μην έχουμε την ψευδαίσθηση ότι στο όνομα κάποιου ανθρωπισμού και κάποιας αλληλεγγύης θα μοιραστούμε τους ανθρώπους αυτούς με τους εταίρους μας.
Fast track απέλαση ή άσυλο
Αν αποκλείσουμε όλα τα παραπάνω, η μοναδική επιλογή που απομένει είναι η οργάνωση ενός φαραωνικού μηχανισμού, ο οποίος σε χρόνο ρεκόρ θα καταγράφει πρόσφυγες, θα εξετάζει αιτήσεις ασύλου (σε πρώτο και δεύτερο βαθμό), θα προωθεί τους δικαιούχους ασύλου σε προσωρινές δομές στην ενδοχώρα και θα απελαύνει τους υπόλοιπους. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, τέτοιες δυνατότητες η Ελλάδα δεν διαθέτει. Όταν μια απλή αντιδικία στα ελληνικά δικαστήρια χρειάζεται περίπου πέντε με επτά χρόνια για να τελεσιδικήσει σε ένα ήδη οργανωμένο σύστημα, θα ήταν θαύμα αν μια αίτηση ασύλου ολοκληρωνόταν σε λιγότερο από επτά χρόνια σε ένα σύστημα που σήμερα δεν υπάρχει. Είναι προφανές ότι οι άνθρωποι αυτοί δικαιούνται νομική υπεράσπιση, αναβολή της ακροαματικής, έφεση, ταυτοποιήσεις, ενστάσεις, μεταφραστές, αλλαγή συνηγόρου κλπ. Όσο και αν είμαστε αποφασισμένοι να τρέξουμε τις διαδικασίες, δεν μπορούμε να το κάνουμε παραβιάζοντας τα θεμέλια του νομικού πολιτισμού. Αν τώρα επιθυμούμε να στείλουμε ανθρώπους πίσω, αν μεν το κάνουμε χωρίς καταγραφή θα γίνουμε αργά ή γρήγορα τα αποβράσματα και η ντροπή του δυτικού πολιτισμού, καθώς ίσως έτσι καταδικάσουμε σε βέβαιο θάνατο μικρά παιδιά με τις μανάδες τους, και αν το κάνουμε με καταγραφή θα πρέπει να τηρήσουμε τις διεθνείς μας υποχρεώσεις περί ασύλου ή να συνεννοηθούμε με τους Τούρκους. Οι οποίοι όμως όχι μόνο δεν είναι υποχρεωμένοι να δεχθούν πίσω τους πρόσφυγες, καθώς έχουν de facto αποχωρήσει από τη συμφωνία αυτή, αλλά έχουν επίσημα ανακοινώσει ότι θα προωθήσουν και αυτούς που ήδη ”φιλοξενούν” στο έδαφός τους. Τζίφος.
Φύλαξη των συνόρων
Άρα λοιπόν ερχόμαστε στη φράση κλειδί του κ. Τσίπρα και είτε μας αρέσει είτε όχι, είτε είμαστε αριστεροί, είτε δεξιοί, οφείλουμε να δώσουμε βάση, γιατί είναι η μοναδική για την ώρα ρεαλιστική επιλογή. Κανονικό σφράγισμα των συνόρων δηλαδή και συνεχείς διαπραγματεύσεις, με νύχια και με δόντια με τους εταίρους μας, για απορρόφηση όσο το δυνατόν περισσότερων ήδη εγκλωβισμένων. Προσωπικά πιστεύω ότι οι άνθρωποι αυτοί θα μπορούσαν εύκολα να ενσωματωθούν στην ελληνική κοινωνία και ότι έχουν να προσφέρουν πάρα πολλά.
Οφείλω όμως να αναγνωρίσω και το γεγονός ότι σήμερα η Ελλάδα δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να απορροφήσει δυσανάλογους αριθμούς. Δεν είναι μόνο η βούληση ή μη, ο ανθρωπισμός ή το δίκαιο των κατατρεγμένων. Είναι απλά μαθηματικά, είναι η υποαμειβόμενη εργασία των γηγενών νεόπτωχων, είναι ο στεγαστικός εφιάλτης, είναι το γεγονός ότι ακόμα και αν ανοίγαμε τις πόρτες μας σε αυτό το πολλά υποσχόμενο νέο αίμα, δε θα είμασταν σε θέση να τους προσφέρουμε αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και διαβίωσης, όπως κάποτε προσφέραμε στους Αλβανούς. Και είναι και οι κάκιστες πολιτικές επιλογές: Πώς άραγε θα αντιμετωπίσει ένα κομμάτι της κοινωνίας το γεγονός των πλειστηριασμών που επίκεινται, πώς θα αντιδράσει στο γεγονός ότι η πολιτεία από τη μία κατάσχει τις περιουσίες και τους κόπους μιας ζωής γηγενών (φορολογούμενων) πολιτών και από την άλλη προσφέρει δωρεάν στέγη σε άρτι αφιχθέντες (tax free) ξένους;
Διπλό τουρκικό σοκ σε Έβρο και Idlib
Οι εικόνες από τον Έβρο υπήρξαν ντροπιαστικές και εύλογα προξένησαν έντονες αντιδράσεις ακόμα και από (μετριοπαθή) στελέχη της κυβέρνησης. Για μια ακόμα φορά γίναμε μάρτυρες της απόλυτης ανικανότητας του κ. Μητσοτάκη να κυβερνήσει, δηλαδή να ελέγξει τους κρατικούς μηχανισμούς. Αν ο καθένας από εμάς πάρει ένα όπλο και βγει στους δρόμους, δεν θα έχουμε ευτυχή κατάληξη. Οι άτακτες ένοπλες πολιτοφυλακές δεν μπορούν να δώσουν καμία λύση σε κανένα πρόβλημα οργανωμένου δυτικού κράτους. Ευτυχώς ως χώρα διαθέτουμε άρτια οργανωμένες και εκπαιδευμένες ένοπλες δυνάμεις, εξοπλισμένες με τεχνολογία αιχμής. Συνεπώς οι κατσαπλιάδες με τα λιανοτούφεκα όχι μόνο δε συνεισφέρουν, αλλά μάλλον εμποδίζουν το στρατό και τους συνοριοφύλακες στο τιτάνιο (αυτές τις μέρες) έργο τους.
