Του Γιάννη Παπαγρηγορίου
Ο κίνδυνος για τον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι η λεγόμενη ΠΑΣΟΚοποίηση, αλλά η «Ιταλοποίηση» και το κυνήγημα της ουράς του.
«Οι κομμουνιστές δεν χρειάζονται ούτε σκοινιά, ούτε καρφιά για να κάνουν μια γέφυρα». Έτσι απάντησε το μέλος του Π.Γ του ΚΚΕ Δ. Βλαντάς το 1948 στους αντάρτες του ΔΣΕ, που διέταξε να κάνουν μια γέφυρα σε ένα ποτάμι και αυτοί του απάντησαν ότι χρειάζονται σχοινί και καρφιά. Η αποθέωση της πολιτικής βούλησης και η υποτίμηση έως και άγνοια, όλων των άλλων σημαντικών παραμέτρων, αποτελεί ένα διαχρονικό χαρακτηριστικό της Αριστεράς, σε όλες της τις εκδοχές. Πρόσφατη επιβεβαίωση, όταν η Αριστερά βρέθηκε απέναντι στα μνημόνια ως αντιπολίτευση και κυβέρνηση, όπου αποδείχθηκε ότι δεν ήταν αρκετή η πολιτική βούληση, ούτε τα καλά αγγλικά του Τσακαλώτου, για την αντιμετώπισή τους.
Μπροστά σε αυτήν την χρόνια αδυναμία της Αριστεράς δεν είναι ανεξήγητο που πολλά κόμματα της σύρθηκαν στη σύγκλιση αριστεράς-δεξιάς, με νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Το PCI ήταν από τα πρώτα με την περιβόητη σύγκλιση δεξιάς- αριστεράς, των Α.Μόρο και Μπερλιγκουέρ. Σύγκλιση έγινε και στην Ελλάδα το 1989 με την συγκυβέρνηση του ΣΥΝ και ΝΔ, αλλά και την Οικουμενική το 1990 και το 2012 με την κυβέρνηση ΝΔ –ΠΑΣΟΚ- ΔΗΜΑΡ .
Η ιταλική αριστερά ως αντιπολίτευση στην βιομηχανική εποχή μεσουρανούσε. Ιλιγγιώδεις εκλογικές επιδόσεις και έντονη κοινωνική παρουσία. Στο μεταίχμιο της μεταβιομηχανικής εποχής άρχισαν τα προβλήματα. Άλλαξε όνομα, πειραματίστηκε με διάφορες ονομασίες και στο τέλος έβγαλε ακόμη και την λέξη «Αριστερά» από τον τίτλο της, αλλά ούτε αυτό ήταν αρκετό. Την ίδια τύχη είχε και ένα άλλο εγχείρημα που επανέφερε ως και τον όρο «κομμουνιστικό» στην ονομασία του, αλλά ούτε αυτό επίσης ήταν αρκετό. Όσες ονομασίες και να άλλαξε, όσες επανιδρύσεις και αν έκανε, όσες κυβερνητικές ευθύνες κι εάν ανέλαβε, τελικά όχι μόνο έχασε, αλλά εξαερώθηκε στο σύνολό της. Δεν υπάρχει πια Αριστερά στην Ιταλία.
Στην Ελλάδα, ενδεικτική είναι η περίπτωση της ΔΗΜΑΡ, που ήταν αρκετή η συμμετοχή σε μια βραχύβια κυβέρνηση δεξιάς με νεοφιλελεύθερη πολιτική για να εξαϋλωθεί.
Επίσης οι παραπάνω επιλογές της Αριστεράς γρήγορα οδήγησαν την κοινωνία και το πολιτικό σκηνικό πιο δεξιά, δεξιότερα. Επέτρεψαν να αλωνίζουν στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες η ακροδεξιά και εξέθρεψαν φαιδρά και σκαιά φαινόμενα και πολιτικούς. Από τον Μπερλουσκόνι και τον Σαλβίνι μέχρι τον Γκρίλο και τον …Βελόπουλο.
