21η Αυγούστου 2018: Άλλοι φεύγουν μπροστά, άλλοι μένουν πίσω, αλλά η Ελλάδα αλλάζει

Του Νίκου Λακόπουλου

Στις 20 Αυγούστου 2015 ο Αλέξης Τσίπρας υπογράφει το “νέο πρόγραμμα στήριξης” και εγκρίνεται η πρώτη εκταμίευση. Ένα μήνα μετά κερδίζει και πάλι τις εκλογές λίγο μετά το περίφημο Δημοψήφισμα που θριάμευσε το Όχι. Ο Λαός αποφάσισε ότι δεν θέλουμε τις μεταρρυθμίσεις που προτείνει το Eurogroop, αλλά …χειρότερες.

Η  Σύνοδος Κορυφής κράτησε πάνω από 17 ώρες. Οι ηγέτες των χωρών της Ευρωζώνης καταλήγουν σε συμφωνία για ένα νέο μνημόνιο, αντί για  Grexit. Ο κόσμος παρακολουθεί με κομμένη ανάσα.  Κανένας δεν θέλει να σκέφτεται τι θα είχε συμβεί από μια άλλη εξέλιξη -πίσω από κλειστές πόρτες, όπως θα πει τώρα ο Πιέρ Μοσχοβισί.

Δυο χρόνια μετά ο Ρέντσι διεκτραγωδεί πως ο Αλέξης Τσίπρας, εξουθενωμένος από την μαραθώνια πίεση του είπε κάποια στιγμή:  “Αρκετά”.  Η κυβέρνηση μαστιγώνεται αλύπητα ώσπου να καταλήξει σε ένα “έντιμο” συμβιβασμό.

“Στην νύχτα αυτή της αλήθειας κάθομαι δίπλα στον Αλέξη. Είμαστε σχεδόν συνομήλικοι και έστω και αν οι Ιταλοί υποστηρικτές του με περιγράφουν σαν τον εχθρό που πρέπει να καταρριφθεί, γνωρισθήκαμε και υπάρχει αλληλοεκτίμηση. Μαζί με τον Ολάντ δημιουργούμε ένα κοινό μέτωπο κατά των επιθέσεων σε βάρος του Τσίπρα. Τρεις τη νύχτα ο Τσίπρας μου λέει με χαμηλή φωνή, στα αγγλικά: «Ιt’s enough», δεν μπορώ άλλο. Προσπαθώ να τον σταματήσω. «Σε τι σας χρησιμεύει το να ταπεινώνετε έναν λαό;».

Χθες ο Πρόεδρος του Eurogroup  Μάριο Σεντένο άρχισε λέγοντας πως η Ελλάδα “είναι σε θέση να οικοδομήσει μία ισχυρή οικονομία”. Το χρέος είναι «διαχειρίσιμο» μετά την ελάφρυνση.  Η ενισχυμένη επιτήρηση της οικονομίας αναμένεται να διαρκέσει μέχρι το 2022.

‘Δεν πήραμε όσα θέλαμε” θα πει ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. «Δεν συνέβησαν οι σκοτεινές προφητείες των προφητών της καταστροφής” θα πει ο Γερμανός Οικονομικών που αντικατέστησε τον Σόιμπλε, ο κ. Σολτς. Ο κ.  Ρέντλιγκ, με ένα άρθρο του στην Καθημερινή, λέει πως ο ίδιος περίμενε από το 2009 το κακό που θα συνέβαινε καθώς  “από το 1999 οι μισθοί αλλά και οι συντάξεις στην Ελλάδα αυξάνονταν πιο γρήγορα από οποιαδήποτε άλλη χώρα του ευρώ και ότι το κόστος εργασίας ξεπερνούσε την αύξηση της παραγωγικότητας”.

Η Ελλάδα από σήμερα βγαίνει στις αγορές. Τότε οι επενδυτές αρνήθηκαν να τη δανείσουν με το έλλειμμα του 15,6%. Οχτώ θανάσιμα χρόνια, πέντε πρωθυπουργοί, αλλεπάλληλες μειώσεις μισθών και συντάξεων, μετανάστευση, αυτοκτονίες, κατάρρευση. Το μεγαλύτερο κούρεμα χρέους στην ανθρώπινη ιστορία.

Το “αχρείαστο” τρίτο μνημόνιο -που κόστισε από 86 δισ. έως 200 δισ. ευρώ, λέει ο Ρέντλιγκ- πάνω από 200 διαβάζουν οι άλλοι. Τα λάθη στη θεραπεία. Το πειραματόζωο επέζησε, αλλά δεν θυμάται ποιος και γιατί έφερε το μνημόνιο.

“Καθώς η Ελλάδα κινείται προς την κατεύθυνση της οικονομικής της ανεξαρτησίας, είμαι σίγουρος για το μέλλον της. Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλό δρόμο για να γίνει μια βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία, εφόσον συνεχίσει να εκσυγχρονίζει και να ανοίγει την οικονομία της” θα πει ο επικεφαλής του Μηχανισμού Στήριξης.

