Του Νίκου Φωτόπουλου
Λαϊκή παράταξη από την αρχή και από τα κάτω. Είναι η ώρα για την επανίδρυση του ΣΥΡΙΖΑ.
Στα κόμματα εξουσίας συνυπάρχουν διαφορετικές απόψεις, θέσεις, ταυτότητες. Καθήκον της ηγεσίας είναι να τις συνθέτει και να συγκροτεί σχέδιο, στο οποίο η βάση, κομματική και κοινωνική, αναγνωρίζει τον εαυτό της. Η αντιστοίχιση των «θέλω» της βάσης στην πολιτική πρόταση γίνεται δυνατή με την καλλιέργεια κλίματος αποδοχής, συνεργασίας και αλληλεγγύης. Τότε διαπιστώνεται ότι οι ταυτότητες δεν χωρίζονται από τείχη. Η συλλειτουργία προωθεί συνθέσεις, ενισχύει την στρατηγική και διευρύνει την απήχηση.
Υπάρχουν όρια στη δυνατότητα σύνθεσης και στη «χωρητικότητα». Ανταγωνιστικά πολιτικά σχέδια δεν μπορούν να συνυπάρχουν. Ωστόσο, συνήθως, η αδυναμία συνεννόησης δεν οφείλεται σε αντίπαλα σχέδια, αλλά στο ότι ταυτότητες αρνούνται να συνυπάρξουν με άλλες. Τότε, ομάδες αξιώνουν αποκλειστικότητα και σφραγίδα γνησιότητας. Ξεκινά η ρητορική της «παρείσφρησης ξένων αντιλήψεων στο κόμμα». Ακολουθούν τα συντροφικά μαχαιρώματα, οι αποκλεισμοί, η προσωποποίηση πολιτικών διαφωνιών.Συχνά, μάλιστα, με επίκληση της συλλογικότητας από τις ίδιες ομάδες που την τορπιλίζουν στην πράξη.
Τέτοια φαινόμενα ναρκοθετούν την προοπτική των κομμάτων εξουσίας. Η υπερεκπροσώπηση μειοψηφικών απόψεων και η μετατροπή της ταυτότητας μικρών ομάδων σε πολιτικό σχέδιοδεν διαρκούν, ακόμα και αν πρόσκαιρα επιτυγχάνονται. Η’ «στενεύει» η κοινωνική και πολιτική απήχηση, για να «χωράει» στο σχέδιο των μειοψηφιών. Η’ αλλάζει το πολιτικό σχέδιο, για να αντιστοιχηθεί στην κοινωνική βάση. Όμως, μέχρις ότου αποκατασταθεί η έκφραση των πολλών στο πολιτικό σχέδιο, χάνεται χρόνος και δημιουργείται κενό, που μπορεί να καλυφθεί από άλλες δυνάμεις. Σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε σήμερα, με την απώλεια του momentum από τον ΣΥΡΙΖΑ και την άνοδο του ΠΑΣΟΚ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν βελτίωσε τη λειτουργία του. Μετά τη διάσπαση του 2015, όταν έχασε σημαντικό τμήμα του δυναμικού που διέθετε εμπειρία, ικανότητα και κοινωνική απήχηση, δεν προχώρησε σε ανασυγκρότηση. Αφέθηκε στις ευκολίες της κυβερνητικής εξουσίας και της πρόσδεσης στο κράτος. Δεν έχτισε κόμμα ικανό να λειτουργεί σε όλες τις συνθήκες. Δεν είχε την επίγνωση ότι, στις Δημοκρατίες, η κυβερνητική εναλλαγή αποτελεί τον κανόνα. Έζησε σαν να μην υπάρχει αύριο. Πολλοί ξέχασαν ότι ο πρωταγωνιστικός ρόλος το 2012 ήρθε από το πουθενά : από το καβάλημα του κύματος αγανάκτησης, σε συνθήκες κατάρρευσης του παραδομένου στη Δεξιά ΠΑΣΟΚ, που εκτόξευσε ένα κόμμα του 3% στο 16% και, αμέσως μετά, στο 27%. Όσο απρόσμενη ήταν η άνοδος, τόσο ραγδαία μπορεί να έρθει η πτώση. Ιδίως όταν λείπουν η κοινωνική γείωση, η οργανωτική συνοχή, η συντροφικότητα, η ενότητα βούλησης. Πολιτικά και οργανωτικά, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ό,τι απέμεινε από τη δεκαετία των αγανακτισμένων και της διακυβέρνησης. Αποτελεί πολιτική έκφραση μιας περασμένης περιόδου.
Η νέα Δεξιά του Μητσοτάκη είναι η Δεξιά των αρνητών των λαϊκών κατακτήσεων της Μεταπολίτευσης. Επιχειρεί τη ριζική επαναθεμελίωση της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Κύρια χαρακτηριστικά της το μπλοκάρισμα της κοινωνικής κινητικότητας, η διεύρυνση της ζώνης του πρεκαριάτου, ο κοινωνικός δαρβινισμός και αυτοματισμός, ο αυταρχισμός, η επιτήρηση. Διαμορφώνει μια κοινωνία με εντεινόμενες ταξικές ανισότητες, περιορισμένα δικαιώματα, αποκλεισμούς και ισοπέδωση τμημάτων της μεσαίας τάξης, της οποίας τα παιδιά προορίζονται να πρεκαριοποιηθούν. Μια κοινωνία της δυστοπίας.
