Από την Anneliese Baldaccini *
Οι ηγέτες μας είναι αντιμέτωποι με μια ιστορική ευκαιρία να βελτιώσουν τη ζωή των ανθρώπων που διέφυγαν από τα σπίτια τους και αναζητούν προστασία στην Ευρώπη.
Όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συνεδριάσει στα τέλη του Ιουνίου, έχει την ευκαιρία να επιδείξει πραγματική ηγεσία και να φτιάξει ένα άδικο σύστημα ασύλου, το οποίο δεν λειτουργεί ούτε για τους πρόσφυγες αλλά ούτε για τα κράτη μέλη.
Το σύστημα, γνωστό και ως κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ, προοριζόταν να βοηθήσει τα άτομα που ζητούν άσυλο, διασφαλίζοντας ότι οι αιτήσεις τους επεξεργάστηκαν από ένα από τα κράτη μέλη.
Πρόθεση ήταν όλες οι χώρες της ΕΕ να έχουν ισοδύναμα πρότυπα προστασίας, καθιστώντας έτσι ασήμαντο το πού τα άτομα αιτούνται άσυλο.
Δυστυχώς, εδώ και 20 χρόνια από την εκκίνηση του συστήματος, αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Το σύστημα δεν λειτουργεί για κανένα από τους εμπλεκόμενους.
Πώς πρέπει να λειτουργεί το σύστημα
Ο κανονισμός του Δουβλίνου χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της χώρας της ΕΕ που είναι υπεύθυνη για την εξέταση της αίτησης ασύλου.
Θεωρητικά, συγκεκριμένα κριτήρια υποτίθεται ότι καθορίζουν ποια θα είναι αυτή η χώρα. Αυτά περιλαμβάνουν: την οικογενειακή ενότητα, την κατοχή εγγράφων διαμονής ή θεωρήσεων, την παράτυπη είσοδο ή παραμονή και την κατάργηση της θεώρησης εισόδου. Ωστόσο, δεν λειτουργεί έτσι στην πραγματικότητα.
Πώς το σύστημα αποτυγχάνει
Στην πράξη, το πιο συχνά εφαρμοζόμενο κριτήριο είναι η παράτυπη είσοδος, πράγμα που σημαίνει ότι η χώρα μέσω της οποίας ο αιτών άσυλο εισήλθε για πρώτη φορά στην ΕΕ είναι υπεύθυνη για την εξέταση της αίτησής του για άσυλο.
Αυτό αναγκάζει μόνο λίγες χώρες να επεξεργαστούν την πλειοψηφία των αιτήσεων, ενώ άλλες ξεφεύγουν ακόμη και χωρίς καμία αίτηση. Για παράδειγμα, τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν επωμιστεί περισσότερο από το δίκαιο μερίδιο ευθύνης τους, καθώς είναι οι πρώτες χώρες στις οποίες φτάνουν οι άνθρωποι όταν διαφεύγουν από τον πόλεμο στη Συρία ή τα βασανιστήρια στη Λιβύη.
Το σύστημα αποτυγχάνει να λειτουργήσει για τις χώρες της ΕΕ που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή υποδοχής, οι οποίες δεν μπορούν να προσφέρουν προστασία σε όλους τους ανθρώπους που φθάνουν στα σύνορά τους. Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις αγνοούν τις εκκλήσεις τους για βοήθεια για τη φιλοξενία των αιτούντων άσυλο.
Ο κανονισμός του Δουβλίνου χρησιμοποιείται επίσης από τις κυβερνήσεις για να επιστρέψουν ανθρώπους στην πρώτη χώρα άφιξης, παρόλο που αυτές οι χώρες ενδέχεται να αντιμετωπίζουν ήδη δυσανάλογα μεγάλο αριθμό αιτημάτων ασύλου ή/και να διαθέτουν άκρως ανεπαρκή συστήματα ασύλου.
