Στις 13 Δεκεμβρίου έγινε η προγραμματισμένη απολογιστική συνέλευση της Πρωτοβουλίας στο κτήριο Αβέρωφ του Πολυτεχνείου. Συμμετείχαν 40 περίπου άτομα. Εκτός από τη μέχρι τώρα πορεία της Πρωτοβουλίας συζητήθηκαν οι εκκρεμότητες που υπάρχουν και οι ενδεχόμενες εξελίξεις για το σχήμα της Πρωτοβουλίας.
Αρχικά στην εισήγηση της ομάδας συντονισμού παρουσιάστηκε η εξέλιξη της Πρωτοβουλίας και η λειτουργία των ομάδων εργασίας για τη διαμόρφωση του κειμένου των υπογραφών, τη λειτουργία ιστοσελίδας, τη συγκέντρωση υπογραφών, τη δημοσιογραφική υποστήριξη, τη συνεργασία με τον ΣΦΕΑ, τις προτάσεις δημιουργίας μόνιμης έκθεσης και διαγωνισμού για τα μνημεία στο ΕΜΠ, τις εκδηλώσεις στο τριήμερο, την πρόταση για ταυτόχρονη ραδιοφωνική αναμετάδοση αποσπασμάτων από τις εκπομπές του ραδιοσταθμού του Πολυτεχνείου, την Πορεία και τη «συναυλία εν κινήσει».
Γενική ήταν η εκτίμηση ότι η Πρωτοβουλία τα πήγε καλά. Συγκροτήθηκε γρήγορα, ανάλαβε πρωτοβουλίες, συγκέντρωσε περίπου 950 υπογραφές στο αρχικό της κείμενο. Η ίδια η συγκρότησή της ήταν ένα πρωτοφανές γεγονός στους μέχρι τώρα εορτασμούς. Ενώ τα μέλη της πήραν μέρος ενεργά στις πολλές εκδηλώσεις αυτής της χρονιάς με εκδόσεις βιβλίων, συμμετοχή σε παρουσιάσεις, εκπομπές , δημοσιογραφικά αφιερώματα κλπ., η ίδια η Πρωτοβουλία κινήθηκε παράλληλα, σαν άτυπη συλλογικότητα με χαμηλό προφίλ, χωρίς παραγοντισμούς, τονίζοντας το συλλογικό της χαρακτήρα και τα κοινά στοιχεία που μας ενώνουν. Με τη δραστηριότητά της συνέβαλε στη διεύρυνση και την εμβάθυνση των εκδηλώσεων της φετινής ιδιαίτερης επετείου. Με τις προτάσεις της δρομολογήθηκαν έργα και δραστηριότητες που αν ολοκληρωθούν θα συμβάλλουν στη γνώση των γεγονότων και των αξιών της εξέγερσης του ’73 σε βάθος χρόνου. Η παρουσία της έγινε αποδεκτή από τους θεσμούς όπου απευθύνθηκε. Παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συνάντησε, είχε γόνιμη συνεργασία με πανεπιστημιακές σχολές, ιδρύματα, γνωστούς ιστορικούς, με τον ΣΦΕΑ και είχε ιδιαίτερα θερμή αποδοχή από τους νέους ανθρώπους με τους οποίους επικοινώνησε.
Οι εκκρεμότητες
Μέχρι τώρα έχουν γίνει πολλά πράγματα, έχουν ωστόσο μείνει και αρκετές εκκρεμότητες. Από πολλούς μπαίνει το ερώτημα της συνέχειας για την Πρωτοβουλία με κάποια μορφή, ώστε να μη χαθεί η επικοινωνία που αναπτύχθηκε. Οι εκκρεμότητες για τις οποίες έγινε λόγος είναι οι παρακάτω:
- Η επόμενη μέρα της ιστοσελίδας. Μέχρι σήμερα έχει γίνει πολλή δουλειά και έχει συγκεντρωθεί αρκετό υλικό από τη συντακτική ομάδα. Όμως η λειτουργία της δεν μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο διάστημα σε εθελοντική βάση γιατί απαιτεί πολλή δουλειά, η ανανέωση της ύλης καθυστερεί για τεχνικούς λόγους και ήδη έχει λειτουργικό κόστος. Επειδή το αντικείμενό της είναι κυρίως ιστορικό, το σωστό είναι να μεταφερθεί σε έναν κατάλληλο φορέα. Μετά από σχετική διερεύνηση η ομάδα συντονισμού πρότεινε να μεταφερθεί στο Ιστορικό Αρχείο του ΕΚΠΑ (Πρόεδρος ο αναπληρωτής Καθηγητής Βαγγέλης Καραμανωλάκης). Σε διερευνητική συνάντηση της Ο.Σ. με τον κ. Καραμανωλάκη ειπώθηκε ότι:
- Η παραχώρηση μπορεί να γίνει με συμφωνητικό διατήρησης λειτουργίας.