Ειδικά για τον ΣΥΡΙΖΑ, που έχασε την κυβέρνηση μεν, αλλά η εξαέρωσή του αναβλήθηκε, λόγω των αντανακλαστικών της δημοκρατικής παράταξης στην επέλαση του νεοΜητσοτακισμού και του Α. Τσίπρα, προωθείται η ένταξή του στην «κανονικότητα» ενός συναινετικού δικομματισμού, σε νεοφιλελεύθερο πάντα πολιτικό πλαίσιο.
Το δίλημμά μας λοιπόν δεν μπορεί να είναι ή ο αναχωρητισμός και τα άσφαιρα πυρά από ένα ταμπούρι γεμάτο ληγμένες αριστερές ταυτότητες, ή η αναπλήρωση της θέσης της σοσιαλδημοκρατίας, ούτε φυσικά κυβερνησιμότητα με νεοφιλελεύθερη πολιτική. Εξάλλου η πολιτική και θεωρητική αποτυχία για τη μετάβαση στον σοσιαλισμό, αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό τόσο των κομμουνιστικών, ανανεωτικών και μη, όσο και των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, τόσο στην ανατολή, όσο και στη δύση.
Το δίλημμα είναι ή η αναπαραγωγή του θεωρητικού αδιέξοδου και η συνέχιση των πολιτικών οπισθοφυλακής της παραδοσιακής αριστεράς, που οδηγεί εκών, άκων στον νεοφιλελευθερισμό ή επανοηματοδότηση, επανεννοιολόγηση και επαναθεμελίωση της αριστεράς και του ρόλου της στην μεταβιομηχανική εποχή του 21ου αιώνα.
Είναι εκκωφαντική η καθυστέρηση της Αριστεράς στην επεξεργασία των στρατηγικών διακυβευμάτων της εποχής μας. Από την άλλη η δυστοκία της στην παραγωγή πολιτικών για το άμεσο και απώτερο μάλλον, επιτείνουν τα δύο πολιτικά της αδιέξοδά της, τα οποία συνιστούν από μόνα τους ικανές συνθήκες για να ακολουθήσει την βιομηχανική κοινωνία στο τέλος της, όπως στην Ιταλία.
Όπως ήταν επόμενο η «πρώτη φορά Αριστερά» στην Ελλάδα βρέθηκε αμήχανη και απροετοίμαστη στην άσκηση κυβερνητικής εξουσίας και κυρίως σε καθεστώς επιτήρησης. Μερικοί υπουργοί και γενικοί γραμματείς δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα, όπως έλεγαν, ούτε με τους …τμηματάρχες τους. Κάποιες Δευτέρες γέμιζαν οι αυλές των δημοτικών σχολείων ανά την Ελλάδα με πλαστικές σακούλες για να κουβαλούν οι μαθητές τα βιβλία και τα τετράδια τους, γιατί ο υπουργός Παιδείας διέταξε να μένουν οι τσάντες τις Παρασκευές στα σχολεία, όταν έτερος υπουργός έδινε τη μάχη ενάντια στη χρήση της πλαστικής σακούλας και ένας άλλος έφερε νομοσχέδιο για να φορολογήσει τα ζώα συντροφιάς, διογκώνοντας και αφήνοντας άλυτο ως και το θέμα των αδέσποτων, όπως και τον δημοκρατικό μετασχηματισμό του κράτους, που υποτίθεται ότι αποτελεί και το προνομιακό του πεδίο. Αστοχίες, ατολμίες, φαιδρότητες και απρογραμμάτιστος κυβερνητισμός, δίπλα στις επιτυχίες στην υγεία, στον μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης και στην στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, δίπλα σε μεγάλες διπλωματικές επιτυχίες, όπως η συμφωνία των Πρεσπών.