“Πιστεύω ότι αυτό θα συμβεί” λέει με αφοπλιστική ειλικρίνεια: “Επιθυμούμε η χώρα να είναι επιτυχημένη, όχι μόνο επειδή θέλουμε έναν ισχυρό εταίρο, αλλά και γιατί ευελπιστούμε να αποπληρωθούν τα δάνειά μας”!

Ο κ. Ρέντλιγκ θα βεβαιώσει πως “Όλοι οι εταίροι της Ευρωζώνης στέκονται δίπλα στους Ελληνες. Είναι έτοιμοι να βοηθήσουν τη χώρα περαιτέρω σε περίπτωση που απροσδόκητα δυσμενείς εξελίξεις απειλούν το μέλλον της”.

Τόσα καλά λόγια δεν είχαμε ξανακούσει ποτέ, ωστόσο η αντιπολίτευση είναι βέβαιη πως το μνημόνιο δεν τέλειωσε, η Ελλάδα εκχωρήθηκε -από ποιόν;- για πολλά χρόνια και οι προφήτες επανέρχονται. Σε λίγο πάλι η Ελλάδα θα αρχίσει τα ίδια, οι αγορές είναι αλύπητες, θα βρεθεί σε νέα χρεοκοπία.

Προφανώς αν η πολιτική έφερε την κρίση οι ίδιες πολιτικές θα οδηγήσουν σε νέα χρεοκοπία. Τα λάθη που έγιναν στη διάρκεια της κρίσης την παρέτειναν, αλλά είναι ένα τεράστιο ψέμα πως τάχα η κυβέρνηση Σαμαρά την είχε βγάλει κι ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ με το “αχρείαστο” μνημόνιο.

Ο Πιερ Μοσκοβισί θα πει προ καιρού πως η κρίση ήταν στην πραγματικότητα μια βαθιά κρίση του ελληνικού κράτους και της ελληνικής οικονομίας. Η πικρή αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση Σαμαρά θάπεφτε έτσι κι αλλιώς αν επιχειρούσε να βάλει το μαχαίρι στο κόκκαλο και μόνο μια αριστερή – ή έστω αριστεροδεξιά με την συμμετοχή ενός δεξιού κόμματος- θα μπορούσε να περάσει τόσο αντιλαϊκά μέτρα.

Για την ακρίβεια όποια κυβέρνηση θάπεφτε από την εποχή που ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε προφητέψει -το …1985- πως ή θα φάμε το χρέος ή θα μας φάει αυτό. Και μάλλον δεν τόφαγε. Η αλήθεια είναι πως όποια κυβέρνηση μάθαινε πως τον άλλο μήνα δεν έχει να πληρώσει τις συντάξεις θα αντιδρούσε με τον ίδιο πάνω κάτω τρόπο.

Τα ιστορικά γεγονότα δεν μπορούν να ερμηνευθούν με τις θεωρίες του Κακού Σόιμπλε ή τις απλουστεύσεις πως ο Βαρουφάκης μας κατέστρεψε, την προσωπικότητα του Αλέξη Τσίπρα ή το τί θάκανε -ο σούπερμαν- ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ο Τσίπρας  εξέφρασε ένα κίνημα και μια αντίληψη που ηττήθηκε κι ο Βαρουφάκης ήταν υπουργός μιας κυβέρνησης που εξελέγη με έναν λόγο χιμαιρικό, συγκεχυμένο και δημαγωγικό. The game is over.

H αλήθεια πως ο Αλέξης Τσίπρας κι όχι ο Σαμαράς -που θάσκιζε κι αυτός τα μνημόνια- βγαίνει από αυτά με τον μόνο τρόπο που μπορούσε να το κάνει: να εφαρμόσει τις “μεταρρυθμίσεις” που άλλωστε ήταν για τον Βαρουφάκη αρχικά κατά 67% θετικές ή ακόμα και …ευλογία κατά ειλικρινή μέχρι αμετροέπειας Θεόδωρο Πάγκαλο.

Η αλήθεια είναι πως αυτός ο θεολογικός λόγος της αντιμνημονιακής ρητορικής όλων των κομμάτων που στηρίχτηκε στην αιώνια θεωρία του Καλού και του Κακού -με τους Ξένους Τοκογλύφους Εκβιαστές και άλλα ιδεολογήματα- κατέρρευσε μπροστά σε ένα απλό ερώτημα: τι θα συνέβαινε αν η Ελλάδα είχε βγει από το ευρώ; 

Mετά το ακατανόητο ακόμα δημοψήφισμα η Ελλάδα πήγε σε εκλογές με τεράστια αποχή και η νέα κυβέρνηση ξαναβγήκε. Οι “αντιμνημονιακές δυνάμεις” του Όχι -που περιελάμβαναν οπαδούς της δραχμής, αντιευρωπαϊστές, ψηφοφόρους του ΚΚΕ και της Χρυσής Αυγής μαζί με όσους μπέρδευαν τους Γερμανούς με του Τούρκους ή τους …Πέρσες, τον Σεπτέμβριο του 2015 ηττήθηκαν μετά από έναν θρίαμβο ενός ‘Οχι για κάθε πολιτική χρήση. Όχι, σε τι;

Τώρα ζούμε έναν νέο υπόκωφο αντιμνημονιακό αγώνα με στόχο τη “στρατηγική και βαθιά ήττα του ΣΥΡΙΖΑ” που …έφερε τα μνημόνια και κόβει τις συντάξεις. Τα δυο κόμματα που οδήγησαν την Ελλάδα στη χρεοκοπία μεταμορφώνονται σε τιμητές πιστεύοντας πως ο λαός θα τιμωρήσει και τον Τσίπρα -που είναι και κομμουνιστής άλλωστε- όπως τιμώρησε κι αυτούς.

