Το καθεστώς Μητσοτάκη: το νέο κράτος της Δεξιάς

Του Φώτη Κυζάκη*

Αυτό που σήμερα ονομάζεται πολιτική, θεωρώ ότι είναι ξεκάθαρο ότι, περιέχει και ένα κομμάτι επικοινωνίας. Η επαφή με τις μάζες και η διαδικασία της ανάδρασης του πολιτικού συστήματος (σύμφωνα με την ανάλυση του David Easton), έχει σίγουρα μεσάζοντες. Κάποτε αυτοί οι μεσάζοντες ήταν αυτοί που έπρεπε να είναι, τα πολιτικά κόμματα. Στην νέα εποχή, ειδικά μετά την κρίση, στην χώρα μας τον ρόλο αυτόν έχουν αναλάβει τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Οι τηλεπερσόνες της πούδρας και του ντεκαπάζ, οι δήμοσιογράφοι δεύτερης κατηγορίας, αλλά και οι συγγενείς της εξουσίας έχουν βρεθεί ακριβώς μπροστά μας, μιλάνε μέσα στα σπίτια μας, μας δίνουν την εικόνα του έξω κόσμου. Ο ελιτισμός, η αλαζονεία, η έπαρση αλλά και η οικογενειακή επιβολή αποτελούν τις αξίες και τα θεμέλια του νέου πολιτικού συστήματος που αυτή την στιγμή χτίζεται από το “επιτελικό κράτος” και από το επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου.

Η Δημοκρατία στο απόσπασμα…

Αρχή πάντων, είναι να βρεθεί η πολυφωνία, ο πλουραλισμός και τελικώς η δημοκρατία στο σκοπευτήριο μιας νέας Καισαριανής. Η μιντιακή υπεροπλία του πρωθυπουργού αλλά και η επικοινωνιακή απομόνωση και η μηδενική πρόσβαση της αντιπολίτευσης στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, συνιστούν μια νέου τύπου ενημέρωση, σύμφωνα και με τα λόγια ενός επιφανούς δημοσιογράφου, στην οποία θέση έχουν οι υπουργοί… για να απαντάνε ερωτήσεις. Η “στείρα αντιπαράθεση”, ο πολιτισμένος διάλογος δηλαδή, δεν έχει θέση στην νέα δημοσιογραφία.

Αυτό το φαινόμενο έχει και θα έχει διάρκεια, εφόσον τα εκατομμύρια, εν μέσω υγειονομικής και επερχόμενης οικονομικής κρίσης, πιάσουν τόπο. Το καθεστώς δοξολογείται, λιβανίζεται και με διθυραμβικά σχόλια τονίζεται η τεράστια επιτυχία της κυβέρνησης, ενώ οι Έλληνες πλέουν σε πελάγη ευτυχίας και ο Κυριάκος Μητσοτάκης παίρνει τον δρόμο για την αιωνιότητα.

Κρύβονται ωστόσο, οι αποτυχίες στην εξωτερική πολιτική, οι απευθείας αναθέσεις, η αισχροκέρδεια με κρατική βούλα, τα αντισυνταγματικά ξενοδοχεία και πολλά άλλα.

Αν δεν είναι δημοκρατία στο απόσπασμα μάλλον είναι δημοκρατία με πατερίτσες που ενδεχομένως να χρειάζεται και μάσκα οξυγόνου.

Τυπικός κοινοβουλευτισμός

Την Δημοκρατία στο Απόσπασμα ακολουθεί η τακτική του τυπικού κοινοβουλευτισμού. Αυτός ο όρος θα μπορούσε να αποδοθεί και ως κοινοβουλευτισμός εν τάχει, κυρίως διότι πλέον η κοινοβουλευτική διαδικασία χαρακτηρίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και παραγκωνισμό του κοινοβουλίου.

Και έρχεται η ερώτηση, είναι αντισυνταγματική και αντιθεσμική αυτή η κίνηση της εκτελεστικής εξουσίας;

Το Σύνταγμα (άρθρο 44 παρ. 1) επιτρέπει την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το Σύνταγμα εξουσιοδοτεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, να εκδίδει τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου που αποτελούν ουσιαστικούς νόμους… μόνος αρμόδιος να κρίνει, εάν συντρέχουν οι έκτακτες εκείνες περιστάσεις που δικαιολογούν την έκδοση της πράξης νομοθετικού περιεχομένου είναι το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο. Τα δικαστήρια έχουν κατ’ επανάληψιν δεχτεί, αν και όχι χωρίς αντίλογο, ότι η συνδρομή των εκτάκτων περιστάσεων είναι πολιτικό ζήτημα και δεν υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο[1].