- Η ιστοσελίδα θα εστιάσει σε «σωστικές ενέργειες» δηλαδή στη συγκέντρωση αρχείων, βιογραφικών, μαρτυριών και άλλων στοιχείων τεκμηρίωσης με την κατάλληλη επιστημονική μεθοδολογία για την εξέγερση του Πολυτεχνείου και γενικότερα του αντιδικτατορικού αγώνα.
- Η μεταφορά μπορεί να γίνει μόλις κρίνουμε ότι η ιστοσελίδα είναι έτοιμη.
- Aπό τις 13/11/2023 λειτουργεί η σελίδα της Πρωτοβουλίας στο Facebook (50 χρόνια Πολυτεχνείο Facebook) όπου μέχρι στιγμής έχουν φιλοξενηθεί περίπου 40 αναρτήσεις κυρίως ενημερωτικού χαρακτήρα. Η παρουσία της είναι συμπληρωματική της ιστοσελίδας και θα διαρκέσει όσο τροφοδοτείται με υλικό από φίλους της Πρωτοβουλίας.
- Οι προτάσεις μας προς την Πρυτανεία του ΕΜΠ, τη Σχολή Αρχιτεκτόνων και την Πρυτανεία της Σχολής Καλών Τεχνών έχουν γίνει καταρχήν δεκτές. Η Πρυτανεία του ΕΜΠ έχει ανακοινώσει την πρόθεσή της να δημιουργήσει μόνιμο εκθεσιακό χώρο μνήμης και ιστορικής τεκμηρίωσης στο Ιστορικό Συγκρότημα της Πατησίων και να επαναλειτουργήσει η εκεί κεντρική πύλη
Στις 12/12 είχαμε μια συνάντηση σε καλό κλίμα συνεργασίας με την Πρύτανη της Καλών Τεχνών και την Κοσμήτορα της Σχολής Αρχιτεκτόνων για το διαδικαστικό μέρος της προκήρυξης εικαστικού – αρχιτεκτονικού διαγωνισμού μεταξύ φοιτητών των δύο σχολών για τη συντήρηση – ανάδειξη της παλιάς πόρτας σε ενιαίο σύνολο με το γλυπτό της κεφαλής, τη στήλη των πεσόντων φοιτητών της αντίστασης και τη νέα στήλη των νεκρών της εξέγερσης του ’73. Η συνεργασία με τις 2 σχολές συνεχίζεται.
Σχετικά με το θέμα, στη συνέλευση της 13/12 ο Ν. Σιδέρης παρατήρησε ότι το μνημείο δεν πρέπει να έχει χαρακτήρα ελεγειακό αλλά επικό, να μην τονίζει δηλαδή το πένθος αλλά το στοιχείο του αγώνα. Οι παρευρισκόμενοι συμφωνήσαμε.
- Από τις πρώτες συζητήσεις της Πρωτοβουλίας είχε εντοπιστεί σαν κοινός στόχος η αντιπαράθεση στον ακροδεξιάς προέλευσης αναθεωρητισμό με αιχμές το θέμα των νεκρών του Πολυτεχνείου και της σχέσης της εξέγερσης με την κυπριακή τραγωδία. Στην προσπάθεια να υποβαθμιστεί και να διαστραφεί η έκταση και η σημασία των γεγονότων, μπορεί να αντιπαρατεθεί η οργανωμένη καταγραφή του βιώματος και η εστιασμένη ιστορική έρευνα σαν εφόδια για τους νέους, σύγχρονους και επόμενους, που θα θελήσουν να αναζητήσουν την αλήθεια.
Για το πρώτο θέμα που αφορά στην έκταση και την ένταση των γεγονότων στο πενθήμερο της εξέγερσης ιδιαίτερα στους δρόμους της Αθήνας, τους νεκρούς, τους τραυματίες από πυροβόλα όπλα και αστυνομικές επιθέσεις υπάρχει ήδη αρκετό υλικό με ιδιαίτερη τη συμβολή της πρόσφατης εργασίας του Λ. Καλιβρετάκη. Για το δεύτερο θέμα, το οποίο κυκλοφορεί από παλιά με το σχήμα: Το Πολυτεχνείο έριξε τον Παπαδόπουλο, ήρθε ο Ιωαννίδης που ήταν πιο υποτακτικός στους Αμερικανούς, αυτός έκανε το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και έφερε την τουρκική εισβολή. Ξέρουμε ότι η Χούντα είτε υπό τον Παπαδόπουλο είτε υπό τον Ιωαννίδη ήταν εξίσου υποτακτική στους Αμερικανούς, ότι οι χουντικές προσπάθειες ανατροπής με κάθε μέσο του Μακάριου ξεκίνησαν από την αρχή της δικτατορίας ωστόσο το αυθαίρετο αυτό γραμμικό σχήμα είναι εύπεπτο και μπορεί να φαίνεται πειστικό σε ανενημέρωτους ανθρώπους. Θεωρούμε ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο να οργανωθεί μια ημερίδα ιστορικών επικεντρωμένη σε αυτό το θέμα, στα πλαίσια της γενικότερης συζήτησης για τα γεγονότα της κυπριακής τραγωδίας που η 50ή επέτειος τους πλησιάζει. Έχουμε συζητήσει για αυτήν την πρόταση με τους έγκριτους ιστορικούς κκ Λ. Καλιβρετάκη, Β. Καραμανωλάκη και Τ. Σακελαρόπουλο που συμφώνησαν ότι μπορεί να γίνει μια τέτοια ημερίδα τον Απρίλιο ή Μάιο.
