Εξαιρετικά ανησυχητική για το κράτος Δικαίου στην Ελλάδα σήμερα είναι η έκθεση, με παραλήπτη την Κομισιόν, που δημοσιοποίησαν σε συνέντευξη Τύπου οι ανεξάρτητες οργανώσεις Vouliwatch, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), HIAS Ελλάδος, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) και Reporters United στην αίθουσα του Δικηγορικού Συλλόγου Αθήνας.
Η έκθεση εντοπίζει πέντε οριζόντια ζητήματα με αντίκτυπο στις διαφορετικές πτυχές του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα:
- Παρακολουθήσεις από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) και χρήση του λογισμικού κατασκοπείας Predator κατά υψηλόβαθμων κρατικών λειτουργών, δημοσιογράφων και άλλων στόχων,
- Παρέμβαση της κυβέρνησης στο έργο των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών όπως η Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), ιδίως μέσω αντισυνταγματικών τροποποιήσεων της σύνθεσης της Αρχής, εκφοβισμού των μελών της και κλήση τους ως υπόπτων σε ποινικές διαδικασίες,
- Αναγκαστική εξαφάνιση ανθρώπων που ζητούν άσυλο στη χώρα υπό τη μορφή επαναπροωθήσεων, με συνέχιση της ευθείας παράβασης διαταγών του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για την παροχή βοήθειας σε ανθρώπους σε κίνδυνο και για την πρόσβασή τους σε διαδικασίες ασύλου,
- Ολίσθηση της ελευθερίας του Τύπου, με κατάταξη της χώρας στην τελευταία θέση της ΕΕ για δεύτερη συνεχή χρονιά, λόγω των απειλών και επιθέσεων, των παρακολουθήσεων και των καταχρηστικών αγωγών (SLAPPs) κατά δημοσιογράφων,
- Αστυνομική βία και αυθαιρεσία, ιδίως κατά μειονοτήτων, σε συνδυασμό με την ευρύτερη αντίληψη περί ατιμωρησίας των σωμάτων ασφαλείας και την έλλειψη αποτελεσματικής διερεύνησης.
Η έκθεση επισημαίνει επίσης περαιτέρω παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου και των υποχρεώσεων που επιβάλλει το διεθνές, το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο, μεταξύ των οποίων:
- Καταστρατήγηση των συνταγματικών και νομοθετικών εγγυήσεων της καλής νομοθέτησης, μέσω της συνεχιζόμενης τακτικής των ανεπαρκών δημοσίων διαβουλεύσεων, της κατάθεσης και ψήφισης «πολυνομοσχεδίων» και εκπρόθεσμων ή/και άσχετων τροπολογιών, καθώς και της συνεχούς τροποποίησης προσφάτως ψηφισθέντων νόμων,
- Πλημμελής και αδιαφανής έλεγχος της διαφθοράς, οπισθοδρόμηση του πλαισίου για τις δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης («πόθεν έσχες»), ζητήματα μη εφαρμογής του νόμου για το Μητρώο Διαφάνειας και για τα δώρα υπουργών και βουλευτών,
- Πλημμελής συμμόρφωση της χώρας με τις υποχρεώσεις διαφάνειας και ανοικτών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της συστηματικής αδυναμίας ανταπόκρισης της Κυβέρνησης και της Βουλής σε αιτήματα πληροφοριών και κατάθεσης εγγράφων,
- Κατάχρηση του ποινικού δικαίου, ενδεικτικά των διατάξεων για τη διακίνηση, σε βάρος προσφύγων και μεταναστών, αλλά και κατά οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων για σύννομες δράσεις υποστήριξης.
Τέλος, τόσο στην έκθεση όσο και στη σύνοψη των κυριότερων σημείων της που τη συνοδεύει, συμπεριλαμβάνονται συγκεκριμένες συστάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση, ενώ οι οργανώσεις αιτούνται, μέσα από την κατάθεση της έκθεσης αυτής στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τη διατύπωση συστάσεων προς την Ελλάδα και από την πλευρά της Επιτροπής, για συγκεκριμένες δεσμεύσεις, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική συμμόρφωση της χώρας με τις θεμελιώδεις αρχές και νομικές υποχρεώσεις του δικαίου της ΕΕ.
«Η έκθεση παρουσιάζει ένα άκρως ανησυχητικό για κάθε πολίτη συμπέρασμα» είπε ο πρόεδρος του ΔΣΑ κ. Βερβεσός μιλώντας για δυστοπικό τοπίο.
«Η υπεράσπιση του κράτους Δικαίου είναι ένα πρόταγμα διαχρονικό για τον δικηγορικό κόσμο ο οποίος έχει πάρει θέση και αναλάβει πρωτοβουλίες» είπε και πρόσθεσε πως θεωρεί μείζον θέμα αυτό των παρακολουθήσεων. «Έχουμε ζητήσει πλήρη διαλεύκανση. Η πολιτεία παρακολουθούσε 15.500 συμπολίτες μας και δεν έδειξε καμία εξουσία (εκτελεστική, δικαστική, νομοθετική) τα απαραίτητα θεσμικά αντανακλαστικά ενώ ούτε το κοινοβούλιο ούτε οι δικαστικές αρχές δεν συνέβαλαν στις έρευνες.
Η έρευνα δεν έχει προχωρήσει ακόμα, ενώ η μοναδική απόπειρα ελέγχου από την ΑΔΑΕ εμποδίστηκε. Εσχάτως μπήκαν πάλι στο στόχαστρο οι ανεξάρτητες αρχές καθώς αντικαταστάθηκαν μέλη της ΑΔΑΕ. Όταν αποτελούν πραγματικά αντίβαρα στην εξουσία ενοχλούν. Ασκήσαμε αίτηση ακύρωσης για την εκδίωξη τους που εκκρεμεί από το ΣτΕ» είπε ο κ. Βερβεσός και υπογράμμισε πως «Η αστυνομία ασκεί κρατική βία γιατί το κράτος το διατάζει. έχουμε πραγματοποιήσει δημόσιες παρεμβάσεις. Ασκούν βία ενάντια και σε δικηγόρους ενώ κράτηση τους δεν είναι σύννομη. Αναγκαζόμαστε να παρεμβαίνουμε στα αστυνομικά τμήματα για συναδέλφους που κρατούνται παρανόμως».
Ο κ. Βερβεσός έκανε λόγο και για την καταπάτηση των δικαιωμάτων των προσφύγων – μεταναστών και για την ελευθερία του τύπου.
Ο Θοδωρής Χονδρόγιαννος (Reporters United) υπογράμμισε πως το θέμα των παρακολουθήσεων δεν επηρεάζει μόνο δημοσιογράφους και τις πηγές τους αλλά απειλεί και την εθνική ασφάλεια.
«Η διασυνοριακή έρευνα έδειξε ότι μηνύματα που εστάλησαν με το κακόβουλο λογισμικό Predator, παρουσίαζαν ως αποστολέα τον αριθμό του κ. Δημητριάδη την ώρα που ήταν ο ίδιος υπεύθυνος για την ΕΥΠ ενώ ανάμεσα στους πολιτικούς στόχους ήταν ο ίδιος ο αρχηγός της ΕΛ.ΛΑΣ».
Υπογράμμισε επίσης ότι έχουν περάσει δύο χρόνια από τις πρώτες αποκαλύψεις για την παρακολούθηση του Κουκάκη (Απρίλιος του 2022) και δεν έχει κληθεί κανένα πρόσωπο από τη Δικαιοσύνη, δεν έχει γίνει καμία ποινική δίωξη.