Άκουσον άκουσον, Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου επιτρέπεται μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις και αυτές κρίνονται από το Υπουργικό Συμβούλιο. Θα πει κανείς, το λέει το Σύνταγμα, αλλά το τι σημαίνει έκτακτη περίπτωση είναι ξεκάθαρα ζήτημα ηθικής, για κάποιους έκτακτη περίπτωση μπορεί να είναι ο πόλεμος ή μια υγειονομική-ανθρωπιστική κρίση, για κάποιους άλλους μπορεί να είναι η πολυφωνία, ο αντίλογος ή η κριτική. Άρα μάλλον βάλαμε τον λύκο να φυλάει τα πρόβατα.

Η κατατριβή τρίτων, η καρτελοποίηση και το σημιτικό ΠΑΣΟΚ ως η Μητσοτακική Δεξιά

Οι εσωκομματικές συγκρούσεις στην Νέα Δημοκρατία είναι γνωστές. Έχουν αναλυθεί τόσο οι τάσεις της όσο και οι ισορροπίες μέσα στο κόμμα. Κάποτε το παιχνίδι παιζόταν ανάμεσα σε Κοινωνική Καραμανλική Δεξιά και σε Εθνικιστική Σαμαρική Άκρα Δεξιά, μέχρι που, ύστερα από την νίκη των καραμανλικών στον πρώτο γύρο τω εσωκομματικών εκλογών και στο βωμό του μίσους αυτών των δύο, η δεύτερη στήριξε τον Κυριάκο Μητσοτάκη και την αδύναμη Νεοφιλελεύθερη Πτέρυγα για να μην κυριαρχήσουν οι Καραμανλικοί. Ωστόσο, τα ελληνοτουρκικά και ο κορονοϊός έδωσαν την ευκαιρία στον Κυριάκο Μητσοτάκη να αυτονομηθεί, να συγκροτήσει την δικιά του, ισχυρή πια, νέα μητσοτακική νεοφιλελεύθερη και συστημική τάση μέσα στο κόμμα, πατώντας πάνω στην σύγκρουση των δύο άλλων. Αυτό, αν μιλούσαμε για κράτη, στις διεθνείς σχέσεις, ονομάζεται πόλεμος για κατατριβή τρίτων ή απλώς κατατριβή τρίτων.

Ο Κυριάκος δημιουργεί κόμμα και κράτος. Από την μία, φέρνει στο κόμμα του, μέσω της κυβέρνησης και του διοικητικού μηχανισμού, στελέχη και πρόσωπα από το παλιό σημιτικό ΠΑΣΟΚ ή από το ΠΟΤΑΜΙ, καθώς ουσιαστικά αυτοί είναι που του έδωσαν αυτοδυναμία. Την ίδια στιγμή στον κομματικό μηχανισμό προωθούνται άτομα που η πολιτική τους παρουσία οφείλεται στον Πρόεδρο, Κυριάκο Μητσοτάκη. Αυτές οι κινήσεις δημιουργούν συνθήκες μιας διαφορετικής καρτελοποίησης, που δεν φαίνεται να έχει βραχύχρονη διάρκεια αλλά στηρίζεται στους ήδη υπάρχοντες αρμούς της εξουσίας του παλιού πολιτικού συστήματος. Κόμμα και κράτος ταυτίζονται και είναι παντελώς καινούργια ή μερικώς καινούργια καθώς αποτελούν ουσιαστικά μια εμβάθυνση της διαφθοράς, του ελιτισμού και του πολιτικού νταβατζή που ονομάζεται παρακράτος.

Οι απευθείας αναθέσεις και η κρατική αισχροκέρδεια  Οι απευθείας αναθέσεις αποτελούν μια άλλη διάσταση του νέου κράτους, που από ότι φαίνεται λαμβάνει στοιχεία οικογενειακής επιχείρησης. Σύμφωνα με καταγγελία του Παύλου Πολάκη, ο διοικητής 6ης Υγειονομικής Περιφέρειας Πελλοπονήσου-Ιονίων Νησιών-Ηπείρου-Δυτικής Ελλάδας πραγματοποίησε λόγω κορονοϊού απευθείας ανάθεση για μάσκες υψηλής προστασίας με τιμή 20 ευρώ τη μια (η υψηλότερη τιμή που έχει καταγράφει πανελλαδικά) σε εταιρεία που ο ιδιοκτήτης είναι αδερφός «συγγενικού» του προσώπου

Η απόφαση όπως την ανάρτησε ο Παύλος Πολάκης στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook.

Και η υπόθεση δεν σταματάει εδώ. Στην ίδια καταγγελία, έχει μπει ένας όρος (παρακάτω φωτογραφία) στην πρόσκληση ενδιαφέροντος που λέει πως υποχρεούται ο Προμηθευτής να παραδώσει τα είδη σε πέντε ημέρες από την παραγγελία. Πότε θα γίνει η παραγγελία; Σίγουρα αφού υπογραφεί η σύμβαση μετά την απόφαση ανάθεσης που είναι στις 18/3/2020.Το συνολικό ποσό όμως της σύμβασης είναι 1,5 εκατομ ευρώ , άρα η σύμβαση πρέπει να να πάει για προσυμβατικό έλεγχο στο κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Το Ελεγκτικό Συνέδριο απαντάει σε δυο έως και 4 μήνες, άρα πρακτικά μετά την κρίση. Δηλαδή τότε που θα έχουν πέσει ξανά οι τιμές και διεθνώς.