Ο ΣΥΡΙΖΑ απέδειξε με όλα τα αρνητικά του, ότι είναι τουλάχιστον ένα κόμμα που μπορεί να εξελίσσεται και για αυτό να αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά της δημοκρατικής και προοδευτικής παράταξης. Αλλά αυτό δεν θα μπορέσει να επιτευχθεί όσο ο ΣΥΡΙΖΑ, παραμένει το κόμμα της Αριστεράς με τις ξεπερασμένες ιεραρχικές δομές της κομματικής επετηρίδας και των τάσεων ως αντανάκλαση της βιομηχανικής παραγωγής και του αριστερού παλαιοκομματιμού. Στην μεταβιομηχανική κοινωνία χρειάζεται ο μετασχηματισμός του ΣΥΡΙΖΑ κι όχι απλά η διεύρυνση, ώστε να εκφράζει την μεγάλη δημοκρατική παράταξη, σε ένα σύγχρονο ανοιχτό και μαζικό, αριστερό και προοδευτικό, πράσινο και οικολογικό, πολυσυλλεκτικό και δημοκρατικό κόμμα, που να αντιστοιχίζεται και οργανωτικά με τον κόσμο που θα το υποστηρίζει.
Στα οργανωτικά ο ΣΥΡΙΖΑ επιδίδεται στο κυνήγημα της ουράς του. Μια καρικατούρα του παρωχημένου δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, με ολίγον «τάσεις» και καθόλου ρόλο για τα μέλη, ο ΣΥΡΙΖΑ ακολουθεί την οργανωτική παρακμή των αντίστοιχων κομμάτων που τον εφάρμοζαν. Είναι ενδεικτικό ότι από τα έτσι κι αλλιώς ελάχιστα μέλη του -περίπου 30.000- μόνο το 1/3 θεωρούνται ενεργά. Η λειτουργία των «τάσεων» γίνεται σε βάρος του ρόλου των μελών και υπέρ της διατήρησης κι ενίσχυσης της αποκρουστικής κομματικής γραφειοκρατίας για την νομή της κομματικής κι όχι μόνο εξουσίας. Για αυτό και οι αντιδράσεις τους στην προοπτική της διεύρυνσης του ρόλου της βάσης και των μελών, όπως και στην εκλογή του προέδρου.
Η γενιά του 21ου αιώνα, της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, της τεχνητής νοημοσύνης, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια εξελισσόμενη περιβαλλοντική κρίση και πρωτοφανείς απειλές. Με την κατάρρευση πλανητικών οικοσυστημάτων, με την κλιματική αλλαγή και με μια τρομακτική αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων του χρηματιστηριακού καπιταλισμού. Η Αριστερά εάν πρωταγωνίστησε κατά το παρελθόν, πρωταγωνίστησε γιατί ανταποκρίθηκε στις προκλήσεις της εποχής.
Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ της ευρύτερης δημοκρατικής παράταξης, οφείλει να επεξεργαστεί και να παράγει πολιτικές για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεων της εποχής του. Με συγκεκριμένους βραχυπρόθεσμους στόχους, μαζί βέβαια με τον τρόπο και τα μέσα για την υλοποίησή τους. Για την αλλαγή του παραγωγικού, επιχειρηματικού και καταναλωτικού μοντέλου, του τρόπου ζωής, της λιτής αφθονίας που θα περιλαμβάνει και την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών που επέβαλαν τα καρτέλ της κρεατοβιομηχανίας. Με την αειφορική χρήση των φυσικών πόρων και την κοινωνική οικονομία, με βιώσιμες παραγωγικές επιλογές κυκλικής οικονομίας, για δίκαιες κοινωνικές σχέσεις και αυθεντικά δημοκρατικούς θεσμούς. Με την υποστήριξη πολύμορφων θεματικών αμεσοδημοκρατικών πρωτοβουλιών-δικτύων για τοπικές ενεργειακές κοινότητες, για τα κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα και τα δικαιώματα των ζώων και της αλληλεγγύης.
Για τη δημιουργία επιτέλους του νέου αφηγήματος του 21ου αιώνα και την απόκτηση της προγραμματικής υπεροχής. Για να αποτελέσει ιδεολογικά και πολιτικά η μεγάλη δημοκρατική, προοδευτική παράταξη, που θα εκφράζει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ την εναλλακτική λύση, απέναντι στην κυριαρχία του Μεσαίωνα του νεοφιλελευθερισμού της δεξιάς.
*Δάσκαλος -Ο.Μ Εκπαιδευτικών- Θεσσαλονίκης