Το επιτελικό κράτος – «Μητσοτάκης Α.Ε.» ταυτίζει την πολιτική με την εκτέλεση συμβολαίων σε όλους τους τομείς πολιτικής, σε όλα τα επίπεδα του κράτους και της κοινωνίας. Ταυτίζεται με τη Διαπλοκή και συμφύεται με το παρακράτος σε βαθμό πρωτόγνωρο. Έχει πολλά χρήματα να μοιράσει στους ισχυρούς φίλους και στυλοβάτες του (Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ, χρηματοδοτικά εργαλεία). Διαθέτει τρομακτική υπεροπλία στα ΜΜΕ. Παρεμβαίνει στα social media. Αναπτύσσει στοιχεία καθεστώτος. Δεν αντιμετωπίζεται από δομές και επιτελεία του παλιού καιρού, ούτε από κόμματα της περασμένης δεκαετίας, της αντιπολιτευτικής πεπατημένης και του «ώριμου φρούτου».
Χρειάζεται μια νέα μεγάλη παράταξη, στην οποία όλοι θα αναγνωρίζουν τον εαυτό τους και θα παλεύουν για την πτώση της πιο σκληρής κυβέρνησης των τελευταίων δεκαετιών. Παράταξη αριστερών, σοσιαλιστών, σοσιαλδημοκρατών, πράσινων. Όλοι μαζί θα την χτίσουν από την αρχή και από τα κάτω, σφυρηλατώντας λαϊκό χαρακτήρα και καταστρώνοντας πολιτικό σχέδιο των λαϊκών τάξεων.
Η νέα παράταξη οφείλει να κλείσει βαθιές πληγές της κυβερνητικής περιόδου. Την συγκυβέρνηση με τη Δεξιά του Καμμένου. Την συμμαχία με την πτέρυγα Καραμανλή στον σκληρό πυρήνα του κράτους. Το ζήτημα της στέγης. Το Υπερταμείο. Τα 99 χρόνια. Τα 14 αεροδρόμια που δόθηκαν στη Fraport. Την υπερφορολόγηση των μικρομεσαίων και της μεσαίας τάξης. Τα υπερπλεονάσματα. Την κατάργηση του ΕΚΑΣ. Το σχέδιο για τα κόκκινα δάνεια, που η ΝΔ μετονόμασε σε σχέδιο Ηρακλής.
Ειδικά το ζήτημα της στέγης, με την αποδυνάμωση της προστασίας της πρώτης κατοικίας, τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, το ιδιώνυμο «για να κλείσει η αξιολόγηση», τις ποινικές διώξεις εναντίον του Παναγιώτη Λαφαζάνη, έπληξε βαθιά τον πολιτικό και ηθικό πυρήνα της Αριστεράς. Το δικαίωμα στην στέγη είναι θεμελιώδες. Υπάρχει κοινωνική σύγκρουση μεταξύ των τραπεζικών ομίλων και των λαϊκών στρωμάτων που χάνουν τα σπίτια τους. Χρειάζεται πολιτική έκφραση αυτής της σύγκρουσης. Ο ρόλος της αριστερής πολιτικής είναι να εκφράζει τις λαϊκές τάξεις και να θέτει το πλαίσιο προστασίας τους.
Το κλείσιμο των πληγών αυτών δεν αναβάλλεται, ούτε αποφεύγεται. Δεν αφορά το παρελθόν, αλλά το μέλλον. Σηματοδοτεί την πρόταση κόμματος που διεκδικεί διακυβέρνηση σε περιβάλλον δεσμεύσεων και περιορισμών, στους οποίους σύντομα προστίθεται ο ευρωπαϊκός δημοσιονομικός κόφτης. Και η συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ με τη Δεξιά σε κυβέρνηση και κράτος αποτελεί σοβαρό εμπόδιο για κάθε προσπάθεια συνεννόησης με τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο, σε συνθήκες στις οποίες η αναζήτηση κυβερνητικού εταίρου είναι απαραίτητη για την πολιτική αλλαγή.
Πυλώνες της παράταξης: η αυτοοργάνωση. Η παρουσία σε κάθε γειτονιά και χώρο δουλειάς. Το σπάσιμο στεγανών. Η συμπεριληπτικότητα. Η αξιοκρατία. Η διαφάνεια. Η λογοδοσία. Η αιρετότητα. Η ανακλητότητα. Η περιορισμένη θητεία στα όργανα, στα αξιώματα και στις έμμισθες θέσεις. Το ασυμβίβαστο κομματικών και κρατικών θέσεων. Δεν θα υπάρχουν εισιτήρια διαρκείας, αλλά εναλλασσόμενοι ρόλοι. Μόνο έτσι επιτυγχάνεται διαρκής ανανέωση, διατηρείται ο δυναμισμός, ενισχύεται η ριζοσπαστική ταυτότητα, κατακτιέται η αυτονομία της πολιτικής από επιχειρηματικούς και μιντιακούς ομίλους.