Άρα, με άλλα λόγια, η συγκεκριμένη εταιρεία, που πήρε τη «δουλειά» θα πάρει τις μάσκες από την Κίνα τον Ιούνιο με 1-3 ευρώ και θα τις πουλήσει 20 ευρώ.

Η απόδειξη της κρατικής αισχροκέρδειας

Η εμπέδωση του νέου κράτους και στο βάθος ανασχηματισμός

Είναι δεδομένο ότι όταν περάσει η πανδημία από την χώρα, το πρώτο πράγμα που θα κάνει η κυβέρνηση είναι ανασχηματισμός με κύριο στόχο να εμπεδώσει την επιρροή της σε κάθε θεσμικό πλέγμα που μπορεί. Από το κόμμα μέχρι το κράτος, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα θέλει να κάνει επίδειξη ισχύος και να απολέσει από πάνω του κάθε βαρίδι και κάθε σύνδεση με τη ακροδεξιά πτέρυγα του κόμματος. Για αυτό και πρώτο πρόσωπο που ενδέχεται (αναλόγως με τις εσωκομματικές εξελίξεις) να αποχωρήσει από την κυβέρνηση είναι ο Άδωνις Γεωργιάδης, ενώ την ίδια στιγμή σίγουρα ή κατά πάσα πιθανότητα Χαρδαλιάς, Πέτσας, Κεραμέως και Πιερρακάκης θα αναβαθμιστούν. Δεν αποκλείεται να γίνει και πρόταση στον Σωτήρη Τσίοδρα για συμμετοχή στην κυβέρνηση (κάτι που ενδέχεται να απορρίψει). Τόσο τα πρόσωπα που θα αναβαθμιστούν ή όχι όσο και τα πρόσωπα που θα εμφανιστούν, θα δείξουν ακριβώς της διείσδυση του καθεστώτος Μητσοτάκη στην κοινωνία, στο κόμμα και τελικά στο ίδιο το κράτος.

Η καχεκτική δημοκρατία επιστρέφει

Ο όρος καχεκτική δημοκρατία χρησιμοποιήθηκε από τον Ηλία Νικολακόπουλο για να περιγράψει το πολιτικό σύστημα μετά τον Εμφύλιο και μέχρι την Χούντα των Συνταγματαρχών. Ουσιαστικά, η καχεκτική δημοκρατία χαρακτηρίζεται από διαρκή πολιτική κρίση, ένα διφυές θεσμικό πλαίσιο (σύγκρουση ανάμεσα σε Σύνταγμα και Παρασύνταγμα) αλλά και δημοκρατική ρήξη που προϋπέθετε η σύγκλιση της “πραγματικής” και της “νόμιμης” χώρας μέσα σε ένα καθεστώς που αδιαφορούσε για τα εμφανή σημάδια καχεξίας.

Τα όρια αυτού του συστήματος έγιναν εμφανή όταν η νόμιμη χώρα έπρεπε να διαρραγεί, ώστε να ακολουθήσει η εξέλιξη της “πραγματικής” χώρας. Οι έκνομοι προστάτες της νομιμοφροσύνης ήταν πολλοί. Αυτοί με τις λιγότερες αναστολές και το μεγαλύτερο θράσος, αφού ποτέ δεν είχαν πιστέψει στην νομιμότητα, κινήθηκαν πρώτοι, αναγκάζοντας τους υπόλοιπους να υποταχθούν.

Νικολακόπουλος, Η. (2016). Η καχεκτική δημοκρατία: κόμματα και εκλογές 1946-1967. σελ. 371. Ενδέκατη Έκδοση. Εκδόσεις Πατάκη. Αθήνα

Κάθε σύστημα έχει τα όρια του. Και είναι εμφανές ότι αυτή η σύγκρουση ανάμεσα στο “νόμιμο” και το “πραγματικό” είναι πάλι πίσω, επέστρεψε μάλλον για να τελειώσει αυτό που άρχισε. Αυτή την φορά, όμως, είναι πιο οργανωμένη, ξέρει να αποκρύβει καλά τις πολιτικές της κρίσεις και συγκρούσεις. Είναι πιο μαχητική. Είναι πιο επικίνδυνη!


[1] Χρήστου Β. (2019, 30 Ιουλίου) Είναι αντιθεσμικό και αντισυνταγματικό να κυβερνάει συνεχώς η εκτελεστική εξουσία με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου; Ανακτήθηκε από https://www.syntagmawatch.gr/ask-a-question/einai-antithesmiko-kai-antisyntagmatiko-na-kyvernaei-synechos-i-ektelestiki-exousia-me-praxis-nomothetikou-periechomenou/

*Συγγραφέας του βιβλίου “Αλέξης Τσίπρας: Η τετραετία της ωρίμανσης”