Της Νικόλ Λειβαδάρη
Πριν από λίγες μέρες ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, όταν μπήκε δυναμικά στο παιχνίδι της ελληνοτουρκικής διαμεσολάβησης, δήλωσε ότι οι δύο πλευρές, Αθήνα και Αγκυρα, «πρέπει να μειώσουν το στρατιωτικό αποτύπωμά τους στην περιοχή».
Ηταν μια δήλωση που προκάλεσε αίσθηση και ερωτήματα. Εν τέλει όμως η γενική και «ορθόδοξη» ερμηνεία ήταν πως ο Πομπέο έστελνε μήνυμα – αίτημα αποχώρησης των ελληνικών και τουρκικών πλοίων από την υφαλοκρηπίδα και την θερμή ζώνη της Μεσογείου, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος της αποκλιμάκωσης και του διαλόγου.
Χθες, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε «ανοιχτός» σε διάλογο με τον έλληνα πρωθυπουργό, για να προσθέσει όμως ότι το θέμα είναι «τι, και υπό ποιες προϋποθέσεις, θα συζητήσουμε». Και αρκετά τουρκικά μέσα ενημέρωσης έσπευσαν να επαναφέρουν την «εφ’ όλης της ύλης» ατζέντα που επιδιώκει η Τουρκία – από την συνεκμετάλλευση και την δυτική Θράκη έως την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών.
Χθες επίσης, η εφημερίδα «Εστία» έγραψε ότι «το Βερολίνο πιέζει την Αθήνα για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών». Η εφημερίδα υποστήριξε πως το «δόλωμα» σ’ αυτήν την πίεση είναι η παράλληλη απόσυρση της τρίτης τουρκικής στρατιάς που εδρεύει στην Σμύρνη. Και ότι η Γερμανία έχει συναινέσει στην προώθηση του παλαιού σχεδίου “ειρήνης” των ΗΠΑ για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου». Η αρχή, όπως γράφει θα μπορούσε να γίνει «από τα μικρά νησιά στα οποία επανατοποθετήθηκαν φρουρές και σημαία επί υπουργείας Πάνου Καμμένου, και εν συνεχεία με τα μεγάλα».
Εμπειροι διπλωματικοί παράγοντες εδώ στην Αθήνα χαρακτήριζαν το εν λόγω σενάριο «μάλλον απίθανο». Και από κυβερνητικής πλευράς το μήνυμα που επαναλαμβάνεται σε κατηγορηματικούς τόνους είναι πως η Ελλάδα δεν συζητά τίποτε άλλο εκτός από την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ.
Στο κλίμα της πυρετώδους δυτικής διαμεσολάβησης όμως για τον ελληνοτουρκικό διάλογο, και με την Ανγκελα Μέρκελ να πιέζει ακόμη και για συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν την επόμενη εβδομάδα στις Βρυξέλλες, έχει ενδιαφέρον και η παρέμβαση που έκανε, επίσης, για το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς.
Σε ανάρτησή του, υπό τον τίτλο, «Απάντηση σε τουρκικές αιτιάσεις για τα Δωδεκάνησα», αφού τονίζει ότι τα επιχειρήματα της Τουρκίας «δεν έχουν ούτε ιστορική, ούτε νομική βάση» σημειώνει:
«Τι επικαλείται η Τουρκία προκειμένου να στηρίξει νομικά την δεύτερη απαίτησή της ως προς τα Δωδεκάνησα (την αποστρατιωτικοποίησή τους); Την συμφωνία των Παρισίων του 1947. Μόνο που η ίδια δεν είναι “συμμέτοχος” αυτής της Συμφωνίας. Κατά συνέπεια δεν δικαιούται να επικαλείται και να ελέγχει μια διακρατική συμφωνία ανάμεσα σε τρίτα κράτη (άρθρο 34 της Βιέννης), τα οποία (σε αντίθεση με εκείνη) δεν έχουν σήμερα καμία αντίρρηση για την ελληνική πολιτική στα Δωδεκάνησα τμήμα της ελληνικής πολιτείας. Ουδέν κράτος, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο δεν έχει δικαιώματα και ούτε του πέφτει λόγος επί συμφωνιών, συνθηκών, συμβάσεων που δεν είναι μέρος τους».
«Θυμίζω δε, ότι η πρόβλεψη για αποστρατιωτικοποίηση έγινε μετά από επιμονή της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Ο Μολότοφ, αφού συναίνεσε για την παράδοση των νησιών στην Ελλάδα, είχε υπογραμμίσει ότι δεν θα ήταν επιτρεπτό να χρησιμοποιηθούν αυτά σε βάρος της Σοβιετικής Ένωσης στον επερχόμενο ψυχρό πόλεμο».
Και, καταλήγοντας, ο Νίκος Κοτζιάς, στέλνει δύο – επίσης ενδιαφέροντα – μηνύματα προς την κυβέρνηση:
«ΥΓ 1: Ελπίζω η ελληνική κυβέρνηση να μην συζήτησε με την Τουρκική για διαδικασίες και συσκέψεις επί του Κυπριακού. Σε Ελλάδα και Τουρκία δεν τους πέφτει λόγος για όλα όσα σχετίζονται με την εσωτερική λειτουργία, ρυθμίσεις και ζωή της Κύπρου. Αυτά είναι υπόθεση αποκλειστικά των Κυπρίων που οφείλουμε να τους στηρίζουμε με όλα τα μέσα που διαθέτουμε. Βέβαια η Τουρκία αμφισβητεί την ανεξαρτησία της Κύπρου. Ελπίζω να μην την ακολουθήσει η σημερινή ελληνική κυβέρνηση.
ΥΓ 2 Ελπίζω, η ελληνική κυβέρνηση να μην συζητά τα τουρκικά αιτήματα για αποστρατιωτικοποίηση ελληνικών νησιών, όπως της Δωδεκανήσου. Ακόμα και η δική της επιπόλαια υποχωρητικότητα πρέπει να έχει όρια».
ΑΠΟ ΤΟ TVXS