Με αυτόν τον τρόπο, το σύστημα αποτυγχάνει να βοηθήσει τους ανθρώπους που ζητούν άσυλο, οι οποίοι μαραζώνουν σε χώρες της ΕΕ με αναποτελεσματικές διαδικασίες ασύλου ή που δεν μπορούν να επανενωθούν με την οικογένειά τους στην Ευρώπη.
Το σύστημα αδίκησε επίσης ευρύτερα τους πολίτες της Ευρώπης, οι οποίοι έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητα της ΕΕ να εποπτεύει ένα σύστημα που προστατεύει τα δικαιώματα των προσφύγων και είναι δίκαιο σε όλα τα κράτη μέλη.
Επείγουσα ανάγκη για μεταρρύθμιση
Η προσφυγική κατάσταση το 2015-16 εξέθεσε τις τρομερές αποτυχίες του συστήματος του Δουβλίνου και τον Μάιο του 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μια μεταρρύθμιση.
Τον Νοέμβριο του 2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκανε ένα βήμα μπροστά και πρότεινε μια ριζική αλλαγή στο κανονισμό του Δουβλίνου, το οποίο υποστηρίχθηκε από μια ευρεία πλειοψηφία σε όλες τις πολιτικές ομάδες. Πρότειναν να εισαχθεί ένας δεσμευτικός μηχανισμός που θα διασφαλίζει ότι όλες οι χώρες της ΕΕ θα υποδεχτούν το δίκαιο μερίδιό τους από τους ανθρώπους που διαφεύγουν από τη βία και τις διώξεις.
Τέτοιες αλλαγές θα ωφελήσουν τόσο τους ανθρώπους που ζητούν προστασία όσο και τις χώρες της ΕΕ, προσφέροντας πιο σταθερές, ασφαλείς και προβλέψιμες ρυθμίσεις.
Είναι επίσης σύμφωνο με τις αξίες της ΕΕ, όπως ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αλληλεγγύης.
Η αλλαγή είναι δυνατή τώρα
Η μπάλα βρίσκεται πλέον στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο απαρτίζεται από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ. Προκειμένου να προχωρήσει η νομοθετική διαδικασία της ΕΕ, το Συμβούλιο πρέπει να αποφασίσει τη θέση του.
Είναι εξαιρετικά διχασμένοι στο ζήτημα. Οι κυβερνήσεις στο νότο απαιτούν ένα δίκαιο σύστημα στο οποίο όλοι συνεισφέρουν. Αλλά ορισμένες άλλες χώρες δεν θέλουν να δεχθούν διαφορετικούς και δικαιότερους κανόνες. Όταν συναντηθούν στο τέλος του Ιουνίου, τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να θέσουν τις διαφορές τους στην άκρη και να συμφωνήσουν σε μια πραγματική, και όχι μία γρήγορη, λύση για το σύστημα του Δουβλίνου.
Πρέπει να καθιερώσουν ένα σύστημα βασισμένο σε υποχρεωτικές ποσοστώσεις για την κατανομή της ευθύνης για όσους ζητούν άσυλο στην Ένωση και πρέπει να διευκολύνουν την επανένωση των ατόμων με τις οικογένειές τους.
Ο καθένας και η καθεμία έχει το δικαίωμα σε ένα σπίτι και μια ζωή με ασφάλεια μαζί με τους αγαπημένους τους. Οι ηγέτες της ΕΕ μπορούν τώρα να δημιουργήσουν ένα δίκαιο σύστημα για να διασφαλίσουν ότι ΟΛΕΣ οι χώρες συμβάλλουν στην προσφορά προστασίας στους ανθρώπους.
Δεν μπορούν και δεν πρέπει να χάσουν αυτήν την πολύτιμη ευκαιρία για θετική αλλαγή.
- Ανώτατη Σύμβουλος Μετανάστευσης & Ασύλου της Διεθνούς Αμνηστίας