Η αλήθεια είναι πως τα μνημόνια οδήγησαν ένα κόμμα του 48% στο 4% και ένα άλλο από το 4% στο 36%. Η Νέα Δημοκρατία είχε μικρότερη φθορά από ό,τι το ΠΑΣΟΚ, αλλά πού είναι η “δεξιά πολυκατοικία”; Αν και ο ΣΥΡΙΖΑ υπέγραψε το τρίτο μνημόνιο είχε πολύ μικρότερες απώλειες από ό,τι το ΠΑΣΟΚ που άνοιξε η γη και το κατάπιε.

Για την ακρίβεια έχασε 3% από την Λαϊκή Ενότητα, έχασε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόρους -που οι μισοί απείχαν- και αναδείχτηκε -με το μισό κόμμα- σε βασικό πόλο της δημοκρατικής παράταξης. Ήταν μια τακτική κίνηση συμβιβασμού μετά από μια ήττα, όπως λένε καθαρά πολλά στελέχη του, ή μια στρατηγική μετάλλαξη ενός κόμματος που εξακολουθεί να δηλώνει αριστερό σε μια εποχή που δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι σημαίνει Αριστερά;

Aν αυτό ήταν το αποτέλεσμα μιας ήττας τι θα συνέβαινε σε περίπτωση νίκης; Ο Αλέξης Τσίπρας, παρά την απογοήτευση που προκάλεσε σε ψηφοφόρους του, παραμένει ο ηγέτης που πήρε ένα κόμμα το 4% και το οδήγησε σε χρόνο ρεκόρ στο 17%, στο 27% και στο 35%.

Τώρα ξεκινά από το 17% και μια ενδεχόμενη πόλωση θα τον μετατρέψουν σε επικεφαλής όχι ενός αριστερού κόμματος- που δεν υπάρχει πλέον, αλλά σε ηγέτη της δημοκρατικής παράταξης που θα κληθεί να αντιμετωπίσει μια δεξιά παλινόρθωση. Δεν γνωρίζουμε αν το Κινάλ της Φώφης Γεννηματά είναι στα αριστερά ή τα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, αλλά γνωρίζουμε πως η ιστορία δεν γυρίζει πίσω.

O Αλέξης Τσίπρας είναι ιδανικός συνομιλητής για συντηρητικά στρώματα, καθώς ο Κυριάκος στην προσπάθειά του να αποδείξει ότι είναι …δεξιός αποξενώνεται από αυτά τα στρώματα που βλέπουν καλή τη λύση στο ‘Σκοπιανό» ή θετική τη συμφωνία με τους εταίρους και την έξοδο από τα μνημόνια.

Αυτή η πολιτική αντιμεταχώρηση θα εκφραστεί στις εκλογές όπου ίσως με ένα σουρεαλιστικό τρόπο ο Αλέξης Τσίπρας θα εκφράσει τον ρεαλισμό της κυβερνώσας Αριστεράς -πάλι χωρίς γραβάτα. Ο εσχάτως αξύριστος Κυριάκος το όραμα της επιστροφής της Δεξιάς- στην οποία περιλαμβάνεται και το Κινάλ- ως μία πράξη δικαιοσύνης ή εκδίκησης της Ιστορίας.

Αν δεν βγαίνουμε από τα μνημόνια, όπως υποστηρίζει η ενωμένη αντιπολίτευση, τότε υπάρχει χώρος να μας βγάλουν αυτοί που μας έβαλαν. Αν όμως βγαίνουμε, οι εκλογές αυτές θα είναι απλώς ο επόμενος γύρος που άρχισε το 2012.

Η μεταμνημονιακή Ελλάδα απαιτεί και νέα πολιτικά κόμματα. Που σημαίνει πως κάποια από αυτά -της αντιμνημονιακής ρητορείας- θα συντριβούν ως εκτός χρόνου και τόπου. Η σημερινή μέρα δεν είναι μόνο το τέλος του δρόμου -που μπορεί νάρχισε όχι το 2010, αλλά το 1974.

Η αρχή μιας εποχής όπου μαζί με πολλά κόμματα -μερικά μιας αντιμνημονιακής χρήσης- κατέρρευσαν πολλοί μύθοι. Τα παραμύθια μιας χώρας που πολλοί θα θυμούνται με νοσταλγία καθώς ούτε το μέλλον είναι πάντα καλύτερο, ούτε το παρελθόν τόσο ειδυλλιακό όσο λένε.

‘Αλλοι φεύγουν μπροστά, άλλοι μένουν πίσω, αλλά πάντα η Ελλάδα αλλάζει με πόνο.