Ενημερωτικά αναφέρουμε ότι υπήρξε συμφωνία μεταξύ του ΣΦΕΑ και του προέδρου της Βουλής κ. Τασούλα να φυλαχτεί η σημαία του Πολυτεχνείου σε θυρίδα της Βουλής υπό τον έλεγχο του ΣΦΕΑ μέχρι να γίνει η διαρκής έκθεση στο χώρο του Πολυτεχνείου όπου θα βρει τη θέση της.
Επίσης, σε ότι αφορά τα οικονομικά: Στη συγκέντρωσή μας της 26/9 μαζεύτηκαν 1.000€ που δόθηκαν για την ιστοσελίδα. Επίσης στην ιστοσελίδα δόθηκε δωρεά 1.000€ από μέλος της Πρωτοβουλίας. Μετά την έκκληση για κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό ενόψει της συναυλίας συγκεντρώθηκαν 2.718€ και επιπλέον 140€ κατά τη διάρκεια της πορείας. Από αυτά δόθηκαν 1.500€ για τις ανάγκες της συναυλίας, όπως είχε συμφωνηθεί και 500€ για την ιστοσελίδα. Μένει υπόλοιπο 858€ για τις ανάγκες της ιστοσελίδας.
Τι κάνουμε
Από τη συνάντηση της 28/6/23 είχαμε πει ότι «η πρωτοβουλία μας δεν μπορεί να αποκτήσει χαρακτηριστικά πολιτικής κίνησης με ανοικτό χρονικό ορίζοντα λόγω της ευρύτητας του φάσματος πολιτικών απόψεων που περιλαμβάνει» και «…η δημόσια παρουσία της να λήξει στο τέλος Δεκεμβρίου του ’23». Χωρίς να αναιρείται η ουσία της παραπάνω διαπίστωσης, πιστεύουμε ότι οι εκκρεμότητες που εκτέθηκαν παραπάνω κάνουν αναγκαία την παράταση της λειτουργίας της Πρωτοβουλίας για λίγους μήνες, με το ίδιο σχήμα, μέχρι:
- να συμπληρωθεί και να παραδοθεί η ιστοσελίδα,
- να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για το μνημειακό χώρο στο ΕΜΠ,
- να γίνει η ημερίδα για την Κύπρο.
Παράλληλα θα μπορούμε να παρακολουθούμε την προώθηση (ή μη) της δημιουργίας διαρκούς έκθεσης στο ΕΜΠ και ότι άλλο κριθεί σκόπιμο.
Σχετικά με τη διάδοχη κατάσταση που θα μπορούσε να διαδεχθεί την Πρωτοβουλία συζητήθηκαν καταρχήν κάποιες προτάσεις, χωρίς όμως η συζήτηση να καταλήξει σε συμπέρασμα. Συνοπτικά ο Ο. Δαφέρμος πρότεινε να δημιουργηθεί ένας σύλλογος. Η Α. Ψηλοπούλου πρότεινε να σταματήσει η λειτουργία της Πρωτοβουλίας το συντομότερο γιατί υπάρχει ο κίνδυνος εκφυλισμού και να υποστηρίξουμε το έργο των ιστορικών. Ο Κ. Λαλιώτης πρότεινε να γίνει πρόταση στο ΣΦΕΑ να διευρύνει τα κριτήριά του ώστε να εγγραφεί ένα μεγάλο μέρος από τα μέλη της Πρωτοβουλίας σε αυτόν. Παλιότερη πρόταση ήταν να οριστεί ένας χώρος σαν στέκι με ραντεβού ανά τακτά διαστήματα και να υπάρχει μια ολιγομελής γραμματεία με τα στοιχεία επικοινωνίας όσων θέλουν να συμμετέχουν. Πλειοψηφική στους συγκεντρωμένους φάνηκε να είναι η επιθυμία «να μη σκορπίσουμε» όπως είπε με έμφαση ο Μ. Τρανταλίδης και επίσης, αν υπάρξει κάποιο σχήμα, αυτό να είναι άτυπο.
Τώρα, στους επόμενους μήνες που θα χρειαστεί, λόγω εκκρεμοτήτων, να λειτουργήσει η Πρωτοβουλία, θα μπορούσε το θέμα να συζητηθεί μέσω των e-mail, από όσες και όσους ενδιαφέρονται.
Η Ομάδα Συντονισμού