Οι αποφάσεις για κρίσιμα ζητήματα πρέπει να λαμβάνονται από τα μέλη, με εσωκομματικό δημοψήφισμα. Και ο πρόεδρος να εκλέγεται από τη βάση, από διευρυμένο μητρώο μελών και φίλων που θα κλείνει λίγες μέρες πριν από τις κάλπες. Πολλά προοδευτικά κόμματα διεθνώς έχουν επιλέξει μοντέλο λειτουργίας με συνδυασμό μορφών άμεσης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, κεντρικών και δικτυακών λειτουργιών. Αυτός είναι ο τρόπος για να ενεργοποιηθεί η κομματική βάση : να έχει ουσιαστικές εξουσίες και να γνωρίζει ότι η συμμετοχή, η γνώμη και η ψήφος της επηρεάζει ουσιαστικά το πολιτικό σχέδιο.
Στη νέα παράταξη, τα όργανα ενισχύονται ως συσσωρευτές πείρας, οργανωτές της μάχης και διαμορφωτές πολιτικών. Αλλά δεν μπλοκάρουν την πληροφορία από τα πάνω προς τα κάτω και αντιστρόφως. Δεν αποκλείουν τους μη αρεστούς με κριτήριο σε ποιά ηγετικά στελέχη αναφέρονται. Όλοι κρίνονται από την προσφορά τους και με επίγνωση ότι το κόμμα δεν είναι λέσχη ξεκαθαρίσματος προσωπικών διαφορών, αλλά στρατηγείο των λαϊκών τάξεων. Δεν κλείνουν την είσοδο σε νέα μέλη. Δεν αποφασίζουν για λογαριασμό εκατομμυρίων πολιτών. Κριτήριο λειτουργίας των οργάνων, από τον πρόεδρο μέχρι την τοπική οργάνωση, θα είναι η εναρμόνισή τους με την κοινωνική βάση. Αυτό δεν σημαίνει παθητική μεταφορά των «θέλω» της βάσης. Σημαίνει λειτουργία με πειθώ και παράδειγμα. Ο ρόλος της πολιτικής είναι η μετατροπή της κοινωνικής στάσης σε πολιτικό σχέδιο. Αλλά αυτό δεν γίνεται με αγνόηση και υποτίμηση τηςκοινωνίας.
Στα κρίσιμα ζητήματα θα εφαρμόζεται η βούληση της βάσης. Κρίσιμα ζητήματα είναι αυτά που διαμορφώνουν τη φυσιογνωμία του κόμματος, όσα αφορούν ζητήματα πολιτικών συμμαχιών, συμμετοχής σε κυβερνήσεις, διεθνών συμμαχιών και δεσμεύσεων της χώρας, την στάση απέναντι σε έκτακτα μέτρα περιστολής δικαιωμάτων και νομοσχέδια έντονου κοινωνικού ενδιαφέροντος. Σε αυτά θα διεξάγεται εσωκομματικό δημοψήφισμα, αφού προηγηθεί οργανωμένη διαβούλευση με την κοινωνική βάση. Το αποτέλεσμά του θα είναι δεσμευτικό.
Κοινωνικά στρώματα συνθλίβονται από τη δεξιά πολιτική. Χρειάζεται υποδοχή τους χωρίς εμπόδια. Η μαζικοποίηση δεν απειλεί τον χαρακτήρα της παράταξης. Τον εγγυάται και τον ενισχύει. Δίνει τη δυνατότητα σε έναν πολιτικό φορέα που σήμερα αφήνει μεγάλες περιοχές και συνοικίες ακάλυπτες, να αποκτήσει ζωντανές οργανώσεις παντού. Η εκλογή προέδρου από τη βάση δίνει μεγάλη ώθηση στη διαδικασία μαζικοποίησης, διότι τοποθετεί το κόμμα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της κοινωνίας και το φέρνει σε επαφή με τον πολίτη. Μετά την άμεση εκλογή προέδρου και την πρώτη σημαντική ώθηση, επαφίεται στην ικανότητα του κόμματος να κρατήσει τον πολίτη ενεργό και να τον εντάξει οργανικά στη λειτουργία του. Αυτό θα αποτελεί βασικό κριτήριο της δουλειάς των οργάνων. Η πρεκαριοποίηση στην κοινωνία καθιστά αναγκαία τόσο την πολιτική επανίδρυση, όσο και τη μαζικοποίηση.
Τέτοια παράταξη μπορεί να ασκήσει αντιπολίτευση στον μηχανισμό εξουσίας του Μητσοτάκη, να συγκροτήσει κυβερνητικό σχέδιο και να διεκδικήσει εκλογική νίκη.
Είναι η ώρα για την επανίδρυση.