Η ύπουλη ενέργεια των Τούρκων απαντήθηκε με περίσσιο επαγγελματισμό από τα σώματα ασφαλείας, πράγμα που όπως μαθαίνω προκάλεσε σοκ στα τουρκικά επιτελεία, καθώς μέχρι σήμερα πίστευαν ότι σε περίπτωση θερμού επεισοδίου περίπου θα έκαναν περίπατο σε νησιά και Έβρο. Η κατάσταση σε επίπεδο επιχειρήσεων κρίθηκε (μαθαίνω από εξαιρετικά αξιόπιστη Νατοϊκή πηγή) στα εναέρια μέσα επιτήρησης. Κοινώς η φωτογραφία του κ. Πρωθυπουργού με χακί (!) πουλόβερ μπροστά σε μακέτα (!) του ποταμού στήθηκε καθαρά για λόγους ενδονεοδημοκρατικής προπαγάνδας. Όπως μου είπαν, η παρουσία του κ. Μητσοτάκη προκάλεσε δυσαρέσκεια για το χάσιμο πολύτιμου χρόνου, καθώς όλα κρίθηκαν στο θάλαμο επιχειρήσεων με εικόνα σε πρώτο χρόνο από εναέρια μέσα επιτήρησης που χαρακτηρίστηκαν άκρως απόρρητα. Ειλικρινά δεν κατάφερα να εκμαιεύσω από τους συνομιλητές μου αν επρόκειτο για drones, δορυφόρους, αεροσκάφη ή κάτι άλλο, γιατί ήταν σφίγγες και καλά έκαναν, γιατί δεν είμαι ο τύπος που θα κρατούσε τη λίστα Lagarde στο συρτάρι του. Έχω όμως την κολασμένη υποψία ότι αυτή τη φορά υπήρξε αμερικανικός δάκτυλος και για αυτό οι Τούρκοι έγιναν έξαλλοι.
Επιχειρησιακά λοιπόν, στο θάλαμο επιχειρήσεων έφτανε εικόνα σε πρώτο χρόνο από όλο το μέτωπο και με τον τρόπο αυτό μπορούσαν οι επιτελείς μας να στέλνουν τις δυνάμεις τους ακριβώς εκεί που έπρεπε. Έτσι μετά την ταπεινωτική ήττα και συνθηκολόγηση των Τούρκων με τον κ. Putin στη Συρία ,η υποτίθεται piece of cake εκδίκησή τους (προς τους Ευρωπαίους που δεν έσπευσαν να τους βοηθήσουν πολιτικά και στρατιωτικά) εξελίχθηκε σε αληθινό φιάσκο.
Η δε κινητοποίηση των κατοίκων της Λέσβου που προηγήθηκε, προβλημάτισε έντονα τους Τούρκους καθώς έστειλε τα επιχειρησιακά τους σχέδια στον κάλαθο των αχρήστων, επειδή συνειδητοποίησαν ότι τυχόν απόπειρα απόβασής τους σε Ελληνικό νησί θα τύχει καυτής υποδοχής. Μετά το μάθημα της Idlib που με οδυνηρό τρόπο αντιλήφθηκαν ότι χωρίς αεροπορική υποστήριξη ο στρατός τους είναι ολότελα άχρηστος, ήρθαν οι εικόνες με τα κυνηγημένα από κατοίκους ΜΑΤ να τους δείξουν τι σημαίνει να είσαι ανεπιθύμητος σε εχθρικό έδαφος. Ο δε συνδυασμός των δύο καταστάσεων, δηλαδή προσπάθεια επέλασης σε εχθρικό περιβάλλον με ταυτόχρονη απώλεια air superiority (το οποίο ήδη το έχουν προεξοφλήσει τουλάχιστον πάνω από το Αιγαίο) είναι απολύτως εφιαλτικός.
Έχοντας προσωπικά υπηρετήσει στον Έβρο για περίπου 18 μήνες, γνωρίζω από πρώτο χέρι τόσο τις ιδιάζουσες εκεί συνθήκες όσο και το ηθικό του προσωπικού και δεν μου προκάλεσε εντύπωση η εξέλιξη της τουρκικής προβοκάτσιας. Είμαι όμως εντυπωσιασμένος από την γρήγορη προσαρμογή στις σύγχρονες πολεμικές τακτικές και από την άριστη χρήση από τους επιτελείς μας των τεχνολογικών μέσων που με πολλές θυσίες αποκτήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Και προσωπικά συνυπογράφω τη δήλωση του κ. Τσίπρα και ταυτόχρονα εξαίρω τη στάση του να συμπαρασταθεί στην κυβέρνηση καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης.